खान लाउनै नपुग्ने आम्दानीमा केको कर ?

A+ A A-

विश्व स्वास्थ्य संगठनका अनुसार एकजना मानिस स्वस्थ रहन उसले दैनिक २२ सय ७९ क्यालोरी खानुपर्छ । यसका लागि एकजनाले एक दिनमा के के र कति मात्रामा खानुपर्छ भन्ने तथ्यांक हेरौं ।

क्र.स.	खाद्य पदार्थ	क्यालोरी	क्यालोरी प्रतिग्राम	परिमाण
१.	चामल	९३५	३.४०	२७५
२.	मकै	४२४	३.४२	१२४
३.	गहुँ	२४०	३.२१	७५
४.	कोदो फापर, जौ	१७४	३.२८	५३
५.	आलु	८०	१.००	८०
६.	दलहन	१४४	३.४४	४२
७.	तरकारी	३५	०.३०	११७
८.	माछामासु	४१	१.५४	२७
९.	तेल	१२१	१.००	१२१
१०.	दूध	६३	०.९२	६८
११.	फलफूल	१४	०.५५	२५
१२.	अन्डा	८	१.७३	१
	जम्मा	२२७९

अहिलेको बजार मूल्यअनुसार २२ सय ७९ क्यालोरी प्राप्त हुने खाद्यन्न खरिद गर्न करिब १ सय २१ रुपैयाँ लाग्छ । केन्द्रीय तथ्यांक विभागका अनुसार अहिले परिवारमा औसत सदस्य संख्या पाँचजनाको छ ।

विभागको यो तथ्यांकलाई आधार मान्ने हो भने एउटा परिवारलाई आवश्यक खाद्यान्नका लागि दैनिक ६ सय ५ रुपैयाँ खर्च लाग्छ । अर्थात् मासिक १८ हजार १ सय ५० रुपैयाँ लाग्छ ।

अब पाँचजनाको एउटा परिवारका लागि आवश्यक अन्य आधारभूत मासिक खर्च हेरौं ।

क्र.स.	विवरण	मासिक परिमाण	दर रु.	रकम
१.	खाना पकाउने इन्धन	१ सिलिन्डर ग्यास	१४७५	१४७५
२.	लुगा धुने साबुन	१० वटा	४०	४००
३.	नुहाउने साबुन	४ वटा	५०	२००
४.	चियापत्ती	-	-	१५०
५.	चिनी	५ केजी	८०	४००
६.	नुन, बेसार, मरमसला आदि	-	-	५००
७.	घरभाडा			१२०००
८.	कपडा	-	-	५०००
९.	जुत्ता चप्पल	-	-	१५००
१०.	विद्युत्	५० युनिट	१४	७००
११.	शैक्षिक सामग्री	-	-	३०००
१२.	शैक्षिक शुल्क	२ बच्चाको	४०००	८०००
१३.	मनोरञ्जन खर्च	-	-	१०००
१४.	औषधि उपचार	-	-	५०००
१५.	सामाजिक संस्कार	-	-	२५००
१६.	अतिथि सत्कार	-	-	२५००
१७.	सञ्चार	-	-	२५००
१८.	यातायात	-	-	५०००
जम्मा				४९,३२५

माथिको टेबलले पाँचजनाको एउटा परिवारका लागि खाद्यान्नबाहेककै लागि मासिक ४९ हजार ३ सय २५ रुपैयाँ खर्च लाग्ने देखायो । अब यो रकममा खाद्यान्न खर्च जोड्दा मासिक खर्च नै ६७ हजार ४ सय ७५ रुपैयाँ हुन आउँछ ।

सरकारले अहिलेसम्म विवाहित व्यक्तिले वार्षिक ४ लाख रुपैयाँ आम्दानी गर्दा आय कर तिर्नु नपर्ने व्यवस्था गरेको छ । वार्षिक ४ लाख रुपैयाँ आम्दानी भनेको मासिक ३० हजार ७ सय ६९ रुपैयाँ हो । किनभने सरकारले आय कर गणना प्रयोजनका लागि एक वर्ष भनेर १३ महिनालाई मानेको छ ।

विवाहित व्यक्तिको वार्षिक चार लाख रुपैयाँभन्दा बढी आम्दानी भयो भने सरकारले तोकेको सीमाअनुसार सो व्यक्तिले १० प्रतिशतदेखि ३६ प्रतिशतसम्म कर तिर्नुपर्छ । कुनै परिवारमा त एकजनाले मात्रै कमाएर परिवारै पाल्नुपर्ने अवस्था हुन्छ । यस्तो अवस्थामा एउटा परिवारलाई खानलाउन नपुग्ने आम्दानीमा पनि कर तिर्नु परिरहेको हुन्छ ।

अहिले सरकारी कर्मचारीको सबैभन्दा कम तलब भनेको मासिक १८ हजार ४ सय रुपैयाँ हो । निजी क्षेत्रमा काम गर्ने मजदुरका लागि सरकारले मासिक करिब १५ हजार रुपैयाँ न्यूनतम तलब तोकेको छ । हुन त मासिक १८ हजार ४ सय रुपैयाँ तलब खाने सरकारी कर्मचारी वा मासिक १५ हजार रुपैयाँ हुने मजदुरले आय कर तिर्नुपर्दैन । तर, आवश्यकता सबैको उस्तै हो ।

सार्वजनिक सवारीमा यात्रा गर्दा होस् वा विद्यालयमा छोराछोरी पढाउँदा । मजदुर वा मालिक भनेर शुल्क वा गाडी भाडा तय हुँदैन । सबैले बराबर नै तिर्नुपर्छ । घरभाडा एउटै हो, बिजुलीको महसुल उस्तै हो, टेलिफोन खर्च उति नै हो । तिहुन, चालम, ग्यास, नुन, बेसार, चिनी आदि किन्दा उति नै तिर्नुपर्छ । सरकारी वा निजी क्षेत्रमा काम गर्ने र सरकारले तोकेको न्यूनतम कमाइ मात्रै हुनेहरुको दैनिकी कसरी चलेको हुन्छ, त्यो सोच्दा नै टीठ लाग्छ ।

मासिक खर्च ६७ हजार ४ सय ७५ ले हिसाब गर्दा एउटा परिवारलाई सामान्य दैनिकी चलाउन पनि वार्षिक ८ लाख ९ हजार ७ सय रुपैयाँ चाहिन्छ । आमनागरिकको जीवनयापन सहज बनाउनु सरकारको दायित्व हो । मासिक आवश्यक खर्च बराबर पनि आम्दानी गर्न नसक्ने नागरिकको आय वृद्धि वा त्यस्ता नागरिकका लागि आधारभूत आवश्यकता पूरा गर्ने वातावरण बनाउनु सरकारको दायित्व हो । बाँच्न पाउनु नागरिकको नैसर्गिक हक हो ।

आधारभूत आवश्यकता पूरा गर्न चाहिने जति कमाउन नसक्नेको बेग्लै दुःख छ । तर, आवश्यक आम्दानी पुग्ने भनिएकालाई पनि आय करको मारले फेरि आधारभूत आवश्यकता पूरा गर्न नसक्ने परिस्थितिमा पुर्याइदिएको छ । त्यसैले सरकारले वार्षिक आम्दानी कम्तीमा ८ लाख रुपैयाँसम्म हुने व्यक्तिले आय कर तिर्नु नपर्ने व्यवस्था गर्नुपर्छ ।

प्रकाशित मिति: शनिबार, जेठ ११, २०७६ ०१:१६