युवा वैज्ञानिक वसन्त भन्छन्- हामी वरिपरिकाे हावामा क्यान्सर गराउने तत्व छ (भिडियाे)

युवा वैज्ञानिक वसन्त भन्छन्- हामी वरिपरिकाे हावामा क्यान्सर गराउने तत्व छ (भिडियाे)

A+ A A-

अमेरिकामा सन् २०१३ मा विद्यावारिधि गरेका युवा वैज्ञानिक वसन्त गिरी २०१४ को सुरुतिरै नेपाल फर्किए । आफ्नो प्रज्ञता नेपालमै उपयोग गर्ने साेचले उनलाई अमेरिका छोडाएकाे थियो ।

यहाँ आएलगत्तै वसन्तले केही समय नेपाल विज्ञान तथा प्रविधि प्रज्ञा प्रतिष्ठान (नास्ट)मा काम गर्ने निधो गरे । र, रिसर्च फिलोका रूपमा उनी नास्ट छिरे ।

तर, त्यहाँ उनले चाहेजस्तो काम गर्न पाउने छाँटकाँट देखेनन् । खासमा नास्टले नयाँ पुस्ता र युवा वैज्ञानिकहरूको भावना समेट्न नसक्ने, यहाँ रहेर आफूले चाहेका काम गर्न नपाउने निचोडमा पुगे उनी । अनि केही साथीसँग मिलेर खडा गरे काठमाडौं इन्स्टिच्युड अफ एप्लाइड साइन्स ।

नवीनतम खोज, अनुसन्धान गर्ने उद्देश्यले खोलिएको संस्था सुरुमा काठमाडौं कलङ्कीस्थित घरको भुइँ तल्लामा थियो । ५/६ वर्षभित्रै वसन्तको टिमको तरक्की ललितपुर बागडोलको एउटा सिंगो घरमा रहेको संस्थाले देखाइरहेको छ । वसन्त अहिले यो संस्थाको अन्तर्राष्ट्रिय सम्बन्ध हेर्ने गरी निर्देशक एवं वरिष्ठ वैज्ञानिकको रूपमा काम गरिरहेका छन् ।

जैविक, रसायन, वातावरणीय तथा क्लिनिकल कार्यको विश्लेषणमा प्रयोग हुने सस्तो उपकरणको विकासमा वैज्ञानिक वसन्तको टोलीले प्रसंशनीय काम गरेको छ । उनले डा. भानु न्यौपानेसँग मिलेर स्मार्ट फोनबाटै हैजा गराउने परजीवि पत्ता लगाउने उपकरणको पनि विकास गरेका छन् । यस्तै कामको कदर गर्दै द वर्ल्ड एकेडेमी अफ साइन्सेस (ट्वास)ले यस वर्षको अत्ता उर रहमान अवार्ड (Atta-ur-Rahman Award) वैज्ञानिक गिरीलाई दिएको छ । विकासोन्मुख देशमा खोज तथा अनुसन्धान गर्ने वैज्ञानिकलाई हरेक वर्ष ट्वासले यस्तो अवार्ड दिँदै आएको छ ।

वैज्ञानिक बसन्त नेसनल योङ एकेडेमी अफ नेपाल (नयन)का अध्यक्ष पनि हुन् । युवा र नयाँ पुस्ताका वैज्ञानिकहरूको आवाजलाई उठाउनु नयनको उद्देश्य छ ।

नेपालमा मात्रै नभएर उनको टोली अन्तर्राष्ट्रिय जगतको समेत ‘नोटिस’मा छ । वैश्विक महामारीका रूपमा फैलिएको कोभिड–१९ को प्रसारबाट बच्नका लागि बनाइएका सामग्रीहरूको प्रभावकारितादेखि यसको पहिचान विधिहरूको समीक्षासम्ममा वसन्तको टोलीले विदेशका प्रख्यात वैज्ञानिकहरूसँग मिलेर काम गरिरहेको छ । अमेरिकाकी प्रसिद्ध वैज्ञानिक फ्रान्सेस लिग्लरसँग मिलेर केही महिनाअघि बसन्तसहित शिशिर पाण्डे, रेतिना श्रेष्ठ, कृष्ण पोखरेल र भानु न्यौपानेले एउटा लेख लेखेका थिए, जसमा कोभिड–१९ पहिचान विधिको गहिरो समीक्षा गरिएको थियो । बसन्त कोभिड पहिचानको विधिलाई थप सुदृढ बनाउन त्यो लेखले सरोकारवाला सबैलाई सघाउ पुर्‍याएको विश्वास गर्छन् ।

उनै वैज्ञानिक बसन्त गिरीसित गरिएकाे अन्तरङ्ग कुराकानी यसपालिको च्या खानु भो मा ः