एमाले विवादमा सान्दर्भिकता गुमाउँदै बामदेव, दुवैको रोजाइमा परेनन्

A+ A A-

२७ वैशाखमा एमाले नेता बामदेव गौतमले दुईवटा धारणा सार्वजनिक गरे । एक, २ जेठ ०७५ कै अवस्थामा पार्टीको संगठनात्मक संरचना फर्काउन अध्यक्ष ओलीलाई आग्रह गरेको । दोस्रो, माधव नेपाल र झलनाथ खनालले पार्टी विभाजन गरे, त्यो पार्टीमा सामेल हुने ।

गौतमका यी दुई धारणा यस्तो दिन आइदियो, जुन दिन अध्यक्ष ओली प्रधानमन्त्रीका लागि संसदमा विश्वासको मत लिँदै थिए । अनि, नेपाल–खनाल पक्ष सांसद अनुपस्थित भएर ओलीविरुद्ध उभिएका थिए । खासमा अघिल्लो साँझ प्रधानमन्त्री ओलीसँग गौतमको संवाद भएको थियो । र, त्यस संवादमा ओलीले गौतमसँग सहयोग मागेका थिए । गौतम राष्ट्रियसभा सदस्य भएकाले विश्वासको मत लिन गौतम काम लाग्दैथ्ये । तर, पार्टी संरचना र नेपाल–खनाल समूहलाई सन्देश प्रवाह गर्न ओलीले गौतमसँग संवाद गरेका थिए ।

त्यही बेला गौतमले ओलीलाई भनेका थिए- २ जेठ ०७५ मा फर्कियौं, पार्टी एकता जोगाऔँ । त्यतिबेला ओलीले भनेका थिए ‘म धेरै अघि बढिसकेँ त्यसैले म त्यस्तो काम गर्न सक्दिनँ ।’ जवाफमा गौतमले भने- ‘त्यसो भए म तपाईंको साथमा छैन ।’ यति कुरा गौतमका प्रेस संयोजक विश्वमणि सुवेदीले २७ वैशाख दिउँसो १२ बजेर ५१ मिनेटमा सामाजिक सञ्जालमार्फत सार्वजनिक गरे । त्यसले एमालेभित्र तरंग मात्रै ल्याएन, २३ फागुन ०७७ को सर्वोच्च अदालतले नेकपा विघटन गरेपछि पहिलोपटक आफैँले कित्ता क्लियर गरेका पनि थिए ।

२६ वैशाख साँझमा गौतम र ओलीबीच एउटा समझदारी भएको थियो- २ जेठ ०७५ को वरिपरी फर्किने गरी २७ जेठमा ओलीले अपिल गर्ने । मध्यमार्गी धार समातेको अपिलले ओली र नेपाल पक्षलाई ‘वीन वीन’ अवस्थामा पुर्‍याउँछ भन्ने गौतमको सुझाव थियो । त्यसमा सहमत भएका ओलीले भोलिपल्ट विपरीत धारको उल्टै नेपाल पक्षलाई आलोचना गरेर विज्ञप्ति निकाले । त्यसले झनै वातावरण बिगारेको गौतमनिकट नेता हरि पराजुली बताउँछन् ।

पराजुली भन्छन्, ‘अध्यक्ष ओली र गौतमबीच भएको सहमति अनुसार २७ वैशाखमा विज्ञप्ति आएन । त्यसले झनै वातावरण बिगार्‍यो ।’ त्यसयता नेता गौतम मौन छन्, मानौं राष्ट्रिय राजनीतिमा केही भएको छैन ।

पराजुलीका अनुसार अर्काे हप्ता गाैतमले केही धारणा सार्वजनिक गर्नेछन् । २७ वैशाखपछि मुलतः चार वटा परिघटना भए । एक, एमाले विवाद मिलाउन कार्यदल बन्यो । दुई, राष्ट्रिय सभाको उपनिर्वाचन भयो जहाँ एमाले उम्मेदवार बादल पराजित भए तर नेपाल–खनालका उम्मेदवार खिमलाल देवकोटा विजयी भए र त्यसैदिन पूर्वमाओवादीका ७ जना पूर्वसांसदलाई अदालतले मन्त्रीबाट पदमुक्त गराइदियो ।

तेस्रो, ७ जेठमा संसद विघटन भयो । चौथो, माधव नेपाल र झलनाथ खनालसहित ११ जना एमाले नेता साधारण सदस्यसमेतबाट निष्कासित भए ।

यी चार परिघटनामध्ये संसद विघटन र २७ वर्ष पार्टी नेतृत्व हाँकेका नेपाल–खनाललाई साधारण सदस्यबाट समेत हटाउनु चाहिँ सबभन्दा बढी ठूला घटना थिए । तर, गौतम यी दुवै घटनामा गौतम मौन बसे । ५ पुसको संसद विघटनलाई असंवैधानिक भनेका गौतमको अहिलेको मौनता भने आश्चार्यजनक छ । त्यति नै आश्चार्य चाहिँ नेपाल–खनालको अध्यक्ष ओलीले साधारण सदस्यसमेतबाट हटाउँदा पनि मौन बस्नुले बनाइरहेको छ ।

हुनलाई गौतम नेपाल–खनालले एमालेमै बसेर समानान्तर संगठन बनाएको प्रति असहमत थिए, जुन कुरा २७ वैशाखको दिउँसो उल्लेख गरेकै थिए । तर, त्यसदिन नेपाल–खनाल पक्षमा लाग्ने बताएका गौतमले १० जेठमा नेपाल–खनालसहित ११ जनाको कारबाहीबारे मुख खोलेनन् ।

गौतमनिकट पराजुली भने अहिले गौतमले बोल्नुपर्ने जरुरी ठान्दैनन् । पराजुलीको भन्छन्, ‘एमाले विवाद मिलाउन अन्तिमसम्म प्रयत्न गर्‍यौं तर सकिएन । त्यसैले अहिले केही बोल्न जरुरी देखिएन ।’ ५ पुस ०७७ मा संसद विघटनपछि नेकपाभित्र किचलो बढ्दा गौतमले एकता अभियान चलाएका थिए ।

जिल्ला तहसम्म कमिटी बनाउने भनेर राष्ट्रिय अभियान चलाएका गौतमलाई उनीनिकटकै नेताहरूले साथ दिएनन् । गौतमनिकट अधिकांश नेता अध्यक्ष ओलीसँग जोडिन पुगे । जसले गर्दा गौतमको एकता अभियान फितलो भइरहेकै बेला २३ फागुनमा नेकपा नै विघटनमा पर्‍यो । त्यसपछि एमालेको किचलो मिलाउने भन्दै मध्यमार्गी देखिएका थिए ।

नेकपाकालमा प्रचण्ड–माधव समूह र ओली समूहको तानातानमा पर्ने गौतम अहिले कसैको रोजाइमा छैनन् । ५ पुसअघिका परिघटनामा नेकपाको सचिवालयमा गौतम जता ढल्किन्थे, उतै बहुमत पुग्थ्यो र नेताहरू सम्झौता गर्न बाध्य भइरहेका थिए ।

तर, जब ५ पुसपछि गौतम नेकपामा मध्यमार्गी भएर देखिन खोजे, त्यसपछि नेकपाको राजनीतिमा किनाराकृत हुन थाले । अर्थात् ‘सबैको हुन खोज्दा कसैको हुन नसकेका’ गौतम दोस्रो पटक संसद विघटन हुँदा ‘असान्दर्भिक पात्र’ झैँ देखिन थालेका छन् ।

पार्टी जीवनका अन्तरसंघर्षमा जसले कित्ता क्लियर गर्छ, उसैले राजनीतिक स्पेस पाउँछ । नेकपाकालीन र एमालेकालीन विवादमा मध्यमार्गी धार बोकेका गौतम आफ्नै कारणले पाखा परेका छन् ।

२०५४ सालमा एमालेको ४० प्रतिशत हिस्सा गौतमको साथमा थियो । त्यही बलमा एमाले विभाजित गरेर नेकपा माले गठन गरे । पछिल्ला दिनमा गौतमकै साथले झलनाथ खनाल र केपी ओली पार्टी अध्यक्ष निर्वाचित भए । गौतमसँगको शक्ति विर्सजन हुन थालेको २०५९ ताकाबाटै हो । तर, २०७१ को एमाले महाधिवेशनमा आइपुग्दासम्म चाहिँ धेरै नै कमजोर भइसकेका थिए ।

त्यतिबेला गौतमले ओलीलाई अध्यक्ष बनाउन काँध थापेपछि उनीनिकट अधिकांश नेता माधव नेपाललाई अध्यक्षको उम्मेदवार बनाउन निस्के । आज पनि नेपाल–खनाल समूहमा अधिकांश नेता गौतमनिकट छन् । २०५९ पछि पार्टीभित्र आफ्नो समूहलाई एकढिक्का राख्न नसकेका गौतम २०७८ मा आइपुग्दा एक्लैजसो हुन पुगेका छन् ।

दलीय अन्तरसंघर्षले केही नयाँ नेतृत्व र नेता जन्माउँछ र केहीलाई असान्दर्भिक र पाखा लाग्छन् । नेकपाकालीन अन्तरसंघर्षबाट गौतम पाखा लागे ।

प्रकाशित मिति: बिहीबार, जेठ १३, २०७८ १९:३५