अञ्जनाले ३१ हजारबाट सुरु गरेकी थिइन् 'दिगो नेपाल', अहिले घिरौँलाको जालो बेचेरै लाखौँ कारोबार गर्छिन्

अञ्जनाले ३१ हजारबाट सुरु गरेकी थिइन् 'दिगो नेपाल', अहिले घिरौँलाको जालो बेचेरै लाखौँ कारोबार गर्छिन्

A+ A A-

तपाईंलाई लाग्दो हो 'स्टार्टअप बिजनेस' गर्न एउटा गतिलो फ्ल्याट वा भवन चाहिन्छ । अझ वरिपरि टेबुल र केही थान कम्प्युटर आवश्यक परिहाल्यो । अनि प्रशासनिक खर्चको जोहो पनि गर्नुपर्‍यो । त्यसका लागि थोरैमा १० लाख त हुनैपर्‍यो । ‘नभए के व्यवसाय गर्नु ?’ यो तपाईं मात्र नभएर व्यवसाय सुरु गर्न चाहनेहरूले यस्तै सोच्छन् ।

यो सोचविपरीत विश्वका चर्चित व्यवसायी एलन मस्कले भनेका थिए, ‘बिजनेस पैसाले होइन, दिमागले गर्ने हो ।’ उनले भनेजस्तै आइडियाले व्यवसायलाई बढाउन अहम् भूमिका खेल्छ, न कि लगानीले ।

यही कुरालाई व्यवहारमा उतारेकी छन् बर्दियाकी अञ्जना मल्लले । मल्ल उमेरले २६ लागिन् । काठमाडौंमा भाडामा बसेर मनोविज्ञान विषयमा स्नातक गर्दै छिन् । उनी कार्यालयबिना नै व्यवसाय गर्छिन् । अझ त्यसमाथि तपाईं हामीले घरमा मिल्काउँदै आएको घिरौँलाको जालोको ।

तीन जना साथीको सहयतामा ढेड वर्षअगाडि अञ्जनाले दिगो नेपाल नामक स्टार्टअप व्यवसाय सुरु गरेकी हुन् । उनी घिरौँलाको जालो र बाँसबाट बनेका सामान बेचेरै लाखौँ कमाउँछिन् ।

विद्यार्थी जीवन त्यसमाथि भाडाको बसाइ । समस्याका चाङ पन्छाउँदै उनी जागिर छोडेर नेपाल र नेपालीले प्रयोग गर्ने सामानलाई दिगो बनाउन तल्लीन छिन् ।

पुन:प्रयोग गर्न मिल्ने तथा गाउँघरमा उत्पादन हुँदै आएका उत्पादनलाई व्यावसायिक रूपमा ढाल्दै उनी देशका विभिन्न ठाउँबाट प्लास्टिकजन्य वस्तु विस्थापित गर्न लागिपरेकी छन् । जसअन्तर्गत घिरौँलाको जालो (लुफा बडी स्क्रबर), कपडाका टट ब्याग, बाँसबाट निर्मित टुथब्रस, एस्ट्रे, रोटिपट, मास्क बनाइरहेकी छिन् उनी ।

मौलिकता झल्किने गरी नेपाली उत्पादनको बजारीकरणमा कस्सिएकी मल्लसँग न त कार्यालय छ, न कर्मचारी । तीन जना साथीको पहलमा उनी घरबाटै व्यवसाय गरिरहेकी छिन् ।

३१ हजारबाट सुरु गरेको व्यवसाय

मार्च २०२० मा दिगो नेपाल सुरु गर्दा मल्लसँग मात्र ३१ हजार रुपैयाँ थियो । हुँदाखाँदाको जागिर छोडेको भन्दै परिवारका सदस्यको असन्तुष्टि थियो । अनि ८ घण्टे जागिरको दलदलमा फस्दै गएको करिअर ।

मल्ल प्रोजेक्टअन्तर्गत गाउँ-गाउँ पुग्थिन् । साना-साना व्यवसाय गरेर गुजारा चलाउँदै आएका कैयौँ व्यवसायीसँग उनको भेट हुन्थ्यो । ती भेटले उनको बाटो मोडियो । नेपालमा बढ्दो विदेशी सामानको मोह र हराउँदै गरेको परम्परागत सामानको जोहो गर्न उनी आफ्नै बालापनमा पुगेर व्यवसाय गर्छिन् । बालापनमा घिरौलाको जालो बाँसको ढाकी प्रयोग गरेकी उनी त्यसलाई नयाँ स्वरुप दिन तल्लीन छिन् ।

एनजीओको जागिर बीचैमा छोडेर ३१ हजारबाट सुरु भएको दिगो नेपाल अहिले यस्तै स–साना सामानको उत्पादनबाटै व्यावसायिक फड्को मार्न सफल बनेको छ ।

घिरौँलाको जालोको व्यवसाय गर्छु भन्दा परिवार र समाजको नजरमा गलत ठहरिएकी उनी आफ्नो निर्णय सही भएको मान्छिन् ।

भन्छिन्, ‘हाम्रैअगाडि छन् व्यवसायका अनगिन्ती अवसर, मात्र परिवार र समाजको भय हटाउनुपर्‍यो ।’ ३१ हजारबाट सुरु भएको उनको व्यवसाय एक दुई हुँदै बजारमा छरिन थालेका छन् । सामाजिक सञ्जाल फेसबुक, इन्स्टाग्राम तथा टिकटकको माध्यमबाट प्रचारप्रसारमा जुटेको दिगो नेपालको अबको यात्रा पूर्ण रूपमा व्यावसायिक हुने मल्ल बताउँछिन् ।

गाउँमै पाइने बाँस, काठ, घिरौलाको जालोको प्रयोग गरेर त्यसलाई नयाँ स्वरुपमा ढाल्दै आएको दिगो नेपालले बर्दिया, हेटौँडा, पर्सालगायतका जिल्लाहरूबाट कच्चापदार्थ ल्याउँदै आएको छ ।

व्यवसायमैत्री छैन, वातावरण आफैँले बनाउनुपर्छ

नेपालमै बसेर व्यवसाय गर्छु भन्नु पनि समाज र परिवारसँगको ठूलो युद्ध जित्नुपर्नेजस्तो भएको गुनासो गर्छिन् उनी । ‘हाम्रो समाजमा व्यवसाय भन्नेबित्तिकै ठूलो मात्रै सम्झिने चलन छ । त्यसैले अझ आफ्नै लोकल सामानको व्यवसाय गर्छु भन्दा त सानोतिनो युद्ध नै जितेजस्तो गरी लड्नुपर्ने समाज र परिवारसँग,’ उनले अनुभव सुनाइन् ।

मल्लले भनेजस्तै दिगो नेपालले पनि शुरुवाति दिनमा बजारीकरणमा अनकन हण्डर खेप्नुपर्‍यो । नेपालीहरू विदेशी सामानप्रतिको मोह बढी छ । नेपाली परिवेशमा यत्रतत्र फालिएको भेटिने सामान पैसा तिरेर किन्ने बनाउन मुस्किल नै थियो । तर, मल्ल र उनका दुई सहयात्रीले हार खाएनन् । बरु स्टलका लागि बजार धाउन थाले । कहिले स–साना पसलहरूमा आफ्नो सामान राखिदिन अनुरोध गर्न थाले ।

सुरुवाती दिनमा उत्पादन राख्नसमेत नमान्ने व्यवसायी अहिले उनीहरूसँगै राखिदिनुपर्‍यो भन्दै आउने गर्छन् । मल्ल भन्छिन्, ‘अहिले एउटा जमात खडा भएको छ, जो नेपाली मौलिकता झल्कने र पर्यावरणीय दृष्टिले उपयुक्त हुने वस्तु मात्रै प्रयोग गर्न रुचाउँछन् ।’ मल्ल नेपाली शैलीलाई पुनः व्यावसायिक रूपमा उभ्याउन उपभोक्तालाई मौलिक उत्पादनको फाइदाबारे बुझाउन आवश्यक पर्ने बताउँछिन् ।

‘थोपाथोपा मिलेरै समुद्र बन्ने हो, म वातावरणलाई हानि पुर्‍याइरहेको प्लास्टिकजन्य वस्तु विस्थापित गर्न लागिपरिरहेको छु, तपाईं पनि लागे पो देश बन्छ ।’ आवाजमा दृढ आत्मविश्वास छर्दै उनी युवालाई विद्यार्थी अवस्थामा व्यवसायमा हात हाल्न पनि सुझाउँछिन् ।

प्रकाशित मिति: बुधबार, साउन २०, २०७८ १०:१३