कांग्रेसमा चढ्यो महाधिवेशन गर्मी : निधि, शेखर, शशांक र सिटौलाको नजर युवातिर

A+ A A-

प्रधानमन्त्री केपी ओली गैरसंवैधानिक ढंगले संसद् विघटन गरेर आमचुनावमा जान आह्वान गरेको गर्‍यै छन् । प्रमुख प्रतिपक्षी नेपाली कांग्रेसलाई भने उनको अपिलले फिटिक्कै छोएको छैन । ऊ त आफ्नै आन्तरिक चुनावतिर होमिएको छ । दुई महिनापछि अर्थात् १६ भदौमा कांग्रेसको १४औँ महाधिवेशन आउँदै छ । निर्धारित समयरेखाभन्दा एक वर्ष ढिलो गरी हुन लागेको महाधिवेशन यसपालि गर्नैपर्ने संवैधानिक बाध्यता छ ।

गौशालास्थित धर्मशाला होटलका कोठाचोटाहरू चहार्ने हो भने कांग्रेसलाई महाधिवेशनको गर्मीले छोपिसकेको प्रस्ट देख्न सकिन्छ । भारतीय दूतावासको सहायतामा बनेको यो होटलका दर्जनभन्दा बढी कोठाहरू दुई सातायता भरिभराउ छन् । रमेश लेखक, प्रदीप पौडेल, जीवन परियार, महेन्द्र यादव, योगेन्द्र चौधरीलगायत नेताहरू त्यहाँ बसेर क्रियाशील सदस्यता आवेदनमाथि परेका उजुरीहरूको अध्ययन गर्दै छन् । असार २० गतेसम्म काम सिध्याउनुपर्ने समयसीमा दिइएको छ ।

‘टन्नै उजुरीहरू परेका छन्, निवेदनहरूमाथिको छानबिन त्यस बेलासम्म पनि सकिन्छजस्तो छैन,’ टिसर्ट, पाइजामा र चप्पलमा यो संवाददातासँग कुरा गर्न कोठाबाट लबीमा झरेका नेता प्रदीप पौडेलले भने, ‘निर्धारित मितिमा महाधिवेशन गर्नैपर्ने भएकाले बिहानदेखि रातिसम्मै काम गरिरहेका छौँ ।’

पौडेल शिलापत्रसँग कुरा गर्न बस्दैगर्दा विभिन्न जिल्लाका नेता–कार्यकर्ताको आउजाउ जारी थियो । सिन्धुपाल्चोकलगायत चार जिल्लाबाट क्रियाशील सदस्यताका फाइल बुझबुझारथ चल्दै थियो । झोलामा आवेदन र उजुरी बोकेर धर्मशाला पुग्नेहरू त्यत्तिकै थिए । मिनेट–मिनेटमा आउने फोनमा महाधिवेशनबाहेक दोस्रो एजेण्डा थिएन ।

शेरबहादुर देउवा १४औँ महाधिवेशनमा फेरि सभापति दोहोरिने इच्छा राख्दै छन् । उनले त्यसैअनुरुप छलफलहरू तीव्र पार्दै गरेका बेला युवानेताहरू पशुपतिनाथनजिकै भारतीय दूतावासको सहायतामा बनेको धर्मशालामा बैठक र नियमित काम गर्दै छन् । सोही बेला देउवापत्नी आरजु देउवाले ‘राधेराधे’ लेखिएका गम्छा लगाएका देउवा, छोरा जयवीरसिंह र आफ्नाे तस्वीर फेसबुकमा शेयर गर्दै छिन् । कांग्रेसकाे वैचारिक रङ बदलिइसकेकाे भन्न मिल्दैन, तर गेरुवा रङकाे प्रभाव कम छैन ।

सभापतिका अर्का प्रत्याशी मानिएका महामन्त्री तथा बीपीपुत्र शशांक कोइरालाले कट्टर हिन्दुवादी भारतीय नेता योगी आदित्यनाथसँग गरेका भेटसमेतका पुराना तस्वीर फेसबुकमा शेयर गर्ने क्रम बढ्दो छ । अनि जिल्ला–जिल्लासम्म कार्यकर्ताको मोबाइलमा शीर्षस्थहरूका फोन आउने–जाने क्रम ह्वात्तै बढेको छ । दोस्रो पुस्ताका नेताहरूलाई शीर्षस्थ नेताहरू कोही घरैमा बोलाएर, कोही होटल र पार्टी प्यालेसहरूमा छलफल गर्न थालेका छन् ।

बदलिँदो रङ : आरजु देउवाले फेबुकमा शेयर गरेको ‘राधेराधे’ लेखिएका गम्छा लगाएका शेरबहादुर, छोरा जयवीरसिंह र आफ्नाे तस्वीर । स्रोत - आरजुको फेसबुक

सभापति आकांक्षी रामचन्द्र पौडेल बसुन्धरास्थित दियालो फुडल्यान्डमा नेताहरू भेट्दै छन् ।

विमलेन्द्र निधि मध्यबानेश्वरको निवास र अनुपम फुडल्यान्डमा नेताहरू भेट्दै छन् ।

देउवा, शशांक कोइराला, कृष्णप्रसाद सिटौला निवासमा भेट्दै छन् ।

शेखर कोइराला विराटनगरबाटै नेताहरूसँग सम्पर्कमा छन् ।

यीमध्ये अधिकांशको चाहना सभापति बन्नेछ । प्रकाशमान सिंह पनि मास्क लगाएरै घरदैलोमा निस्किसके । शशांक र उनी अस्ति सोमबार विमलेन्द्र निधिकहाँ उनको २९औँ वैवाहिक वर्षगाँठ मनाउन पुगेका थिए ।

भन्न त निधिले भने, ‘कोरोना महामारी र बाढीपहिरोबाट देशलाई कसरी बचाउने भन्नेबारे छलफल गर्‍याैँ ।’ तर, यी सबै समस्या समाधान गर्न केपी ओलीले नसक्ने, अनि कांग्रेसमा देउवासमेतले नसक्ने भन्दै उनीहरूले आफूलाई ‘उपयुक्त विकल्प’ ठान्ने ठहरसहित मध्यबानेश्वर निवासबाट उठेको बुझ्न कत्ति गाह्रो परेन ।

याे पनि..

घुम्ने मेचमाथि विमलेन्द्र निधिः ‘ज्योतिषीले मलाई छिट्टै शिखरमा पुग्छौ भनेका छन्’ (भिडियाे)

निधिले स्पष्ट पार्न खोज्दै भने, ‘संविधानमाथि चौतर्फी प्रहार छ । राष्ट्रियता, लोकतन्त्र र समाजवाद मात्रै भनेर अब कांग्रेस जोगिन सक्दैन । गणतन्त्र, संघीयता, समावेशिता, मिश्रित निर्वाचन प्रणाली र धर्मनिरपेक्षताको पक्षमा हामी उभिनैपर्छ ।’

निधिले मुख नखोले पनि उनको पेटबोली शेरबहादुर देउवा, शशांक कोइराला र शेखर कोइराला लक्षित थियो । उनीहरूले ०६२–६३ को परिवर्तनका एजेण्डाहरू जोगाउन मेहनत नगर्ने, ०७२ को संविधानको मूलभूत सारको अपनत्व नलिने उनको संकेत थियो । उनले आफू नेतृत्वमा रहेको केन्द्रीय नीति, अनुसन्धान तथा प्रशिक्षण प्रतिष्ठानबाट प्रकाशित १४२ पृष्ठको ‘प्रशिक्षण पुस्तक’ नै थमाए । अनि विभिन्न पहाडी जिल्लाबाट आफूलाई भेट्न आएका केन्द्रीय नेताहरूसँग छलफल गर्न अर्को कोठामा गए ।

अहिले कांग्रेस इतिहासको ठूलो विचारधारात्मक अन्तर्द्वन्द्वमा छ । त्यसलाई चिर्न सजिलो छैन । उदार लोकतन्त्रको वैचारिक खम्बाका रूपमा पाँच दशकअघि यो दलको जन्म, उत्थान भए पनि अगाडिको बाटोबारे कांग्रेस नेतृत्व भयंकर द्विविधामा छ ।

निर्वाचित महामन्त्री शशांक कोइरालाले नेपाल हिन्दु राष्ट्र हुनुपर्छ भन्ने कट्टरपन्थी दक्षिण–गामी धाराको मागपैरवी गर्नेबाहेक सिंगो कार्यकाल निष्क्रिय बिताए । भारतीय राष्ट्रिय कांग्रेस र त्यहाँका समाजवादी पार्टीहरूसँगको उठबसले प्राप्त वैचारिक प्रेरणाबाट विगतमा यो दल स्थापित भयो । शशांकको रुझान भने उदारवादी धाराको विपक्षमा उभिएको अतिवादी भाजपातिर ढल्कँदो छ । उनले यो विचार नलुकाई भन्दै आएका छन् । कांग्रेसका तत्कालीन सभापति तथा प्रधानमन्त्री सुशील कोइरालाको नेतृत्वमा ०७२ असोज ३ गते जारी संविधानप्रति शशांकको अपनत्वबोध देखिएको छैन ।

शेखर तुलनात्मक रूपमा कार्यकर्ताआधारित हुँदै जिल्ला–जिल्ला घुमे । पछिल्लो चुनावमा पराजित कार्यकर्ताहरूको मनोबल उकास्ने उनको प्रयासमा आफूलाई वैकल्पिक नेतृत्वको रूपमा उभ्याउने चाहना निसृत थियो । पार्टी राजनीतिमा ढिलोगरी प्रवेश गरेका यी डाक्टर अहिलेसम्म कुनै पदका अधिकारी बन्न पाएका छैनन् । हुन त उनी पनि कोइराला नै हुन्, तर कोइराला भनेपछि बीपीको– रक्त विरासत बुझिने कांग्रेस भावभंगीमा चिर्न उनलाई सजिलो हुने छैन । उनले संघीयताको पक्षमा आफूलाई उभ्याउँदै आए पनि धर्मनिरपेक्षतालगायत प्रावधानबारे प्रश्नहरू उठाउने गरेका छन् ।

रामचन्द्र पौडेल कांग्रेसको उदार लोकतान्त्रिक समाजवादको वैचारिक वटवृक्षमा पानी हालिराख्ने अनुशासित नेताका रूपमा टिकिरहे । अगाडि जाने भिजनबारे उनको अन्योल भने कायम छ । पशुपतिनाथ धर्मशालामा भेटिएका नेताहरूको बुझाइमा पौडेललाई योपल्ट सभापतिमा उठाउनेबारेमा गम्भीर असहमतिहरू सुरु भइसकेका छन् । देउवालाई टक्कर दिन कोइराला क्याम्पले अघि सार्ने कुनै पनि रणनीतिको केन्द्रमा पौडेल छैनन् । पौडेललाई पन्छाउन देउवाइतरलाई सजिलो छैन । उनलाई सँगै लिएर हिँड्न नेताहरू तयार देखिएका छैनन् ।

कृष्णप्रसाद सिटौलाले आफ्नो सानो, तर प्रभावशाली कोटेरीभित्र आफूलाई भावी नेतृत्वको प्रत्याशीका रूपमा बताउँदै आएका छन्, तर त्यसका लागि उनले कुनै प्रयास थालेका छैनन् । उनलाई १३औँ महाधिवेशनमा साथ दिएका गगन थापा, प्रदीप पौडेललगायत युवानेताहरूले अझै ठूलो समूहलाई विश्वासमा लिएर नेतृत्व हत्याउन खोजिरहेको बुझिएको छ । अघिल्लो महाधिवेशनको अन्तिम घडीमा देउवालाई साथ दिएर नेतृत्व छनोटमा निर्णायक बनेका सिटौला यसपल्ट उस्तै भूमिकामा सम्भवतः देखिने छैनन् । नेता गगन थापाले भने, 'अगाडिकाे चित्र कस्ताे हुन्छ भन्नेबारे प्रस्ट हुन अझै एक महिना लाग्न सक्छ, तर हामी छलफलमा बसिसकेका छाैँ ।'

सिटौलालाई छाड्ने हो भने देउवा स्वयम्, अनि पौडेल, निधि, शेखर यति बेला दोस्रो पुस्ताका प्रभावशाली ‘युवा’हरूसँग दैनिकजसो भेटघाट कुराकानी गर्दै छन् । शशांक भने उस्तो भेटघाट गरिरहेका छैनन् । कांग्रेसका एक केन्द्रीय सदस्यले भने, ‘सभापति बन्न चाहनेहरूको कुरा सुन्दा हामी युवाहरूमध्ये कुनै एक जनालाई महामन्त्रीको उम्मेदवार नबनाए आफू सभापति बन्न गाह्रो छ भन्ने उहाँहरूले प्रस्ट ठहर्‍याएको देखियो । त्यसैले हामी जुन समूहतिर लागे पनि उपसभापति, दुई निर्वाचित महामन्त्रीमा युवा नै आउने स्पष्ट देखिँदै छ ।’ उनका अनुसार, १४औँ महाधिवेशनले १५औँ महाधिवेशनको नेतृत्वबारे स्पष्ट दिशानिर्देश गर्नेछ ।

हामीले कांग्रेस महाधिवेशनकै सन्दर्भमा केही नेताहरूसँग लामा संवादहरू गर्‍यौँ । महाधिवेशन आउन ७० दिनजति बाँकी रहँदा नेतृत्वको सम्भावित दृश्य प्रस्ट बन्दै गएको छ । देउवा, निधि, शेखर, शशांक, पौडेलमध्ये जोकोहीले महामन्त्री बनाउन सक्ने सम्भावित अनुहारमा गगन थापा, विश्वप्रकाश शर्मा, प्रदीप पौडेललगायत देखिँदै छन् । धनराज गुरुङ, जीवन परियार, चन्द्र भण्डारी, सरिता प्रसाईं, कल्याण गुरुङसमेतलाई उनीहरूले समेट्न खोजेको देखिन्छ । कल्याणको ध्यान भने सिधै सभापति हान्दिनेमा रहेछ । धर्मशालामै शिलापत्रसँग उनले भने, ‘म त योपल्ट सभापति भिड्ने हो, सबैको साथ–सहयोग चाहियो ।’

तर, युवाहरूको प्राथमिकता भने यी शीर्षस्थहरूले सोचेजति सजिलो छैन । उनीहरू के चाहन्छन् त ? कृपया मेरो दोस्रो रिपोर्टिङ प्रतीक्षा गर्नुहोस् ।

हेर्नुहाेस्, यसअघि विमलेन्द्र निधिसँग गरिएकाे अन्तर्वार्ता ः