चिनियाँ जहाज : वायुसेवा निगमको ऋण थपियो, निजी एयरलाइन्सको फाइदाका लागि उडाइएन !

चिनियाँ जहाज : वायुसेवा निगमको ऋण थपियो, निजी एयरलाइन्सको फाइदाका लागि उडाइएन !

A+ A A-

१४ फागुन २०७० को सम्झौताअनुसार १० वैशाख २०७१ मा एकथान एमए ६० र एकथान वाई १२ जहाज नेपालले चीनबाट अनुदान स्वरुप प्राप्त गर्छ । अनुदानमा प्राप्त भएका जहाज चलाएर परीक्षण गरेपछि थप जहाज किन्ने निर्णयमा पुग्छ निगम ।

तर, टेस्टिङ समयमै नेपाल वायु सेवा निगमले जहाज चलाउन नसक्ने निचोड र ऋण खोजेर जहाज थप्ने निर्णय एकसाथ लिनुले चिनियाँ जहाज निगमलाई ऋण बोकाउने प्रमुख कारक बनेको छ । जहाज चलाउन गाह्रो हुने कारण थियो- अत्यधिक बीमा प्रिमियम, पाइलट तथा इन्जिनियरको महँगो तालिम खर्च, स्पेयर पार्ट्स उपलब्ध नहुनु तथा महँगो पर्नु ।

सित्तैमा पाएका जहाज चलाउन नसेकको निगमले ३ अर्ब ७२ करोड बढी ऋण खोजेर एकथान एमए ६० र तीनथान वाई १२ जहाज थप्छ । त्यसपछि पनि निगमको ध्यान ती जहाजलाई कसरी प्रभावकारी ढंगले चलाउने र घाटा घटाउनेमा केन्द्रित नभएको निगमकै कतिपय अधिकारीहरूको आरोप रहेको छ ।

निगमलाई दुहुनो गाई बनाएका चिनियाँ जहाज : ८७ करोड आम्दानी गर्न ७ अर्ब बढी खर्च

जसको परिणाम स्वरुप ६ वर्षको अवधिमा थप साढे २ अर्ब रुपैयाँ ऋणको भार त थपियो नै, जहाज किन्न ल्याइएको ३ अर्ब ७२ करोड रुपैयाँ र त्यसको ब्याजसहित ४ अर्ब ३२ करोड रुपैयाँ निगमको लगानी परेको छ । यो सञ्चालन खर्चबाहेकको रकम हो ।

निगमकै एक अधिकारी भन्छन्, ‘हामीले पहिले नै अनुदान स्वरुप ल्याएका जहाज सञ्चालनमा समस्या परेको थियो । तर, ती जहाज राम्ररी चलाउन नसकी ऋण खोजेर थप चारवटा जहाज किन्ने निर्णय भयो । त्यो नै ओरालो यात्रा भयो,’ ती अधिकारीले शिलापत्रसँग भने ।

निगमकै विवरण केल्याउने हो भने पनि कूल अनुमानित क्षमताको ७ प्रतिशत मात्रै सञ्चालन गरेको देखिन्छ । अन्यथा पार्किङ शुल्क र नियमित मर्मतसम्भार मात्रै ।

निगमको श्वेतपत्रमा भनिएको छ- जहाज चलाउन नसक्‍नुको एउटा प्रमुख कारण हो, समयमा पाटपुर्जा उपलब्ध नगराइनू। तर, पाटपुर्जा नआउनुको कारण भने पहिले तिर्नु पर्ने रकम भुक्तानी नगरेको देखिएको छ । 'निगमले चीनको एभिक कम्पनीलाई पाटपुर्जाको भुक्तानी नदिएको, फेरि चाहिने पाटपुर्जाको अग्रिम भुक्तानी नदिएकै कारण समस्या भएको हो,’ निगम स्रोतले भन्यो ।

निगमको विवरणअनुसार अहिले पनि पाटपुर्जा खरिद गरेको करिब १८ करोड ६९ लाख रुपैयाँ भुक्तानी दिन बाँकी छ । ‘निगमबाट पाटपुर्जा आएपछि भुक्तानी दिने र उताबाट पहिलेको भुक्तानीका साथै अग्रिम भुक्तानी माग गरेकाले समस्या परेको रहेछ,’ निगमका महाप्रबन्धक डिमप्रकाश पौडेलले शिलापत्रसँग भने । यसको अर्थ जहाज चलाउन निगमले आफूलाई तयार नगरेको देखिन्छ । पाटपुर्जा नफेर्दा र मर्मसम्भार नगर्दा निगमका जहाजहरू एयर क्राफ्ट अन डाउन्ड (एओजी) भएर निरन्तर घाटा जानु परेको विवरणमा देखाइएको छ ।

यसले आन्तरिक उडानबाट प्राप्त हुने आय घट्नुका साथै निगमको साख गुमेर निजी सेवा प्रदायकलाई फाइदा पुगेको सरोकारवाला निकायको दाबी छ ।

खरिद गर्ने र चलाउने विषयमा मात्रै होइन, बिक्री गर्ने विषयमा पनि विधिसम्मत निर्णय गरिएको छैन । निगमले १७ साउन २०७७ देखि जहाज नचलाउने निर्णय लिएको थियो । तर, जहाज नचलाउने निर्णय लिने क्रममा सरकारबाट अनुमति नलिइएको दाबी गरिएको छ । तर, महाप्रबन्धक पौडेल भने यस विषयमा आफूलाई जानकारी नभए पनि अहिले अर्थ मन्त्रालयले भाडामा लगाउने वा बेच्‍ने विकल्प दिएको बताए ।

भाडामा लगाउने वा बेच्ने समेत निर्णय नलिई ११ महिना पूर्णरूपमा जहाज थन्काउँदा जहाजको बीमा, पार्किङ, मर्मतसम्भारका लागि निगमको खर्च बढिरहेको छ ।

प्रकाशित मिति: आइतबार, असार २७, २०७८ २०:०३