हाम्राे इम्युन सिस्टम बलियाे छ, दुईतिहाइका ओली झेलियाे, एकतिहाइका पनि झेलाैँ

हाम्राे इम्युन सिस्टम बलियाे छ, दुईतिहाइका ओली झेलियाे, एकतिहाइका पनि झेलाैँ

A+ A A-

सबैभन्दा पीडादायी हुन्छ, असहाय महसुस गर्नु । त्योभन्दा पनि उदेकलाग्दो हुन्छ, निराशा । असहाय र निराशाकाे आगमन एकैपल्ट भएमा रिस उठ्ने शक्ति पनि क्षीण भएर जाँदाे रहेछ । लकडाउनमा घरभित्र थुनिएर बसेको अधिकांशको साझा भोगाइ हो यो ।

शरीरसँगै दिमागको ढोकामा पनि तालाबन्दी भएको आभास हुन्छ । कोरोनाको कोहरामले दिनदिनै त्रासदी मच्चाइरहेको देखेर पनि केही गर्न नसक्नु एउटा संवेदनशील हृदयका लागि ग्लानि हो । लोकतन्त्रमा जनता रिसाउन छाडेको काल शासकका लागि सुखद हुने नै भयो । सत्ताको शक्तिसँग गाँसिएर रहेकाे जवाफदेहितालाई किनारा लगाएर शासनसत्ता चलाइराख्न पाउनुभन्दा बढी सहुलियत अरू के नै हुन सक्छ !

सहुलियतवादमा आधारित राजनीतिद्वारा निर्दिष्ट सरकारसँग प्रश्न गर्नुपूर्व आफैँलाई प्रश्न गर्न आवश्यक भइसकेको छ । किनभने नागरिक भएको नाताले हाम्रो सामूहिक विवेकको झल्को वर्तमानकालीन राजनीतिले दिइरहेको हुन्छ ।

चौबीस घण्टाको दैनिकी सबैका लागि हुन्छ । समयले विभेद गर्दैन । गत वर्षबाट सुरुवात भएको महामारी दोस्रो लहरको रूपमा मानव अस्तित्वको जग नै हल्लाउने गरी वितण्डा मचाइरहँदा राज्यको नेतृत्वपंक्तिले चौबीस घण्टामध्ये कति घण्टा महामारी नियन्त्रणसम्बन्धी विषयमा खर्चिए र कति समय सत्ता-कुर्सीको फोहोरी खेलमा खर्चिए ?

'बालुवाटारमा अबेर रातिसम्म प्रधानमन्त्रीले स्वास्थ्य विज्ञहरूसँग छलफल गरे ।' सामाचारको शीर्षक यो हुनुपर्नेमा यस्तो हुनेगर्छ– 'बालुवाटारमा अबेर रातिसम्म प्रधानमन्त्रीले गरे योगेश र घनश्यामसँग छलफल ।' यी र यस्ता खाले सयौँ शीर्षक छन् जसले सरकारको ध्येय कतातिर छ भन्ने स्पष्ट हुन्छ ।

रेनल ट्रान्सप्लान्ट भएको एक जना परिवारको सदस्यलाई कोरोना कहरले लपेटेपश्चात् विगत १५ दिनदेखि उपचारका लागि भौँतारिएको छु । देशको राजनीतिले देशको महामारी नियन्त्रणसम्बन्धी ध्येयलाई नराम्ररी प्रभावित गरिरहेको अनुभव दिनानुदिन प्रत्यक्ष गर्दै छु । जीवनमरणको दुईधारे तरबारमा सम्पूर्ण मुलुक गुज्रिरहेको बेला जीवनलाई देशको फोहोरी राजनीतिले असर पार्न थालेपछि यसले प्रदान गर्ने रोमाञ्चकता अब विस्मय भएको छ । यस्तो बेलामा पनि राजनीतिवरिपरि रुमल्लिनुपर्ने बाध्यताले चेतनामा ठेस पुग्छ ।

तर, नचाहेर पनि राजनीतिक विषयले पछाडि छोड्दैन । राजनीतिका बारेमा सोच्न, बोल्न वा लेख्न छाडेर मात्र महामारी नियन्त्रणमा कुनै टेवा पुग्दैन । टमटमको घोडालाई दुवैतिरबाट आँखामा पट्टी लगाई एउटै दिशामा डोर्‍याएसरी सरकारलाई महामारी नियन्त्रणको एकल दिशामा डोर्‍याउन त्यही पट्टी बाँध्न जरुरी भइसकेको छ । त्यो पट्टी भनेको राजनीति नै हो । राजनीतिक सुधारका निम्ति चाहिने प्रयत्न निरन्तर प्रक्रिया हो । महामारी र राजनीतिको अन्तरसम्बन्धलाई नजरअन्दाज गर्नुभन्दा अहिले जोडले चिच्याउनु नै बेस हुन्छ । चिच्याउँदा मन कुँडिएर त आउँछ तर हामी अदनासँग अर्को विकल्प पनि त छैन ।

संसदीय व्यवस्थामा संसद् विघटन गरिसकेका प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीको कदम अदालतद्वारा गैरसंवैधानिक भनी बदर गरिसकेपश्चात् एक सेकेण्ड पनि त्यो पदमा बसिरहनु कार्यकारी प्रमुख संस्थाको जुन एउटा न्यूनतम मूल्य र मान्यता हुन्छ, त्यसको साखलाई झनै धूमिल तुम्ल्याइनु हो । त्यसको ठीक विपरीत प्रधानमन्त्री ओलीको निरन्तरता कायम छ । शैली उही छ । बोली उही छ । यति हुँदाहुँदै पनि ओली कसरी अहिलेसम्म टिकिरहेका छन् ? दुईतिहाइको ओलीबाट एकतिहाइको ओलीसम्मको यात्रा उनले सहजै पार गरेका छन् । उनकाे शक्तिको स्रोत के हो ? मदारीले बीन बजाएर सर्पलाई बीनको धुनमा नचाएसरी कमरेड ओलीबाट ‘बा’ ओलीमा रूपान्तरित भइसकेका ओलीले सबैलाई नचाउँदै छन् । दाँत र विष निकालिएको सर्पसँग बीनको धुनमा नाच्नुबाहेकको विकल्प हुँदैन । सिङ्गै पार्टी ओलीको चरणमा दाम चढाएका, प्रचण्ड । अनि हातमा कटौरा (कचौरा) लिएर ‘मेरेको भी दे दे रे बाबा’ भन्दै आफ्नो भाग माग्न जाने देउवा । ओलीको विकल्पको रूपमा अगाडि सर्ने शक्ति, सामर्थ्य र संकल्प तत्काल यिनीहरूमा छैन ।

भनिन्छ, भविष्य अनिश्चित हुन्छ । अनिश्चित हुन्छ किनभने मानवको ज्ञानको सीमितताले भविष्यको आकलन गर्न सकिँदैन । तसर्थ, यहाँ भविष्यको अनिश्चिततामाथि प्रश्न उठ्छ । जब इतिहासलाई शक्ति सन्तुलन र आफ्नो सिद्धान्तअनुरुप ढालेर पुनर्लेखन गर्न सकिन्छ । छेडखानी गर्न सकिन्छ । मेटाउन सकिन्छ । लगभग दुईतिहाइजतिको बहुमतले तीन वर्षजति सत्ता सञ्चालन गरिसकेको एक पार्टी । नामजस्तो प्राविधिक विषयमा पार्टीको अस्तित्व नै मेटाउन सकिन्छ । एतिहासिक कम्युनिस्ट एकताको उपमा पाएको नेकपा भन्ने पार्टीको इतिहास नै महत्त्वहीन, भ्रम र गलत भएको भनी सजिलैसँग मिल्क्याइएको छ ।

विगतमा जो भइसकेको छ, त्यसलाई समेत तलमाथि गर्न सकिन्छ । गरिएको छ । यस्तो अवस्थामा भविष्यको कगारलाई कसरी नकार्न सकिन्छ ? भगवान् महावीर भन्छन्, ’भविष्यको बिउ त्यसको अंश कहीँ न कहीँ वर्तमानमा लुकेको हुन्छ । प्रस्थानविन्दु आजमै हुन्छ ।'

आजको वर्तमान हिजोका लागि भविष्य नै त थियो । अहिलेको वर्तमानको भद्रगोलको बिउ उहिले गाडिएको हो । त्यो बेला आजको यो जुन भद्रगोल छ, त्यसको बिउ, त्यसको अंशको पहिचान र आकलन गर्नमा चुक भएकै हो । यस्तोमा खासगरी राज्यको संरचनालाई प्रभावित गर्न सक्नेहरूको नैतिक जिम्मेवारी बढी हुन जान्छ । मधेसले छ महिनासम्म आन्दोलन गरेर हारगुहार गरेकै हो । कुन्नि के कारणले हो ! कि तत्कालीन समयमा हावी नस्लीयताको मनोविज्ञान । थाहा पाएर पनि आँखा चिम्लेकै हो । हालको संविधानको यात्रामा यो भद्रगोलको अवस्था अस्वश्यम्भावी थियो । आज आएर प्रत्यक्ष देखिएको छ । प्रमाणित भएको छ । पहिलो संविधानको अवसान हुँदाखेरी नै यो भद्रगोलको बिउ गाडिएको थियो । १६ बुँदेपश्चात् भद्रगोलले वृक्षको आकार ग्रहण गर्‍यो । अहिले फल प्राप्त भइरहेको छ

सत्यको बोध हुनु नै गाह्रो । त्यसमाथि अपेक्षाविपरीतको सत्य पटक-पटक मडारिएर सामुन्ने आएपश्चात् झट्का त लाग्छ । स्वीकारोक्तिमा समस्या अनुभव हुन्छ । आफैँले खनेको खाल्डोमा आफैँ खस्नुपर्ने प्रकृतिको नियम हुन्छ । १६ बुँदेको खाल्डो खनेर ओली नामक नृजातीय तानाशाहरूपी झण्डा गाड्नेहरू अहिले खाल्डोमा खस्ने आफ्नो पालो आएपश्चात् महन्थ/ राजेन्द्रलाई हारगुहार गर्नुको के तुक ? अनि तपाईँ महन्थ/ राजेन्द्रसँग ओली र ओली प्रवृत्तिबाट मुक्ति दिन सक्ने ल्याकत छ भनेर कसरी विश्वस्त हुन हुन्छ ? यिनीहरूको बुताको कुरा हो यो ?

ओलीको स्वाद अहिले भर्खर टर्रो लाग्न थालेको हो नि तपाईंहरूलाई ? हामीले त रगत बगाएर यिनलाई रोक्न खोजेको हो । त्यो बेला जसरी भए पनि एक थान संविधान आओस् । बाँकी विस्तारै ठीक हुँदै जान्छ भनेर हाम्रो हारगुहार/पीडालाई नजरअन्दाज गरिएको हैन ? झेल्नुस् यिनलाई । अझै झेल्नुस् । अनि बल्ल थाहा हुन्छ । पहिला महसुस गर्नुपर्ने पीडा महसुस गर्नुस् । सबैभन्दा महत्त्वूर्ण निरीह हुँदा कस्तो अनुभव हुन्छ, त्यो महसुस गर्नुस् । १६ बुँदेको समर्थनको भूल स्वीकार गर्ने आँट र गल्ती सुधारिने ढाडस लिएर त कम से कम आउनुस् ।

अहिलेलाई दियो बाली राखौँ । मृत शान्तिको खत चढेर धेरैमा सत्तासम्म न पुग्ने हो । मुक्तिका लागि चाहिने भनेको त स्वत: शान्ति हो । हाम्रो इम्युन सिस्टम स्ट्रङ छँदै छ क्यारे । झण्डै दुईतिहाइको केपी ओली झेलिसकेका नेपालीले जाबो एकतिहाइको ओली झेल्न के नसक्नु ?

महन्थ, राजेन्द्र वा उपेन्द्र । यिनीहरू चुनाव जितेर पनि हरुवा हुन् । यिनीहरू हारेको मधेस आन्दोलनका नेतृत्वकर्ता हुन् । दुई दिनअघि आफ्नो फेसबुकमा बडो सटीक ढंगले एघारबुँदेको रूपमा मधेसको माग राख्दै ती मागहरूमध्ये कुनकुन माग ओलीले पूरा गर्दै छन् भनी सोधेका छन् । भलै उनीसँग यो प्रश्न सोध्ने वैधानिकताको आधार हाललाई छैन ।

उपेन्द्रजी पढेलेखेका विद्वान नेता हुन् । उनलाई थाहा छ, उनले राखेको मधेस आन्दोलनले आग्रह गरेको कुनै पनि माग अहिले सम्बोधन हुने अवस्था छैन । यदि त्यस्तो भएको भए तीन वर्षअघि ओलीको सरकारमा भाग लिनलाई सजिलो दुईबुँदेको भर्‍याङ किन रोज्थे होलान् । उपेन्द्रजीको कान पनि तेज छ । अरुले सुन्न नसकेको माटोको आवाज सुनेर यत्तिकै उनी चुनावमा होमिएका थिएनन् ।

उमेरले पनि पाको भएर होला, महन्थजीको कानमा ढिलो गरी आवाज पुग्यो । जब पुग्यो, तब डिल गर्दै छन् । उनी पनि अन्य जस्तै एक नेता हुन् । उनकाे पनि आफ्नो राजनीति छ । आफ्ना कार्यकर्ताप्रतिको जिम्मेवारी छ । भू-राजनीतिको प्रभाव छ । अपेक्षा हामी कोसँग कति गर्छौं, त्यो हाम्रो आफ्नो बुझाई हो । निकट भविष्यमै मुलुक चुनावमा जाने निश्चितप्राय: छ । चुनावको पनि आफ्नै अर्थ- राजनीति हुन्छ । स्रोत जति सबै राज्य-सत्तासँग छ । त्यहाँसम्म पहुँच हुनलाई सरकारको हिस्सा हुन पर्‍यो । सोह्रबुँदेको भैयारीमा बाँडफाँट नमिलेर अहिलेको अवस्था सिर्जना भएको हो । नभए 'के पुछे खेसारीके दाइल' । यी महन्थ, यी राजेन्द्र के ।

एक पटक 'जय मधेस'को नारा गुञ्जिनासाथ पूर्वदेखि पश्चिमसम्म जाति, भाषा, धर्मइतर सम्पूर्ण मधेस एकसाथ त्यो ध्वनिले गुञ्जायमान हुन्थ्यो । प्रथम पटक जातीय पहिचानउपर मधेसी पहिचान हावी भएको भान भयो । ठूलो एकता र त्यसको शक्तिको आभास भयो । जसको परिणाम र प्रभाव पहिलो संविधानसभाको चुनावमा देखिएको थियो । तर, कालान्तरमा जनताको अपेक्षा र परिणामबीचको खाडल बढे ।

समाजमा विद्यमान र टेस्टेड जातीय राजनीति तुलनात्मक रूपमा सहज हुने नै भयो । फलस्वरूप जातीय पहिचानको राजनीति हावी गरियो/भयो, जसरी 'जय मधेस'को शक्ति समयक्रममा तेजोवध हुँदै गयो । जातीय समीकरण हावी हुँदै गए । अहिले अवस्था यस्तो छ कि नेताको थर हेरेर विचार एवम् धारणा बनाउने प्रवृत्ति हावी भएको छ । पक्ष र विपक्ष साँघुरो धरातलमा तेस्रो मधेस आन्दोलनको हारसँगै मधेसको भार बोक्ने काँध देखा पर्न छाडे । महन्थ/ राजेन्द्र र उपेन्द्रबीचको पछिल्लो मतभेदले यसको विकृत रूप मात्र देखा परेको छ । कि त तपाईँ यतापट्टि कि उतापट्टि । यसरी कित्ताकाट गरिरहँदा मधेसको पहिचान, सामाजिक न्याय र लोकतन्त्रप्रति निष्ठावान् 'अर्को पट्टी' पनि मधेसमा छ । त्यो नजरअन्दाज गर्न खोजिन्छ । कारण त्यो शक्ति गोलवद्ध भइसकेको छैन । संगठित भइसकेको छैन ।

मधेसआन्दोलनको भावनासँग गहिरो सम्बन्ध छ । भावना यसको एउटा प्रमुख आधारशिला हो । मधेस आन्दोलनको मूल मर्म नै सम्मानको खोजी हो । योसँगै स्वाभिमान जोडिएको छ । एउटा भावनाको कबोलनामा गर्नमा मलाई कुनै हिचकिचाहट छैन । भक्तपुरको रिसोर्टबाट जुन तस्वीर बाहिर आयो, त्यसले पक्कै सहज महसुस भएन, एउटा निराशाबोधजस्तो भयो ।

तर, राजनीति निर्मम हुन्छ । निर्मम बनाइएका छन् पनि । नतिजाको एउटा प्रक्रिया हुन्छ । नियत भनेको सुरुदेखि नै स्पष्ट झल्किने हो । नजिर हेर्ने हो भने नियतमाथि यकिन गर्ने आधार कमजोर छ । विश्वासको मतका लागि भर्खरै बसेको संसदमा उपेन्द्रको आरोपको प्रत्युत्तर दिँदा पनि ओलीले मधेस शब्दको प्रयोग गरेनन् । तराई नै भने । अनुहारमा मेरो आफैँ मुस्कान आयो । केपी ओली इज केपी ओली । २५ दिनको समय बाँकी छ । महन्थ र राजेन्द्रसँग । महेश बस्नेतको मेजमानी स्वीकार्ने औचित्यको पुष्टि एउटा निश्चित कालभित्र हुन सक्नुपर्छ । त्यो भनेको संविधानत: विश्वासको मत लिनुपूर्वसम्मको समयकाल हो ।

जहाँसम्म मिल्नुपर्ने कुरा छ, त्यो ओली र माधव नेपालसँगै सिक्नुपर्छ । एमाले र कांग्रेससँग सिक्नुपर्छ । यतिसम्म गिजोलिएर पनि फेरि एकै ठाउँ । सँगै बसेर राज्यस्रोतबाट बढी हिस्सा पाइने हो । भाग पनि त्यही अनुपातमा । शक्तिको आभास बेलैमा । अलग भए त्यो भएभरको भाग पनि गुम्ने खतरा हुन्छ । शक्तिहीन हुने सम्भावना रहन्छ ।

मधेसी, मुस्लिम, दलित, थारू, महिला, जनजाति र अन्य अल्पसंख्यक समुदायलाई एकत्रित गर्न आफ्नो शक्ति सदुपयोग गरौँ । राज्य सञ्चालनमा स्थायी सत्ताको पकड़ यति मजबुत भइरहेको छ कि अहिले तत्काल केही समय चाहेर पनि केही गर्न सक्ने सम्भावना छैन । विगतको दुई दशकमा जुन चेतनाको प्राप्ति भएको छ, त्यो नै हाम्रो शक्तिको स्रोत हो । भजने र भजाउनेका लागि यो स्वर्णीम काल हो । कति हो कति वेदानन्द पथमा लम्किने लम्किन्छन् । निराश हुन मनाही छ । संघर्ष नै जीवनको मूल मन्त्र हो ।

नृजातीय राज्यसत्ताको उरावसँगै क्रान्तिकारीहरू धमिलो देखिनु स्वाभाविक नै हो । अहिलेलाई दियो बाली राखौँ । मृत शान्तिको खत चढेर धेरैमा सत्तासम्म न पुग्ने हो । मुक्तिका लागि चाहिने भनेको त स्वत: शान्ति हो । हाम्रो इम्युन सिस्टम स्ट्रङ छँदै छ क्यारे । झण्डै दुईतिहाइको केपी ओली झेलिसकेका नेपालीले जाबो एकतिहाइको ओली झेल्न के नसक्नु ?

पशुपतिनाथ र किशोरीजीको कृपा हामीमाथि छँदै थियो । अब त भगवान् रामलाई पनि 'घरजमाइ' नै बनाइसकेका छौँ । अयोध्याको रामले नसुने पनि ठोरीको घरजमाइ रामलाई सुन्नैपर्छ । उनीसँग अरू उपाय पनि त छैन । तपाईँले गर्ने राजनीतिको कटु आलोचक भएर पनि प्रधानमन्त्री ओलीज्यू, ठोरीको रामलाई साक्षी राखेर तपाईंको निम्ति एउटा कामना गर्छु । प्रार्थना गर्छु– २४ घण्टाको आफ्नो दैनिकीबाट आठ घण्टा सत्ता, आठ घण्टा आराम र आठ घण्टा महामारी नियन्त्रणका निम्ति खर्चिनुहोस् । तपाईँको प्रधानमन्त्री पद आजीवन रहिरहोस् । हे ठोरी के राम ! शक्ति प्रदान करहो हमरा सबके प्रधानमन्त्रीके !

प्रकाशित मिति: बिहीबार, जेठ ६, २०७८ १२:४५