एमाले एकतामा ओली–नेपाल इगो अझै कति बाधक ?

A+ A A-

जाँदाजाँदै प्रधानमन्त्री केपी ओलीले देशवासीका नाममा सम्बोधनका क्रममा भने, ‘मलाई पार्टीको साधारण सदस्यबाट समेत हटाउने काम भयो ।’ नेकपाकालीन त्यो सन्दर्भ उप्काएर ओलीले वरिष्ठ नेता माधव नेपालप्रति कटाक्ष गरे, असन्तुष्टि र आक्रोश पोखे ।

सर्वोच्च अदालतको परमादेशबाट प्रधानमन्त्री पद छाड्नुपर्ने परिस्थिति निर्माणमा तिनै नेता नेपालको भूमिका थियो । अर्थात्, नेकपाकालीन मनमुटाव एमाले भइसक्दा साँघुरिनेभन्दा तीव्र गतिमा दूरी बढ्यो । दुई नेताबीच इगो बढ्दो क्रममा थियो । २७ असार साँझमा अध्यक्ष ओली र नेता नेपाल पक्षका नेताहरूले १०बुँदे सहमति गरेपछि एमाले एकताको भ्रूण विकसित चरणमा थियो । सहमतिको तेस्रो दिन फेरि ओलीले तिक्तता बढाउने गरी नेपाल र उनको समूहप्रति कटाक्ष गरे ।

अझ अदालतको फैसलाको पछाडि आफ्नै पार्टीका विद्रोही भनिएका तर अराजक र अनुशासनहिन नेताहरू रहेको मात्र भनेनन्, विपक्षी र विरोधीसँग मिल्ने, पार्टीमा अन्तरघात गर्ने, गोल विपक्षीको खुट्टामा दिने काम गरे । त्यतिले नपुगेर ती गतिविधिलाई ओलीले फेरि पनि आपराधिक क्रियाकलापको संज्ञा दिए ।

१४ असार ०७७ मा प्रधानमन्त्री निवास बालुवाटारमा आयोजित मदन भण्डारी स्मृति कार्यक्रममा ओलीले नेता नेपालविरुद्ध विषवमन नै गरेका थिए । कतिसम्म भने नेता नेपाललाई एमालेको सामान्य कार्यकर्ताको हैसियतमा समेत नराखी माओवादी अध्यक्ष प्रचण्डको मामुली कार्यकर्ता भनेर दोहोर्‍याए । एकदिन नेपाल प्रचण्डको पार्टीमा जाने ठोकुवा नै गरेका थिए । त्यतिले नपुगेर नेपाललाई प्रधानमन्त्री अफर गर्न आफूलाई बहुला कुकुरले नटोकेकोसम्म भन्न भ्याए ।

१४ असारको ओलीको अभिव्यक्तिपछि नेता नेपालप्रतिको आक्रोश २७ असारमा दोहोर्‍याए । हुन त, २८ असारको साँझ बालुवाटारमा बसेको एमालेका स्थायी कमिटीको अनौपचारिक बैठकमा नेता नेपालविरुद्ध प्रशस्त गाली गरिएको थियो । स्थायी समिति सदस्य सत्यनारायण मण्डल वरिष्ठ नेता माधव नेपालविरुद्ध खनिए । निकै चर्को स्वरमा नेपालले पार्टीलाई धुलिसात बनाएको मात्र उल्लेख गरेनन्, राजनीतिक अपराध गरेकाले पार्टीले अस्वीकार गर्नु पर्नेसम्मका तर्क राखे ।

पार्टी एकताका लागि कार्यदलले सहमति जुटाएको १०बुँदे सहमतिको भोलिपल्ट मण्डल नेता नेपालविरुद्ध चर्को रूपमा बोलिरहेका थिए । बैठकपछि शिलापत्रसँग लामो संंवादमा मण्डल नेता नेपालसहित घनश्याम भुसाल, योगेश भट्टराईसम्मलाई गाली गरे, अहिलेको परिस्थिति निम्त्याएको भनेर । शिलापत्रसँग मण्डलले भने, ‘आफ्नै पार्टीको सरकार सिध्याउने माधव नेपालजस्ताका आपराधिक कर्मले भएको छ ।’

पछिल्ला यी सन्दर्भले केपी ओली र माधव नेपालबीच हार्दिक सम्बन्धको संकेत गर्दैन । ५ पुस ०७७ पछि प्रचण्ड–नेपाल पक्षले ओलीलाई साधारण सदस्यसमेत नरहने गरी कारबाही गरेपछि ओली नेता नेपालसँग आक्रोशित मात्र होइन, इगोको रूपमा लिएको देखिन्छ ।

जुन कुरा हरेक सन्दर्भमा ओलीले उप्काउनुले देखाउँछ । एमाले ब्युँतिएपछि ओलीले माधव नेपालसहितका नेताहरूलाई साधारण सदस्यसमेत नरहने गरी कारबाही गरे । त्यसैले दुई नेताबीच औपचारिक सम्बन्ध समेत रहन सकेको छैन । २७ असार साँझपछि ओली र नेपालबीच संवाद पनि भएको छैन । नेपालनिकट एक नेताले भने- अहिलेसम्म दुई नेताबीच टेलिफोन संवाद पनि भएको छैन ।

त्यसो भए, ओली र नेपालबीच एकता भई एमाले एकताबद्ध हुने सम्भावना कति छ ? अहिले आंशका प्रशस्त छ । त्यसमा नेपाल पक्षका नेताहरू पनि असहमत छैनन् । एमाले उपाध्यक्ष युवराज ज्ञवाली पनि दुई नेताबीचको सम्बन्ध हार्दिक नहुँदा समस्या भइरहेको मात्र बताउँदैनन्, ओली अझै नसुध्रिएर अहंकार र दम्भकै आधार निर्णय गर्दै गए भने एमालेमात्रै ध्वस्त हुने होइन, लोकतन्त्रमाथि खतरा पर्ने बताउँछन् । ज्ञवाली भन्छन्, ‘पार्टी एकता गर्न कार्यदलले सहमति जुटाएपछि पनि ओलीले दम्भ र अहंकार छोडेनन् भने एमालेको संकट झन् गहिरिन्छ ।’

एमाले नेता नेपाललाई हाताहाती पद चाहिएको भन्दै ओलीले धेरै पटक टिप्पणी गरेका थिए । गत माघमा बबरमहलकाे एउटा पार्टी प्यालेसमा नेता नेपालको क्यारिकेचर गर्दै ओलीले टिप्पणी गरेका थिए– 'उधारो मानिँदैन, हाताहाती चाहिन्छ भन्थें प्रचण्डको मामुली कार्यकर्ता हुन पुगेछन् ।'

यसरी निरन्तर नेता नेपालको उछित्तो काढ्ने ओली खासमा एमालेमा पनि माधव नेपाल र झलनाथ खनालबिनाको एकता चाहन्छन् । त्यसैले नेपाल पक्षका दोस्रो तहका केही नेताहरू योगेश भट्टराई, सुरेन्द्र पाण्डे, गोकर्ण विष्टलगायतलाई आफ्नो पक्षमा पार्ने पर्यत्नमा थिए । पछिल्ला दिनमा त भीम रावललाई समेत हात लिइसकेका थिए । त्यसको संकेत कार्यदलको बैठकमा झल्किरहेको हुन्थ्यो ।

नेता नेपालको भित्रिया भनिने रावलले कार्यदलको बैठकमा नेपालको सम्मानजनक आगमनलाई प्राथमिकतामा दिनेभन्दा पनि कार्यदलमा सहमति जुटाउने प्रयत्नमा मात्रै लागेका थिए । कार्यदलभित्र देखिने भूमिकाले सदस्यहरू नेपालबिनाको एमाले एकता चाहिरहेका छन् जस्तो भान पर्दथ्यो । कार्यदलले राति साढे १० बजे सहमति जुटाएलगत्तै नेता नेपालले असन्तुष्टि पोख्नुले त्यही संकेत गर्दथ्यो ।

नेपालनिकट नेता रघुजी पन्त पनि दुई नेताबीच दुश्मनी व्यवहारले एकतालाई जटिलता सिर्जना गर्नेमा असहमत छैनन् । यद्यपि, पार्टीको क्षति न्यूनीकरणका लागि एकता जरुरी छ भनेपछि इगोको व्यवस्थापन पनि आवश्यक रहेको बताउँछन् । पन्त भन्छन् ‘दुई नेताबीच समस्या छ तर त्यसको सहज व्यवस्थापन गर्नुपर्ने बाध्यता पनि छ ।’

बेलामौकामा ओलीविरुद्ध विष वमन गर्दै नेता नेपालले पनि तथानाम गालीगलौज मात्र गरेनन्, पदका लागि जे पनि गर्ने नेताको रूपमा व्याख्या गरिरहे । कम्युनिस्ट आन्दोलनलाई ध्वस्त बनाउने खलपात्रको रूपमा नेता नेपालले पटक-पटक चित्रित गरिरहे । त्यसैले एमाले स्थायी समिति सदस्य मण्डल अपराध कर्ममा संलग्नलाई पार्टीमा कसरी स्वागत गर्ने भन्नेमा समस्या रहेको बताउँछन् ।

ओली र नेपाल दुवै पक्षमा दोस्रो तहका नेताहरू एकताको पक्षमा छन् । र, दुवै नेताहरूमाथि दबाब बढाइरहेका छन् । २९ असार दिउँसो नेपाल निवास पुगेर भीम रावल, सुवास नेम्वाङ, विष्णु पौडेल र रघुजी पन्तले ओली–नेपाल संवादहीनता तोडिनुपर्ने मत राखेका थिए ।

कार्यदलले सहमति जुटाएदेखि नै संवादमा नरहेका ओली–नेपालकै कारण एमाले एकतामा भाँजो हाल्ने सम्भावना देखेर नै उनीहरू दुई नेताबीच संवाद गराउने पर्यत्नमा छन् । २७ असार राति कार्यदलका सदस्यहरूबीचमा २८ असारको दिउँसो ११ बजे दुई नेताबीच भेट गराउने सहमति जुटेको थियो । तर, नेपालले नमानेपछि त्यो सम्भव भएन । र, २९ असार दिउँसो टोली निवासमै पुग्यो ।

तर, अहिले नेपाल पक्षका सांसद र तल्लो तहका कार्यकर्ता कार्यदलको सहमतिको पक्षमा छैनन् । फरक पार्टी बनाउनुपर्ने दबाब नेपालमाथि दिइरहेका छन् । नेपालनिकट एक नेताको भनाइमा सांसदहरू प्रधानमन्त्री देउवालाई विश्वासको मत दिनुपर्ने पक्षमा छन् । नेपालनिकट ती नेताले भने, ‘संसदको पूरा कार्यकालका लागि हिजो देउवाका पक्षमा हस्ताक्षर गर्ने अहिले विश्वासको मत किन नदिने भन्ने तर्क उनीहरूले गरिरहेका छन् ।’

नेताहरूकै भनाइमा एमाले एकताका लागि दुई नेताबीच इगो व्यवस्थापन आवश्यक पर्छ । त्यसका लागि ओलीको दम्भ र अहंकारमा गिरावट आउनु पर्ने र नेपालको विधिको तगारो पनि खुल्न जरुरी छ । एमालेभित्र नेता नेपालले पनि सम्माजनक उपस्थितिकाे महसुस गर्नु पर्नेछ भने ओलीले पनि विद्रोही समूहको रूप मात्रै हेर्नु हुँदैन ।

प्रकाशित मिति: मंगलबार, असार २९, २०७८ १९:१७