युरोकपका आठ स्मरणीय प्रसंग : मैदानभित्रै मारपिटदेखि पेनाल्टीबाट विजेता छानिएकाे पहिलो खेलसम्म

युरोकपका आठ स्मरणीय प्रसंग : मैदानभित्रै मारपिटदेखि पेनाल्टीबाट विजेता छानिएकाे पहिलो खेलसम्म

A+ A A-

युरोकपको १६औँ संस्करण सुरु भइसकेको छ । सन् १९६० मा चार वटा टोलीबाट सुरु भएको याे प्रतियाेगितामा सन् २०२१ सम्म आइपुग्दा प्रतिस्पर्धाका लागि २४ वटा टिम मैदानमा छन् । गएराति भएको उद्घाटन खेलमा इटालीले टर्कीलाई ३-० ले पराजित गरेकाे छ ।

युनियन अफ युरोपियन फुटबल एसोसिएसनका पहिलो प्रमुख हेन्री डिलौनेले युरोकपको सपना देखेका थिए । उनको सपना कार्यान्वयनको सुरुआत सन् १९६० मा भएको थियो । दुईवटा आयोजक राष्ट्रबाट सुरु भएको प्रतियोगिता यस पटक ११ राष्ट्रले आयोजना गर्दैछन् ।

विश्वकप फुटबलपछिको सबैभन्दा प्रतिष्ठित खेल हो युराेकप । १६औँ संस्करणसम्म आइपुग्दा थुप्रै सम्झनलायक क्षण यो प्रतियोगिताले छोडेको छ । तीमध्ये युरोकपका ८ स्मरणीय क्षण यस्ता छन् ।

पेनेकाको आकर्षक पेनाल्टी

सन् १९७६ को युरोकपमा चार टोली मात्रै सहभागी थिए । चार टोली सहभागी भएको यो अन्तिम खेल बन्यो भने पेनाल्टी राउन्डबाट फाइनल खेलको जित निर्धारण भएको युरोकपको पहिलो खेल बन्यो ।

पश्चिम जर्मनी र चेकोश्लोभाकियाबीचको खेलमा १ सय २०औँ मिनेटमा पनि कुनै गोल हुन सकेन । त्यसपछि त्यो खेल पेनाल्टी राउन्डमा प्रवेश गर्‍यो । यस खेलमा चेकोश्लोभाकियाले पश्चिम जर्मनीलाई ४-३ ले पराजित गर्‍यो ।

यो खेलमा चेकोश्लोभाकियाका खेलाडी पेनेका चर्चामा थिए । उनको पेनाल्टी सुटआउट निकै आकर्षक थियो । गोलकिपरले उनको बलको दिशा नै पहिल्याउन सक्दैनथे । ‘म मेरा फ्यानहरूलाई रोमाञ्जित बनाउन खेलमा सधैँ नयाँ प्रयोग गर्छु । तर, मेरो पेनाल्टी सुटले मेरा सबै कौशललाई छायामा पारिदिए’, टुवेल्भ यार्ड पुस्तकमा उनले भनेका छन् ।

१९८८ मा मार्कोले गरेको आकर्षक गोल

सन् १९८८ मा नेदरल्याण्ड र सोभियत युनियनबीच फाइनलमा भिडन्त भएको थियो । म्युनिखमा भएको खेलमा नेदरल्याण्डले सोभियत युनियनलाई २-० ले स्तब्ध पार्‍यो । खेलको ३२औँ मिनेटमा डच कप्तान रड गल्लिटले गोल गर्दै नेदरल्याण्डलाई अग्रता दिलाएका थिए । खेलको ५४औँ मिनेटमा डचका मिडफिल्डर आर्नोल्ड म्युरेनले मैदानको मध्य भागबाट बल सोभियत युनियनको पेनाल्टी एरियामा पुर्‍याए । उनले प्रहार गरेको बलले भुइँ भेटेको थिएन ।

आर्नोल्डले पेनाल्टी एरियामा पुर्‍याएको बललाई मार्कोभान बस्टेनले केहीबेर खुट्टामा नचाए । विपक्षी खेलाडीलाई छक्याउन उनलाई कम्ता सकस परेको थिएन । मार्कोनमाथिको दबाब हेर्न नसकेर डच प्रशिक्षक रिनस मिचलले आँखा छोपेका थिए । मार्कोनले बल प्रहार गरे । मध्य भागदेखि मैदान नभेटेको बलले सोभियत युनियनका कुशल किपर रिनटको डाजेभको शिरमाथिबाट सिधै जाली चुम्न सफल भएको थियो । उनको कौशलको सम्मानमा समर्थकहरूले हुटिङ गरेपछि प्रशिक्षक मिचलले गोल भएको थाहा पाए । त्यो गोल उनका लागि अपत्यारिलोजस्तै थियो ।

डेब्युमै डेनमार्कले उचालेको त्यो उपाधि

सन् १९९२ मा स्विडेनले युरोकपको आयोजना गरेको थियो । यो पटकको प्रतियोगिताको अन्त्य दन्तेकथाजस्तै थियो । गृहयुद्धका कारण युगोस्लाभियालाई खेलबाट निकालियो । युगोस्लाभियाको स्थानमा डेनमार्कले डेब्यु गर्ने मौका पायो । फ्रान्ससँग २-१ को अग्रतापछि सेमिफाइनलमा डेनमार्कको खेल डिफेन्डिङ च्याम्पियन नेदरल्याण्डसँग भएको थियो । खेल पेनाल्टीमा प्रवेश गरेपछि डेनमार्कले नेदरल्याण्डलाई ४ का विरुद्ध ५ गोल प्रहार गर्दै जर्मनीसँग उपाधि भेट पक्का गर्‍यो ।

फाइनलमा जर्मनीलाई २-० ले स्तब्ध पार्दै डेनमार्कले उपाधि उचाल्यो । डेनमार्कलाई अग्रता दिलाउने व्यक्ति थिए, जेनसन मिचेल । खेल सकिन १२ मिनेट बाँकी हुँदा किम भिलफोर्टले अर्को गोल थपे । यो बेलाको खेलको नारा थियो छरितो नै सुन्दर । सन् १९९२ मा ८ टोलीको भिडन्त नै अन्तिम बन्यो । त्यसको चार वर्षपछि बेलायतमा भएको प्रतियोगितामा टोलीको संख्या पनि बढ्यो ।

घरेलु मैदानमै ‘होम अफ फुटबल’ स्तब्ध

सन् १९९६ मा युरोकप बेलायतमा भएको थियो । बेलायतलाई होम अफ फुटबल पनि भनिन्छ । बेलायतले डचलाई ४-१ ले हराएको थियो भने खेल पेनाल्टीमा प्रवेश गरेपछि स्पेनविरुद्ध जित निकाल्दै सेमिफाइनलसम्मको यात्रा तय गरेको थियो ।

सेमिफाइनलमा बेलायतको भेट जर्मनीसँग भयो । त्यस खेलमा बेलायत र जर्मनी दुवैले राम्रो प्रदर्शन गरेका थिए । खेलमा जर्मनीका स्टेफन नजले गोल गरेपछि बेलायतले लिएको अग्रता बराबरीमा कायम भयो । यो खेल पेनाल्टीमा प्रवेश गर्‍यो । पेनाल्टीमा दुवै टोलीले पाँच पाँच गोल गरेका थिए । बेलायतका ग्यारेथले कमजोर प्रहार गर्दा छैठौँ अवसर खेर गयो र होम अफ फुटबल सेमिफाइनलमा स्तब्ध बन्यो ।

बेलायतलाई हराउँदै जर्मनीले उपाधिका लागि चेक रिपब्लिकसँग प्रतिस्पर्धा गर्‍यो । यस खेलमा वैकल्पिक खेलाडी ओलिभर बिओफले चेक रिपब्लिकको १ का विरुद्ध २ गोल फर्काएका थिए । उनकै गोलको सहायतामा जर्मनी युरोकपको ट्रफी तेस्रोपटक उचाल्न सफल भएको थियो ।

यो खेलले बेलायतका पूर्वस्ट्राइकर गेरी लिन्करको भनाइ स्मरण गराउँछ, ‘फुटबल सामान्य खेल हो । ९० मिनेटको खेलका दौरान, २२ जनाले बललाई पछ्याउँछन् । अन्तिममा जर्मनीले सधैँ जित हातपार्छ ।’

जिडानका जादुमय कौशल

सन् १९९८ मा फ्रान्सले घरेलु मैदानमा विश्वकपको उपाधि उचालेको थियो । फर्ममा रहेका खेलाडीका कारण सन् २००६ को युरोकपमा निकै उत्साहित थियो । फ्रान्ससँग थियरी हेन्रीजस्ता स्टार स्ट्राइकर थिए । मिडफिल्डमा रहेका लिलियन युरम, लरेन्ट ब्लेन्क पनि उत्कृष्ट खेलाडी थिए । तर, जिनेडिन जिडानको खुट्टमा बल नपरुन्जेल फ्रान्सले जित निकाल्न सकेको अवस्था थिएन ।

फ्रान्सको खेलको केन्द्रविन्दुमा जिडान नै हुन्थे । बललाई हल्का रूपमा छोएरै विपक्षीको पोस्टसम्म पुर्‍याउने उनको कौशलको प्रशंसक धेरै थिए । उनी असाध्यै राम्रो पास निकाल्थे । जबजब खेल कमजोर हुन खोज्थ्यो, उनी साथीहरूलाई आफूलाई बल पास गर्न भन्थे र केही न केही नयाँ तरिकाबाट विपक्षीनजिकै बल पुर्‍याउँदै गोलका लागि सहयोग गर्थे । पोर्चुगलसँगको सेमिफाइनल खेललाई गोल्डेन पेनाल्टीसम्म पुर्‍याउन उनकै कौशल सहयोगी बनेको थियो ।

जिडानको कौशलले अन्य खेलाडीलाई ऊर्जा भर्थ्यो । पोर्चुगलसँग जित निकाल्दै फ्रान्सले फाइनलमा इटालीको सामना गर्‍यो । इटालीका सिल्भियन विटोर्डले गोल गर्दै खेललाई बराबरीमा ल्याएका थिए । थप भएको समयको १ सय ३औँ मिनेटमा फ्रान्सका डेभिड रेजुगेजले गोल फर्काउँदै जित पक्का गरे । त्यसपछि फ्रान्स युरोपकै उत्कृष्ट टोलीका रूपमा परिचित बन्यो । उसको मिडिफिल्डर खेलाडीकाे कौशल त अझै उत्कृष्ट थियो ।

कम आँकेकाे गरिएको ग्रीसले चुमेको उपाधि

सन् २००४ को युरोकपमा अन्डरडग अर्थात् कम आकलन गरिएको ग्रीस ट्रफी उचाल्न सफल भयो । उसले आयोजक राष्ट्र पोर्चुगललाई दुईपटक पराजित गर्‍यो भने उत्कृष्ट टोली चेक रिपब्लिकलाई पनि पराजित गर्‍यो ।

यसअघि ग्रीसले कुनै पनि उपाधि नजित्नुमा अनुशासनहीन खेलाडी मुख्य कारक मानिन्थे । जर्मन प्रशिक्षक ओट्टो रिअजलको प्रशिक्षणले ग्रीस उपाधि उचाल्न सफल भयो । ओट्टोले ग्रीसको डिफेन्सलाई असाध्यै किफायती बनाएका थिए । पोस्टनजिक पुग्ने विपक्षीको प्रयासलाई ग्रीसका डिफेन्डरले हायलकायल बनाउँदा दर्शकदीर्घा अचम्मित हुन्थे । कडा डिफेन्सलाई नै खेलको प्रमुख हतियार बनाएको कारण ग्रीसले फाइनलसम्मको यात्रा तय गरेको थियो ।

रसियाका हिंस्रक मिडफिल्डर एन्ड्री अर्साभिन

सन् २००८ को युरोकपमा रसियाका मिडफिल्डर एन्ड्री अर्साभिनले हिंस्रक गतिविधिका कारण युरोकपका दुई खेल गुमाए । रसियाका प्रशिक्षक गस हिदनिक खेलाडीमा महत्त्वाकाङ्क्षा जोगाउने र अनुशासनमा बाँध्ने व्यक्तिका रूपमा परिचित छन् ।

अर्साभिन रसियाक कुशल खेलाडी हुन् । उनी पास कहिल्यै पनि छुटाउँदैन थिए । उनलाई पास गरेको बल आफ्नो पकडमा लिइछाड्ने कौशलका कारण उनको खुट्टामा चुम्बकीय शक्ति रहेको मानिन्थ्यो ।

क्वाटरफाइनलमा नेदरल्याण्डसँगको भेटका निम्ती स्वीडेनसँग भएको भिडन्तमा उनले २ गोल गर्दै जित दिलाएका थिए । तर, उनले नेदरल्याण्डसँगको खेलमा किपर एडविन भानडेसरलाई खुट्टामा प्रहार गरी घाइते बनाएका थिए ।

कोचको भूमिकामा उत्रिएका रोनाल्डो

क्रिष्टियानो रोनाल्डोले क्लबबाट थुप्रै ट्रफी हात पारेका छन् । तर, जब उनी आफ्नो देशबाट मैदान उत्रिन्छन्, पटक-पटक अभागी साबित भइसकेका छन् । १९ वर्षको उमेरमा युरोकपको उपाधि उचाल्ने सपना ग्रीसको कारण तुहिएपछि रोनाल्डो निकै रोएका थिए ।

सन् २०१६ को युरोकपको दौरान उनी निकै उत्साही देखिन्थे । फ्रान्ससँगको खेलको दौरान उनी घाइते हुन पुगे । खेलको आठौँ मिनेटमा फ्रान्सका खेलाडीसँग ठोक्किएपछि उनी घाइते बन्न पुगेका थिए । मैदानमा रहने उनको प्रयास सफल भएन ।

मैदानबाहिर गएपछि उनले खेलाडीको हौसला बढाउने र खेलको तरिका बदल्न सिकाए । रोनाल्डाेको अनुपस्थितिमा पोर्चुगलको जित अनिश्चित थियो । तर, घाइते भए पनि उनको निर्देशन पालना गर्दा पोर्चुगलले १ गोल गर्दै खेल आफ्नो पक्षमा पार्‍यो ।

प्रकाशित मिति: शनिबार, जेठ २९, २०७८ १०:१७