पार्टी परित्याग गरेको होइन, विवादका कारण एमाले सांसद बन्न मन लागेन : बेदुराम भुसाल (अन्तर्वार्ता)

पार्टी परित्याग गरेको होइन, विवादका कारण एमाले सांसद बन्न मन लागेन : बेदुराम भुसाल (अन्तर्वार्ता)

A+ A A-

एमालेको स्कुल विभाग हाँकेका बौद्धिक नेता हुन्, बेदुराम भुसाल । पार्टी विवाद उत्कर्षमा पुगेका बेला राष्ट्रियसभामा आफूलाई स्वतन्त्र सांसदको हैसियत माग गर्दै उनले संसद् सचिवालयसँग पत्र पठाएका छन् । राष्ट्रियसभा अधिवेशन १७ असारदेखि सुरु हुँदै छ । भुसालसहित राष्ट्रियसभाका १६ सांसद २०७६ माघमा तत्कालीन नेकपाबाट निर्वाचित भएका थिए । सर्वोच्च अदालतको २३ फागुनको फैसलाले नेकपा एकता भंग गरिदिएपछि अन्य सांसदले आफ्ना पूर्वपार्टी रोजेको सन्दर्भमा नेता भुसालको यो निर्णयलाई अर्थपूर्ण रूपमा लिइएको छ । प्रस्तुत छ, शिलापत्रकर्मी जनक नेपालले यसै सन्दर्भमा भुसालसँग गरेको संवादको सम्पादित अंश :

तपाईं एमाले परित्याग गरेर स्वतन्त्र सांसद बन्न खोज्नुभएको हो ?

होइन । डेढ वर्षअघि हामी १६ जना राष्ट्रियसभा सदस्य नेकपाबाट निर्वाचित भयौँ । सर्वोच्च अदालतले एकता भंग गरिदियो तर, हाम्रो स्थिति के हुने भन्नेसम्बन्धमा केही पनि बोलेन । जो जता पनि लाग्न पाउने भए । अर्थात, स्वतन्त्र भए । दलसम्बन्धी ऐनले जुन पार्टीबाट निर्वाचित भएको हो, त्यही पार्टीमा रहनुपर्छ भन्छ । पार्टी एकता भंग भएपछि नेकपा त रहेन । त्यो पार्टी नरहेपछि के हुन्छ भनेर ऐनमा पनि छैन । अदालतले पनि केही बोलेन । त्यसैले सांसदको स्वतन्त्र निर्णयको कुरा रह्यो । कोही एमालेतिर, कोही माओवादीतिर हुनुभयो । मैलेचाहिँ अहिले कतै पनि रहन्नँ भनेको छु । पार्टी परित्याग गरेको छैन ।

नेकपा हुँदा निर्वाचित माधव नेपाल समूहका सांसद अब स्वतन्त्र हुने हो ?

यो अरुसँग जोडिएको छैन । मेरो स्वतन्त्र निर्णय हो ।

अरु सांसद पूर्वपार्टीमा फर्किए । तपाईंलाई चाहिँ एमालेमा फर्किन किन मन नलागेको हो ?

एमालेमा अहिले विवाद छ । त्यही विवाद देखेर एमाले सांसद बन्न मन लागेन । बरु मेरो निर्णयले पार्टी एकता गर्नका निम्ति बल पुग्ला भन्ने हो । स्वतन्त्र रहेर एकतामा पहल गर्न सकिएला कि भन्ने पनि छ ।

संसदमा मात्र स्वतन्त्र कि माधव नेपाल समूहबाट पनि स्वतन्त्र हुने ?

अहिल्यै पार्टी समूह छाडेको पनि होइन । त्यसमा केही भनेको छैन । राष्ट्रियसभामा मेरो अवस्था के हुने भन्नेमा स्वतन्त्र हैसियतमा बस्छु भनेको हो । पार्टीको कुरा त अहिले म कुनै जिम्मेवारी पनि छैन ।

पार्टीको विधानको हिसाबले भन्नुहुन्छ भने एमाले कतै पनि वैधानिक रूपमा चलेको छैन । न केपी ओलीले चलाएको पार्टीमा वैधानिकता छ, न त हामी विधानअनुसार चलेका छौँ । हामीले त अनौपचारिक फोरम बनाएका हौँ । हामी अनौपचारिक गतिविधिमा छौँ । त्यो पनि पार्टीको विधानको हिसाबले भन्ने हो भने उपयुक्त होइन । तर, यस्तो स्थिति कहाँबाट सिर्जना भयो ? स्वयम् पार्टी अध्यक्षबाट विधानको पालना भएन । विधानविपरीतका काम भए । त्यसले गर्दा यो अवस्था आयो ।

यो स्थिति समाधानको दिशामा जाँदा त म स्वतन्त्र रहिरहन्छु भन्ने पनि होइन । म अनिर्णयमा रहन्नँ । त्यतिबेला एमालेको सांसद हुन्छु । स्वतन्त्र मान्छे त्यतिबेला जता पनि जान सक्ने भयो नि । त्यस अर्थमा म स्वतन्त्र ।

एमालेमा अहिले विवाद छ । त्यही विवाद देखेर एमाले सांसद बन्न मन लागेन । बरु मेरो निर्णयले पार्टी एकता गर्नका निम्ति बल पुग्ला भन्ने हो । स्वतन्त्र रहेर एकतामा पहल गर्न सकिएला कि भन्ने पनि छ ।

अहिले आएर स्वतन्त्र हुन खोज्नुभयो । संसद् सचिवालयले मान्छ त ?

राष्ट्रियसभा बैठक अहिले बस्न थाल्यो, त्यसैले अहिले पत्र पठाएको हुँ । २३ फागुनयता म एमालेका कुनै पनि औपचारिक बैठकमा सहभागी छैन । संसदीय दलको बैठक, महाधिवेशन आयोजक कमिटी, केन्द्रीय कमिटी भनेर बोलाइएका कुनै पनि बैठकमा म सहभागी छैन । सुरुदेखि नै वैधानिक नभएकाले अवैधानिक बैठकमा नजाने भनेको हुँ । अहिले राष्ट्रियसभा बैठक बस्न लागेकाले मेरा लागि स्वतन्त्र सांसदको स्थान उपलब्ध गराउन भनेको हो ।

संसद् सचिवालयले मलाई स्वतन्त्र सांसदको हैसियत दिन नमिल्ने त के कुरा छ र ? नेकपा भंगपछि अरु पार्टी रोज्न पाइन्छ भने स्वतन्त्र बस्न किन नपाइने ? मैले स्वतन्त्र रूपमा उपस्थित हुन्छु, त्यहीअनुसार व्यवस्था गरिदिनू भनेको छु ।

एमाले राष्ट्रियसभा प्रमुख सचेतक खिमलाल भट्टराईले स्वतन्त्र हैसियत दिन मिल्दैन । पदमुक्त गर्नुपर्छ भन्दै हुनुहुन्छ त ?

उनी अलि बुझक्कड भएका छन् । त्यही बुझक्कडपन देखाएका होलान् । यो सांसद पद उनले दिएको हो र ? नेकपाले दिएको पद हो । नेकपाले भन्नुपर्‍यो, त्यसो भए । ठीक छ, नेकपा ब्युँतिएर भन्छ भने के ठूलो कुरा भो र ? छोड् भन्छ भने पनि म तयार छु । नत्र अरुले भनेर हुँदैन ।

माधव नेपाल समूहका बैठकमा त नियमित सहभागी हुनुहुन्छ नि ?

ती नितान्त अनौपचारिक बैठक हुन् । हामीले स्थायी कमिटी वा केन्द्रीय कमिटी केही भनेका छैनौँ । एमालेमा हुँदा जुन तहमा थियौँ, त्यही तहको अनौपचारिक बैठक मात्र बसेको हो ।

स्वतन्त्र बन्न लाग्नुभो, अब त खुलेर भन्न मिल्छ होला नि ? एमाले एकता जोगिने सम्भावना कति छ ?

मैले जहिले पनि खुलेरै भनेको छु त । प्रस्टै छ, पार्टी नि:शर्त जेठ २ मा फर्किनुपर्छ । त्यसमा कुनै सर्त राखिनु हुन्न । त्यसपछि फागुन २३ यता दुवै पक्षले गरेका सम्पूर्ण निर्णयहरू खारेज गर्ने हो । हामीले भनेकै कुरा त्यही हो । जब यो विषय त्यो विषय भनेर सर्त राख्न थालियो भने त्यो एकताको कुरा भएन ।

पार्टी बिनासर्त जेठ २ मा फर्किए एकता हुन्छ । अदालतले तिमीहरू अब एमाले र माओवादी भयौ, एकतापूर्वको अवस्थामा पुग्यौ भनेको हो । त्यो अवस्थामा जाँदा एमालेमा एकता हुने हो । नजाँदा एकताको सम्भावना रहँदैन ।

नेपाल विपक्षी गठबन्धनमा सक्रिय हुनुहुन्छ । केपीले कडा आलोचना गरिरहनुभएको छ । यस्तोमा कुरा मिल्छ त ?

पार्टी बिनासर्त जेठ २ मा फर्किए एकता हुन्छ । अदालतले तिमीहरू अब एमाले र माओवादी भयौ, एकतापूर्वको अवस्थामा पुग्यौ भनेको हो । त्यो अवस्थामा जाँदा एमालेमा एकता हुने हो । नजाँदा एकताको सम्भावना रहँदैन । मैले बुझ्दा जेठ २ मा जाने भन्ने तर पुग्न खोजेको होइन कि भन्ने बुझ्छु । जस्तो पर्सिलाई महाधिवेशन आयोजक कमिटीको बैठक बोलाइयो । त्यो बोलाउनुभन्दा सिधै जेठ २ को कमिटी बोलाए भैगो नि ।

आयोजक कमिटीले निर्णय गरेर फर्किन खोजेको होला नि त ।

जेठ २ मा फर्काउन किन निर्णय गर्नुपर्छ ? त्यहाँ त अदालतले स्वतः फर्काइदिएको हो । महाधिवेशन आयोजक समितिले निर्णय गरेर फर्किने होइन ।

मलाई के लाग्छ भने जेठ २ को बैठकको आह्वान नै हुन्न । मैले सुनेअनुसार आयोजक कमिटीको बैठक बस्न बोलाइएको स्थायी कमिटीमा जेठ ३ को कमिटी क्रियाशील गर्न खोजिएको हो । नेकपा हुँदा एकताका पक्ष रहनेहरूलाई समेत आधार मानेर कमिटी बसाउन खोजेको जस्तो लाग्छ । अदालतले आयोजक कमिटी नमानिदिएकाले केन्द्रीय कमिटी भनेर जान खोजेको भन्ने बुझ्छु । सिधै २ जेठमा जान नखोजेकै देखिन्छ, त्यो भनेको विभाजनकै बाटो हो । यदि बस्यो भने त्यसले एकताको वातावरण बनाउँछ ।

प्रधानमन्त्रीमा दाबी गर्दा पनि नेताहरूबीच कुराकानी हुनुपर्थ्यो । महन्थहरूले मत दिने भए, हामी एकठाउँ उभिँदा सरकार कायम रहने भयो भनेर पार्टीभित्र छलफल गर्नुपर्दैनथ्यो ? पार्टीभित्र छलफल छैन, आपसी कुनै कुराकानी छैन । पार्टीमा त्यत्रो विवाद छ । विवाद मिलाउनेतिर केही पनि छैन । त्यत्तिकै नि:शर्त रूपमा खुरुखुरु गएर भोट कसरी हाल्छन् त ?

माधव समूह कहिलेसम्म विपक्षी गठबन्धनमा रहन्छ ?

त्यो गठबन्धन प्रतिनिधिसभा बचाउनका निम्ति हो । प्रतिनिधिसभा, संविधान र लोकतन्त्र बचाउनका निम्ति हो । त्यसको अर्को उद्देश्य छैन ।

तपाईंहरूले ओलीलाई सघाएको भए जसपाको महन्थ ठाकुर पक्षसहित बहुमत पुग्थ्यो । प्रतिनिधिसभा भंग गर्नै पर्दैनथ्यो भनिन्छ । माधव समूहले विपक्षी नेतालाई प्रधानमन्त्रीमा प्रस्ताव गरेर विधि पद्धति मिचेको त हो नि ?

विवाद नभएको अवस्था हुन्थ्यो भने त्यसो भन्न मिल्छ । तर, स्थिति त्यस्तो थियो त ? विधि पद्धति भनेको एउटाले अनुशासनको डण्डा बर्साइरहने, अर्कोले नि:शर्त विधि पालना गरिरहने हुन्छ र ? विधि पालना त सबैभन्दा पहिले मूल मान्छेले गर्नुपर्‍यो । पार्टीको मूल मान्छेले विधि पालना नगरेपछि अरुले कसरी गर्छ ?

संसदमा विश्वासको मत लिँदा महन्थ ठाकुरहरूले समर्थन गर्छन् भन्ने थियो भने पहिले नै कुरा हुनुपर्थ्यो । उनीहरू तटस्थ बस्ने भनेका थिए । भोट कतै हाल्दैनौँ भनेका थिए ।

फेरि प्रधानमन्त्रीमा दाबी गर्दा पनि नेताहरूबीच कुराकानी हुनुपर्थ्यो । महन्थहरूले मत दिने भए, हामी एकठाउँ उभिँदा सरकार कायम रहने भयो भनेर पार्टीभित्र छलफल गर्नुपर्दैनथ्यो ? पार्टीभित्र छलफल छैन, आपसी कुनै कुराकानी छैन । पार्टीमा त्यत्रो विवाद छ । विवाद मिलाउनेतिर केही पनि छैन । त्यत्तिकै नि:शर्त रूपमा खुरुखुरु गएर भोट कसरी हाल्छन् त ?

विवाद त पार्टीमा फागुन २३ देखि निरन्तर रहँदै आएको छ । त्यो विवादलाई समाधान नगरीकन प्रधानमन्त्री प्रतिनिधिसभा विघटनमा जानुभो । उहाँले प्रधानमन्त्री र अध्यक्षको रूपमा गर्नुपर्ने भूमिका गर्नुभयो कि भएन त ? समेटेर लैजान प्रयत्न गर्नुभयो ? त्यहाँबाट हेर्नुपर्छ । विश्वासको मत दिएनन्, देउवाको पक्षमा हस्ताक्षर बुझाए भन्ने मात्र हेरेर हुँदैन ।

प्रकाशित मिति: सोमबार, असार १४, २०७८ १९:३४