हे ठाेरीका राम, दुर्गा प्रसाईंकाे डनगिरीका संरक्षकलाई कहिलेसम्म संरक्षण दिइरहने ?

हे ठाेरीका राम, दुर्गा प्रसाईंकाे डनगिरीका संरक्षकलाई कहिलेसम्म संरक्षण दिइरहने ?

A+ A A-

यो कुकालमा हाम्रोमा असुरक्षा सिरियलको आतङ्क व्याप्त छ । फौजी कीराबाट मकै असुरक्षित छ । पर्यावरणद्वेषी तत्त्वबाट चुरे असुरक्षित छ । जातवादी हिन्दुबाट दलित असुरक्षित छ । बलात्कारी व्याधाबाट नारी असुरक्षित छन् । बुल्डोजरे विकासबाट प्रकृति असुरक्षित छ । बाढी–पैरोबाट बस्ती असुरक्षित छ । कीटनाशक बिखादीबाट माटो असुरक्षित छ । घोकन्ते विद्याबाट विद्यार्थीको भविष्य असुरक्षित छ । सरकारप्रदत्त निषेधाज्ञाकालीन भोकबाट भुइँमान्छे असुरक्षित छ । र, माफियाको मितज्यूतुल्य ‘कम्निस्ट’बाट समाजवाद असुरक्षित छ ।

माथि बयान गरिएका यावत् असुरक्षामा केवल एक थोकबाट एक थोक असुरक्षित छ । तर एक थोक छ, जसबाट थुप्रै थोक असुरक्षित छन् । त्यो एक थोक ओली थोक हो । ओली थोकबाट संविधान असुरक्षित छ, संसद् असुरक्षित छ, विधि असुरक्षित छ, मर्यादा असुरक्षित छ, लज्जाशीलता असुरक्षित छ । र, सारमा, ओली थोकबाट त्यत्रो बलिदानी क्रान्तिको वृक्षमा फलेको अनमोल फलै असुरक्षित छ । ओली थोकबाट उत्पन्न यी सब असुरक्षामाझ अहिले एउटा असुरक्षा यत्रतत्र चर्चामा छ । त्यो हो– ओली स्वयम् अध्यक्ष भएका आयोगका उपाध्यक्षको ओली स्वयम्‌बाट भएको असुरक्षा । यो असुरक्षा सुन्दैमा जिब्रो टोक्नुपर्ने खालको छ ।

पदीय अख्तियार र दायित्वका दृष्टिले खड्गप्रसाद शर्मा ओली गणतान्त्रिक नेपालका कार्यकारी प्रधानमन्त्री हुन् । सकल नेपालीका जिउज्यान, खाइजीविका र गरिमाका कार्यकारी संरक्षक । तर, यी अनेक थोकका ‘संरक्षक’ ओली मति र कर्मले अनेक विकृतिका संरक्षक हुन पुगेका छन् । यथा गुण्डाराजका संरक्षक । विधिविध्वंसका संरक्षक । सज्जनता–विनाशका संरक्षक । मर्यादा मटियामेटका संरक्षक । भ्रष्टाचार प्रवर्द्धनका संरक्षक । कमिसन भक्षणका संरक्षक । अहङ्कार, अराजकता, असहिष्णुता र द्वेषका संरक्षक । हुँदाहुँदा यी यावत्‌विपरीतका यी संरक्षक आफ्नै उपाध्यक्षको असुरक्षाका धरी संरक्षक बन्न पुगेका छन् ।

अब कुराको चुरोमा प्रवेश गरौँ । उपाध्यक्षको यो असुरक्षाको नेपथ्यमा केही तत्त्व छन् । यी तत्त्वलाई चर्चित तत्त्व भने पनि भयो, विवादास्पद तत्त्व भने पनि भयो, बदनाम तत्त्व भने पनि भयो । जे भन्ने हो त्यो भन्ने कर्ताको रुचि र स्वार्थले निर्क्योल गर्ने रोजाइ हो । नेपथ्यका यी तत्त्वहरू हुन्– लोकबोलीमा ‘मेडिकल माफिया’ भनिने मिस्टर दुर्गा प्रसाईं, मीठो मार्सी भात, मक्खीचुस बीएण्डसी अस्पताल, बलमिच्याइँद्वारा चिकित्साशास्त्र शिक्षणको सम्बन्धन दिने चेष्टा र बबाल विवाद ।

यो विवादका बीजस्रष्टा दुर्गा प्रसाईं हुन् र यो विवादका कटिवद्ध संरक्षक हुन् खड्गप्रसाद शर्मा ओली । यी प्रसाईं र ओलीमाझ जातको नाता छ, वर्गको नाता छ, भौगोलिक निकटताको नाता छ । र, यी सब नाताको जगमा छ व्यापारिक लेनदेनको रसमय मलजल । नङ–मासुसरहका यी दुई झापालीको प्रगाढ मित्रतायुक्त लेदनदेन कारोबारमा बडो स्वादले मार्सी भात खाए–खिलाएको प्रत्यक्ष देखिन्छ । अन्य लेनदेन कि दिनेलाई थाहा छ, कि लिनेलाई थाहा छ । यो कहिल्यै नभनिने र नजानिने अति गोप्य धन्दा हो । यो धन्दाको अकथित् पारस्परिक आनन्दको मधुर स्मृति दोहोरो लनदेनकर्ताका मस्तिष्कमा अमिट रूपले अङ्कित छ ।

कुरा आयो फेरि उही आयोगका संरक्षक अध्यक्षबाट कार्यकारी उपाध्यक्षको असुरक्षाको । प्रसङ्गवश यो आयोग चिकित्सा शिक्षा आयोग हो । गहिरो चिन्तन र मन्थनपछि माथेमा कार्यदलको सिफारिसमा बनेको आयोग । यो आयोग बन्दा यसको अभीष्ट बडो राम्रो थियो । त्यो हो– चिकित्सा शिक्षालाई विकेन्द्रित गर्न र गुणस्तरीय बनाउन सक्दो यत्न गर्नु । असलमा चिकित्सा शिक्षाको मार्गदर्शनकारी आयोग थियो यो । तर, गर्दै भन्दै जाँदा यो आयोगको अनुहार अर्कै भयो । यो गुण्डागर्दीको अखडातुल्य भयो । यो अखडाका निर्देशक र संरक्षक बने स्वयम् आयोगका अध्यक्ष खड्गप्रसाद शर्मा ओली ।

चिकित्सा शिक्षा आयोगमा तीन थरी जनको मिसावटी दृष्टिगोचर हुन्छ । गुण्डागर्दीमार्गी, गुण्डागर्दी–पीडित र भद्रजनको । आयोगमा संरक्षक अध्यक्षका दुई थान परमभक्त छन् । शिक्षामन्त्री कृष्ण र स्वास्थ्यमन्त्री शेरबहादुर । यी दुई भक्तकोे काम–कर्तव्य हो, उपाध्यक्ष श्रीकृष्ण गिरीलाई घेर्नु, थर्काउनु, गलाउनु, मार्सीमार्गमा लुखुरलुखुर हिँडाउनुु र कृपाकारी प्रभुलाई प्रसन्न तुल्याउनु । यी दुई थरी तत्त्वका बीचमा दुई मनुष्य छन्– श्री भगवान् कोइराला र श्री दिव्या सिंह शाह । यी दुई भद्रजन बाहुबली अखडाको विवादमा न तटस्थ छन्, न हस्तक्षेपकारी । बोल्नैपर्दा मसिनो स्वरमा यी भन्छन्, 'अस्पताल दुर्गा प्रसाईंको होस् वा दीपक मनाङेको, नियम नपुर्‍याई सम्बन्धन दिन मिल्दैन । विडम्बनावश यिनको विनम्र मतले बाहुबली संरक्षकको एउटा रौँ पनि स्पर्श गर्दैन ।

आयोगका उपाध्यक्ष डा. श्रीकृष्ण गिरीको आफ्नै तर्क छ, आफ्नै दुःख छ । सत्तामा शासक त केवल दुई दिनको पाहुनो हो । त्यो आज छ, भोलि छैन । त्यो आज आउँछ, भोलि जान्छ । स्थायी सत्ताको कर्मचारी रहिरहन्छ । जो रहन्छ, आयोगले कुकर्म गरे जिन्दगीभरि देखिने गरी कलङ्क लाग्ने उसैका नाकमा हो । तसर्थ एकबारको जुनीमा नाक जोगाउन डा. गिरी कटिवद्ध छन् । मुखर वा मौनभावले ती भन्छन्, 'गुण्डागर्दीको अखडामा गए बरु गर्धन जाला, नियम मिचेर मार्सीभक्षी प्रभुसामु कालत्र झुकिन्न ।'

त्यसो त गुण्डागर्दीका संरक्षकका पनि आफ्नै दुःख छन् । बहुबिध बदनाम तत्त्वहरूसँगको स्वार्थजन्य उठबस र खानपिनबाट थुप्रो बदनामी आर्जन भएको छ । समाजका धेरथोर मान–प्रतिष्ठा भएका सकल जनले यिनलाई मृत श्वानलाई झैँ त्यागिसकेका छन् । सत्ताबाट आज धुलामा खसिने हो कि भोलि, केही ठेगान छैन । मार्सीको स्वादमा लट्ठिएर खानु नहुने चीज खाँदै जाँदा के–के के–के खाइया छ । त्यत्रो ख्वाउने मनकारीलाई नाथे एउटा सम्बन्धन पनि नदिए निज हजुर कति अप्रसन्न होलान् ! गुनको पैँचो नतिरी सच्याच्यूत भए मर्दा सास जान गाह्रो होला । त्यसैले असुरक्षाका संरक्षक महोदय आफ्ना भक्तद्वयलाई कडा निर्देशन दिँदा हुन्– फकाएर हुन्छ कि, लोभ्याएर हुन्छ कि, करले हुन्छ कि, डरले हुन्छ कि, मुसारेर हुन्छ कि, ठोकेर हुन्छ कि, उपाध्यक्ष डा. गिरीलाई गलाओ । आफ्नो प्राणसरी प्यारा पात्रलाई एउटा नाथे सम्बन्धन पनि दिन नसके मेरो त मरेकै जुनी हुने भो !

अध्यक्षको मर्जी र उपाध्यक्षको दायित्वबीच द्वन्द्व पैदा भयो । उपाध्यक्ष डा. गिरी नझुक्दा अध्यक्ष ओली रौद्र रूपमा उत्रिए । र, अध्यक्षबाट उपाध्यक्षको सुरक्षामाथि भयङ्कर खतरा आइलाग्यो । उपाध्यक्षको शारीरिक र मनोवैज्ञानिक सुरक्षा हेतु कताकति लोक बोल्न थाल्यो । यो लोकबोलीमा दृढ ऐक्यवद्धता जनाउँदै विश्वविद्यालयका बाह्र पूर्वउपकुलपति अघि सरे । चिन्तातुर मुद्रामा तिनले चीत्कार गरे– खबर्दार ! आयोगको स्वायत्तता अध्यक्षबाट खतरामा छ । खबर्दार ! उपाध्यक्षको ज्यान र मन–मानस अध्यक्षबाट खतरामा छ । अहो ! राज्यको कार्यकारी कुर्सीमा बसेको जो सकल जनको संरक्षक हो, उसैबाट यतै खतरा, उतै खतरा ! जताततै खतरै खतरा ! हेर्दाहेर्दै ओलीराज यसरी जङ्गली राजमा फेरियो ।

०००

मिस्टर दुर्गा प्रसाईं र बीएण्डसी अस्पताल । मीठो मार्सी भात र लाभदायक सम्बन्धन । काठमाडौँ विश्वविद्यालयको स्वायत्तता र बाहुबली ओलीको हुकुमी तरबार । कथा लामो र जटिल छ । कार्यकारी ओली परे पदेन विश्वविद्यायका कुलपति । शिक्षामन्त्री पदेन सहउपकुलपति । यी दुई पतिको ठाडो आदेशमा काठमाडौँ विश्वविद्यालयले बाध्य भई दिएको थियो प्रसाईंको बीएण्डसीलाई सम्बन्धनको सहमति । अहिले त्यही सहमतिको जाली घण्ट बजाउँदै दुर्गा प्रसाईं कुर्लिरहेछन्– मलाई सम्बन्धन चाहियो, आजै र अहिल्यै । र, निजको उत्कट इच्छा पूरा गरिहाल्न अध्यक्ष ओली निर्वस्त्र भई अखडामा डटेका छन् ।

जसको रातको १ लाख थैलो तिर्ने औकात छ, ऊ नाथे बीएण्डसीमा किन जान्छ ? ऊ त हेलिकोप्टर चार्टर गरेर मेडिसिटी, ह्याम्स वा ग्य्राण्डी पो जान्छ । बीएण्डसी त न गरिबहरूको अस्पताल हो, न धनीहरूको । यो नभए पनि हुने अस्पताल हो । अनि यस्तो मक्खीचुस अस्पताललाई मेडिकल शिक्षाको सम्बन्धन ? सुन्दैमा झोक चल्ने कुरा हो यो ।

गुण्डागर्दी प्रवृत्ति एक संक्रामक रोग हो । लोकको तीव्र जिज्ञासा छ– वास्तवमा कसको गुण्डागर्दी प्रवृत्ति कसमा सल्किएको हो ? प्रसाईंको ओलीमा कि ओलीको प्रसाईंमा ? मेरो लाटो विचारमा यो पारस्परिक सल्काइ हो । प्रसाईंको ओलीमा, ओलीको प्रसाईंमा । वास्तवमा मिस्टर दुर्गा प्रसाईंजस्ता बाहुबली शूरवीरलाई चिकित्सा शिक्षणको सम्बन्धन होइन, अस्पताल चलाउनै दिनु नहुने हो । यिनको मुख दुच्छर छ, हात ननिको छ । केसी अभियन्ता प्रितम सुवेदीलाई सञ्चारको टेबुलमै ‘तँ तँ, तँलाई म’ भन्दै यी जाइलागे । यिनले आयोगको कार्यालय तोडफोड गरे । डर लाग्छ, अस्पतालमा उपचार गरिमाग्न आउनेलाई लेनदेनको माम्लोमा यिनले बात बिर्सेर हातै छाड्न के बेर !

प्रवृत्तिका दृष्टिले मार्सीदायी प्रसाईंजस्ता छन्, मार्सी– भोजनी ओली काट्टीकुटी उस्तै छन् । अतिशय आत्मकेन्द्रित, अहङ्कारी, स्वेच्छाचारी र आत्म–प्रशंसाका भयङ्कर अम्मली । श्री ओली आफूद्वारा नगरिएका सुकर्मका उपलब्धिहरूको तारिफ नगर्नेहरूमाथि जाइलाग्न अरिङ्गाल सेनालाई उक्साउँछन् । र, गरिएका दुष्कर्महरूको आलोचना गर्नेहरूमाथि खनिन ज्यालादारी गण्डाहरूलाई आदेश दिन्छन् । अहिले श्री ओलीको यही बाहुबली प्रवृत्तिबाट आयोगको स्वायत्तता र उपाध्यक्ष डा. श्रीकृष्ण गिरीको ज्यान र मानमाथि खतरा आइलागेको छ ।

०००

गुण्डागर्दीको अखडामा अध्यक्ष ओलीले उपाध्यक्ष गिरीलाई अनेक हप्कीदप्की गरेको चर्चा छ । उपाध्यक्षमाथि फत्तुर लाउँदै जाँदा अध्यक्षले भनेछन्– तिम्रो अकर्मण्यता र अनिर्णयले चिकित्सा शिक्षाको प्रगतिको बाटै छेक्यो । र, नेपाल ‘मेडिकल हब’ हुनबाट वञ्चित भयो ।

कत्रो मुनाफाको सम्भावना थियो, त्यो जन्मिन नपाई मर्‍यो । मुनाफाको यो प्रसङ्गले मलाई ‘महाकालीको कन्यादान’ (यो नाम जुराएको पानी पण्डित दीपक ज्ञवालीले हो) को याद दिलायो । श्री ओली महाकाली सन्धिका उग्र पैरवीकार थिए । सन्धिको महिमा गाउँदै यिनले गर्जन गरेका थिए– हामीलाई यति राम्रो सन्धि गर्न नदिने ? हाम्रो प्रगतिको बाटो छेक्ने ? सालिन्दा १ खर्ब २० अर्बको हाम्रो पानी बित्थामा बग्दै उँधोउँधो गइरा’छ । यो मुनाफा हात पार्न हाम्ले सन्धि किन नगर्ने ?

विरोधका आवाजहरूलाई खोरमा थुनेर मिस्टर ओलीहरूले सन्धि गरे । आखिर डीपीआरै तयार नभई मुनाफाको किस्सा खरानी भयो । पोहोर–परारताका अर्का विकासवादी बामदेव गौतमले देश विकासको अर्को जादुगरी जुक्ति रचे । त्यो थियो युरेनियम बेचेर लटालट मुनाफा हात पार्ने र मुलुकको चकाचौँध विकास गर्ने जुक्ति । मुनाफाको यो किस्सा पनि विकासेको बोलीसँगै हावामा बिलाएर गयो । मेडिकल हबको सिर्जना गरी मुनाफा कुम्ल्याउने किस्सा पनि यस्तै हो । नेपालको स्वास्थ्य सेवा प्रणालीको हाल बयान गरिनसक्नु बेहाल छ ? पर्याप्त सेवा प्रदान गर्ने हो भने एक जना नर्सबाट सघन उपचार कक्षका केवल दुई जनाको स्याहार सम्भव छ । हाम्रोमा हालत के छ ? एक जना नर्सले आठ–दश जना बिरामीलाई हेर्नुपर्ने बाध्यात्मक अवस्था छ । एक जना बिरामी राम्ररी जाँच्न एक जना डाक्टरलाई कति समय लाग्छ ? हाम्रोमा हाल बेहाल छ । बाहिर बिरामीको मेला लाग्छ । भित्र डाक्टर बिरामीको नाम सोध्दासोध्दै प्रेस्क्रिप्सन लेखिभ्याउँछन् । अनि केको बिरामी जाँच्नु ? न पर्याप्त आवश्यक उपकरण, न पर्याप्त दक्ष जनशक्ति, न चुस्त व्यवस्थापन । अनि महाकाली सन्धि र युरेनियमको झैँ मेडिकल हब र लटालट लाभको तोरीलाहुरे गफ !

०००

मार्सी बिम्बका सिर्जनशील रचनाकार दुर्गा प्रसाईंको दुखेसो छ– कोरोनाको यत्रो महामारी छ ! यस्तो समयमा पनि मन फुकाएर बिरामीको सेवा गर्न नपाउनु ? यो कस्तो रोकटोक ? यो कस्तो छेकथुन ? श्री प्रसाईंको यो दुखेसोलाई डा. मदन उपाध्याय ‘स्टुपिड लजिक’ अर्थात् ‘बुद्धु तर्क’ भन्छन् । डा. उपाध्याय कटाक्षकारी मुद्रामा श्री प्रसाईंलाई सोध्छन्– के एमबीबीएसमा भर्ना भएको क्षणदेखि नै विद्यार्थीले स्वास्थ्य सेवा प्रदान गर्न थालिहाल्छ ?

डा. उपाध्यायको पूरक प्रश्न छ– बिरामीको सेवा गर्न दुर्गा प्रसाईंलाई केले रोकेको छ ? मलाई लाग्छ, दुर्गा प्रसाईंको रुचि बिरामीहरूलाई सेवा दिनुमा भन्दा पनि तिनबाट मेवा हात पार्नुमा छ ।

सञ्चारले फैलाएको समाचार भन्छ– महामारीकालमा श्री प्रसाईंले सेरोफेरोको वृत्तबाट बलात् बिरामीहरू बटुले । र, तिनलाई बलात् निचोरेर पैसो थुपारे । कथा भन्छ– तिनले कतिपय बिरामीसँग एकै रातको एक लाख थैलो असुले । जसको रातको १ लाख थैलो तिर्ने औकात छ, ऊ नाथे बीएण्डसीमा किन जान्छ ? ऊ त हेलिकोप्टर चार्टर गरेर मेडिसिटी, ह्याम्स वा ग्य्राण्डी पो जान्छ । छाँटले बीएण्डसी त न गरिबहरूको अस्पताल हो, न धनीहरूको । यो नभए पनि हुने अस्पताल हो । अनि यस्तो मक्खीचुस अस्पताललाई मेडिकल शिक्षाको सम्बन्धन ? सुन्दैमा झोक चल्ने कुरा हो यो ।

०००

उपाध्यक्ष डा. श्रीकृष्ण गिरीको गर्धनमाथि बाहुबली खड्गप्रसाद शर्मा ओलीको तरबार झुन्डिएकै छ । असुरक्षाका संरक्षक ओलीबाट गिरीको भौतिक र मनोवैज्ञानिक जीवन खतरा छ । दिनु–खानुका अनन्य दोस्त दुर्गा प्रसाईंलाई सम्बन्धन दिने ओलीको हठ कायमै छ । अकाट्य तथ्य भन्छ– श्री प्रसाईंले बहत्तर सालदेखि आशयपत्र नवीकरण गरेकै छैनन् । यिनको आशयपत्र बहत्तरमै गोपीक्याँच भएको छ । तैपनि बाहुबली ओलीले बीएण्डसीको निरीक्षण गरी रिपोर्ट बुझाउन अध्ययन टोलीको नाटक रचेका छन् । आखिर यो कुटिल नाटकको प्रपञ्च के हो ? आशयपत्रजस्तो न्यूनतम योग्यताबाटै च्यूत भएको अस्पतालको अध्ययन गर्ने के हो ? मार्बल ठोकिएका भुइँ र सिँढी ? पङ्खा र एसी जडान गरिएका कोठाचोटा ? स्टिलका रेलिङ सजिएका कौसी ? काठमाडौँ विश्वविद्यालयले एक दर्जनभन्दा बढी अस्पताललाई सम्बन्धन दिइसकेको छ । के अब काठमाडौँ विश्वविद्यालय अनेक घाँडाहरूमाथि बीएण्डसी नामक अर्को एउटा घाँडो झुण्ड्याएर सम्बन्धनको बोझले थिचिएर मर्ने हो ? सम्बन्धनले विश्वविद्यालयलाई फाइदा छ । शुल्क प्राप्त हुन्छ । सम्बन्धले अस्पताललाई फाइदा छ । मेडिकल शिक्षाको मालामाल व्यापार गर्न पाइन्छ । समग्र स्वास्थ्य प्रणालीको स्वास्थ्यलाई यसबाट फाइदा के छ ? विपन्न र निमुखा बिरामीहरूलाई यसबाट फाइदा के छ ?

यो सब विमति, विवाद, प्रतिवाद र घर्षणको बीचमा असुरक्षाका संरक्षक श्री ओलीले पेलेरै मार्सी मनीषीलाई सम्बन्धन दिए के हुन्छ ? श्री ओलीविरुद्ध केही हजार मुर्दावाद हुनेछन्, र यिनका केही सय पुतला दहन हुनेछन् । अनि त्यसपछि ? त्यसपछि के हुन्छ म जान्दिनँ । शायद श्री ओलीद्वारा आविष्कृत ठोरीका राम जान्दा हुन् ।

प्रकाशित मिति: शनिबार, असार ५, २०७८ ०७:०४