अप्ठ्याराका सारथिहरू, जसले बिरामीलाई जीवन दिइरहेका छन्

A+ A A-

काठमाडौं उपत्यकासहित विभिन्न जिल्लाका अस्पतालमा कोरोना संक्रमितहरूले आईसीयू बेड, अक्सिजन र भेन्टिलेटर नपाएर ज्यान गुमाइरहेका छन् । तर, तिनै तहका सरकार निरीहप्राय देखिन्छन् । राजनीतिक दलहरू सत्ताकै गठजोडमा व्यस्त छन् । यस्तो बेला विभिन्न व्यक्ति, संघसंस्थाहरू भने बिरामी र अस्पतालका सारथि बनेर अगाडि आएका छन् ।

‘काेही बिरामीको ज्यान बच्ला कि भनेर सहयोग गरेको हुँ’, ५० सिलिण्डर अक्सिजन लिएर महेन्द्रनगरस्थित महाकाली अस्पताल पुगेका आसेफ कुँवरले भने, ‘धेरै जना मिलेर यस्तो सहयोग गरियो भने झन् बढी मान्छे बचाउन सकिन्छ ।’

उनी कञ्चनपुरको भीमदत्त नगरपालिका–१ का वडाध्यक्ष हुन् । गरिमा विकास बैंक महेन्द्रनगरका म्यानेजर राजन अवस्थीसँग मिलेर उनले ५० वटा सिलिण्डर महाकाली अस्पतालमा पुर्‍याइदिए ।

संघ र प्रदेशले वास्ता नगरेपछि अस्पताललाई सघाउन आफूहरूले हातेमालो गरेको कुँवरले बताए । महाकाली अस्पतालमा अहिले दैनिक १ सय सिलिण्डर अक्सिजन आवश्यक पर्ने गरेको छ । ‘यी सिलिण्डरको निश्चित मूल्य छ । तर, यसले बाँच्न सक्ने जीवन अमूल्य छ’, महाकाली अस्पतालका कोभिड फोकल पर्सन डा. गोविन्द रोकायाले भने । गरिमा विकास बैंकका ब्रान्च म्यानेजर अवस्थीले भने, ‘यो सहयोग सेवा वा धर्म मात्र होइन, नागरिक दायित्व पनि हो । मान्छेलाई पर्दा मान्छेले साथ दिने हो ।’

०००

धनगढीका व्यवसायीहरू गोपाल हमाल र देवेन्द्र हमालले हिजो सेती प्रादेशिक अस्पताललाई अक्सिजन किन्न ३ लाख रुपैयाँ नगद सहयोग गरे । मेडिकल सुपरिटेन्डेन्ट डा. हेमराज पाण्डेलाई चेक दिएका गोपाल हमालले भने, ‘यस्तो बेला सहयोग गरिएन भने पैसा कमाएर के काम ?’

उनले आगामी दिनमा पनि सहयोग जारी राख्ने बताए । ‘मसँग घरैमा सहयोग माग्न आउनेलाई पनि मैले रित्तो हात फर्काएको छैन’, हमालले भने, 'बिरामी अक्सिजन नपाएर मर्नुजस्तो बिडम्बना अरु के हुन्छ ?’

अस्पतालका मेडिकल सुपरिटेन्डेन्ट हेमराज पाण्डेले यस्तो खाले सहयोगबाट बिरामीको ज्यान बच्नुका साथै स्वास्थ्यकर्मीको हौसला पनि बढ्ने बताए । उनले भने, ‘बिरामीले अकालमा ज्यान गुमाउनुपर्ने खतरा त टर्छ नै, कोभिडविरुद्धको युद्धमा हामीलाई साथ दिनेहरू छन् भनेर स्वास्थ्यकर्मीलाई पनि हौसला हुन्छ ।’

अक्सिजन किन्न अस्पताललाई नगद सहयोग गरेका दिनेश हमाल जहाँबाट जति सकिन्छ, अस्पताल र बिरामीलाई मद्दत गर्न आह्वान गर्छन्, ‘हाम्रो सानो सहयोगले कसैको ज्यान बच्न सक्छ ।’

धनगढीको वास्तविक अवस्था काठमाडौंले थाहै नपाएको गोपाल हमालको भनाइ छ । ‘नेपालगञ्जमा त तीनवटा फ्याक्ट्री छन्, अक्सिजनको ठूल्ठूला प्लान्ट छन्’, उनले भने, ‘धनगढीमा भएको एउटा सानो अक्सिजन प्लान्ट पनि बिग्रेको बिग्रेकै गर्छ । तर, अस्पतालका अधिकांश बिरामीलाई अक्सिजन चाहिएको छ । यहाँ अक्सिजन छैन ।’

०००

कैलालीमा ह्युमनिटी फाउण्डेसनले विभिन्न अस्पताल र त्यहाँका बिरामीलाई अक्सिजनसहितका स्वास्थ्य सामग्री नि:शुल्क उपलब्ध गराउँदै आएको छ । अक्सिजन अभावमा बिरामीले ज्यान गुमाउन नपरोस् भनी संस्थाले सुरु गरेको अभियानमा विभिन्न पेसा, व्यवसायमा संलग्न व्यक्तिहरू जोडिएका छन् ।

कञ्चनपुरका केही युवाले महामारीका बेला फ्रन्टलाइनमा रहेर काम गरिरहेका प्रहरी, सफाइकर्मीलगायतलाई खाजापानीको व्यवस्था गरिदिएका छन् ।

हिजो मात्र भीएच ह्याचरी उद्योग ब्रिडिङ फार्मका सञ्चालक विवेक भट्टले संस्थालाई १ लाख १ हजार रुपैयाँ सहयोग गरे । यसैगरी, व्यवसायी मदन कुवँरले अक्सिजन किन्न ५१ हजार रुपैयाँ दिए । यसरी व्यवसायीले स्वतस्फुर्त सहयोग गरेको रकमबाट आफूहरूले सुदूरपश्चिमका सरकारी अस्पताललाई अक्सिजन किनेर दिँदै आएको फाउण्डेसनका अध्यक्ष श्याम तायलले बताए ।

०००

रुपन्देहीको तिलोत्तमा डाइभरटोलका गणेश थापाकी ७४ वर्षीया आमा पार्वतीलाई गतसाता कोरोना संक्रमण भयो । अस्पतालमा बेड नपाएपछि गणेशले आमालाई होम आइसोलेसनमै राख्ने निर्णय गरे । दुई दिनपछि एकाएक सास फेर्न गाह्रो भएर आमा छटपटाउन थालेपछि गणेश अक्सिजनको खोजीमा लागे । तर, पाउन सकेनन् । सोधीखोजी गर्दै जाँदा उनी ‘घरघरमा हामी' अभियानकाे सम्पर्कमा पुगे । त्यसपछि अभियानका संयोजक शिव डुम्रेले थापाको घरमै अक्सिजन लगिदिए ।

‘अक्सिजनको खोजीमा दिनभर लाग्दा पनि पाएको थिएन । उहाँहरू भगवान् बनेर मेरी आमाको जीवनमा बचाउन आउनुभयो’, थापाले भने ।

बुटवलमा कतै अस्पतालमा बेड पाइएन, अक्सिजन, रगत, प्लाज्मा चाहिए प्राय:ले शिव डुम्रेलाई नै सम्झन्छन् । प्रशासन, प्रहरी, अस्पताल, उद्योगीको सहकार्यमा होम आइसोलेसनमा बसेका, अस्पतालमा अक्सिजनसहित उपचार गराइरहेका बिरामीलाई डुम्रेले सहयोग गर्दै आएका छन् । ९ चैत २०७७ देखि ‘घरघरमा हामी’ अभियान सुरु गरेका डुम्रेसहित नौ जनाको दैनिकी अहिले अक्सिजन र बेड खोज्ने र बिरामीलाई उपलब्ध गराउनमै बित्ने गरेको छ । घरघरमा हामी अभियानले अहिले १३ वटा अक्सिजन सिलिण्डर व्यवस्थापन गरी रोटेसनमा संक्रमितहरूलाई दिइरहेको छ । त्यसबाहेक खाली सिलिण्डर भएमा अक्सिजन उद्योग संघको सहकार्यमा रिफिलको व्यवस्थापन पनि अभियानले गर्दै आएको छ ।

०००

बुटवल मैनाबगरका अटो व्यवसायी बाबुलाल पाण्डेको दैनिकी पनि अहिले अक्सिजन सिलिण्डर खोज्नमै बित्छ । बुटवल अटो इन्जिनियरिङ एसोसिएसन रुपन्देहीका अध्यक्षसमेत रहेका पाण्डेलाई अक्सिजनको सिलिण्डर खोजिदिन बिरामी, तिनका आफन्त, नेता, प्रहरी प्रशासनबाट फोन आउँछ । उनकै पहलमा अटो व्यवसायीहरूले ५० सिलिण्डर अक्सिजन बुटवल उपमहानगरपालिकाको अक्सिजन बैंकलाई दिएका छन् । हिजो मात्र पाण्डेले लुम्बिनी प्रादेशिक अस्पताललाई १९ वटा अक्सिजन सिलिण्डर दिए । ‘कसैको ज्यान बचाउन सके त्योभन्दा पुण्यको काम अरु हुँदैन भनेर हामी लागेका छौँ’, पाण्डेले शिलापत्रसँग भने ।

अक्सिजन अभावमा बिरामीले ज्यान गुमाउन नपरोस् भनेर कलाकार शीतल शर्माले पनि बागलुङको बुर्तिवाङ स्वास्थ्य चौकीलाई दुई सिलिण्डर अक्सिजन दिएकी छन् । ‘काठमाडौंमा किनेर बुर्तिवाङ पठाइदिएकी हुँ’, काठमाडौंमा रहेकी उनले भनिन् ।

०००

हेल्पिङ ह्याण्ड्स अमेरिका नामको संस्थाले अक्सिजन किन्न भनेर डडेल्धुराको बेलान्याथली गाउँपालिकालाई रकम दियो । त्यो पैसाले ४० वटा ठूलो सिलिण्डर किनेर गाउँपालिकाले डडेल्धुरा अस्पताललाई बुझाएको छ ।

०००

कोरोना संक्रमणपछि नेपाल मेडिकल कलेजमा उपचार गराइरहेकी ५० वर्षीया दुर्गादेवी बजगाईंको अक्सिजन सिलिण्डर गत मंगलबार रित्तियो । त्यही दिन अक्सिजन सकिएकाे भन्दै अस्पतालले सूचना निकालेर भर्ना भएका बिरामी फिर्ता लैजान भन्याे ।विभिन्न अस्पताल हुँदै परिवारले दुर्गादेवीलाई जसोतसो नेपाल मेडिकल कलेजमा भर्ना गरेको थियो । तर, अक्सिजन सकिएपछि परिवारका सदस्यहरू आत्तिए ।

सबै अस्पतालमा अक्सिजनको अभाव थियो । दुर्गादेवीका भान्जा मातृका सुवेदी चिनजानका व्यक्तिमार्फत ‘अक्सिजन फर नेपाल’ अभियानसम्म पुगे । र, त्यही अभियानले तत्कालै एक सिलिण्डर अक्सिजन उपलब्ध गराइदियो । ‘त्यो सिर्फ एक सिलिण्डर अक्सिजन थिएन, मेरी माइजूको जीवन थियो’, मातृकाले भने, ‘त्यस्तो संकटको घडीमा अक्सिजन फर नेपालले गरेको सहयोग हाम्रा लागि चिरस्मरणीय हुने छ ।’

यो बेला अक्सिजन फर नेपाल ‘डोनेसन प्लेटफर्म’का रूपमा सक्रिय छ । यसमा बिरामीका लागि अक्सिजनसहितका स्वास्थ्य सामग्री दिन सकिन्छ भने अत्यावश्यक पर्दा लिन पनि सकिन्छ ।

०००

बीबीसीकी १०० प्रभावशाली महिलाको सूचीमा परेकी सपना रोका हिजोआज दैनिक ५ वटाभन्दा बढी हस्पिटल धाउँछिन् । कोभिडको दोस्रो लहर सुरु भएसँगै राहत र सहयोगका सामग्री बोकेर उनी अस्पताल जान थालेकी हुन् । हाम्रो टिम नेपाल नामक संस्थाबाट सपनाससहित युवाहरूले भोका मानिसलाई नि:शुल्क खाना खुवाउनेदेखि कोभिड संक्रमितलाई अक्सिजन पुर्‍याउनेसम्मका काम गर्दै आएका छन् ।

टिम नेपालका सात जना युवा अहिले अक्सिजन भर्न बाराको सिमरा पुगेका छन् । स्वास्थ्य मन्त्रालयले स्वास्थ्य सामग्री माग, दान, वितरणमा एकद्वार प्रणाली लागू गरेसँगै काठमाडौंमा अक्सिजन भर्न झमेला भएपछि आफूहरू रातारात सिमरा आपुगेको टिम नेपालका कोषाध्यक्ष मीनकुमार बोगटीले बताए ।

‘सीसीएमसी, विभागको कागजपत्र बनाउनुपर्छ । त्यसका लागि १० बजेदेखि ५ बजेसम्मको सीमा हुन्छ । झमेला धेरै छ । हामीसँग समय कम छ । त्यसैले यहाँ ग्यास भर्न आएका हौँ’, बोगटीले सिमराबाट टेलिफोनमा भने ।

एउटा टोली बारा गए पनि सोही संस्थाका अन्य पदाधिकारी काठमाडौंमा सक्रिय छन् । ‘अक्सिजन नपाएको भन्दै बिरामीका आफन्त, चिनजानका व्यक्तिले फोन गर्नुहुन्छ । कतैकतै त बिरामी र कुरुवाहरूले खान पनि पाइरहनुभएको छैन । अक्सिजन चाहिएका बिरामीलाई अक्सिजन अनि कुरुवालाई खाना बोकेर हामी अस्पताल जान्छौँ’, हाम्रो टिम नेपालकी सपना रोकाले भनिन्, ‘यो बेला जतिसक्दो छिटो सहयोग गर्न सके मात्र मान्छे बचाउन सकिन्छ ।’

यो संस्थाले थापाथलीस्थित प्रसूतिगृह पछाडि भोका मानिसहरूलाई नि:शुल्क खाना खुवाउँदै आएको छ । ‘दैनिक चार सयभन्दा बढीलाई खाना दिन्छौँ’, सपनाले भनिन्, ‘बिरामी र कुरुवालाई चाहिँ प्याकिङ गरेर अस्पतालमै पुर्‍याइदिन्छौँ ।’

०००

टिम नेपाल, अक्सिजन फर नेपालजस्ता थुप्रै संघसंस्था अनि अभियानले कोरोनाकालमा बिरामी र अस्पताललाई सघाइरहेका छन् । कतिपय व्यवसायीले पनि अस्पताल र बिरामीलाई राहत पुर्‍याउने उद्देश्यले सहयोग गरिरहेका छन् ।

यस्तै सहयोगबाट आफूले नयाँ जीवन पाएको भन्दै रुपन्देही तिलत्तमाकी ७४ वर्षीया पार्वती थापा नयाँ पुस्तामा यसको निकै सकारात्मक सन्देश जाने बताउँछिन् । 'देशमा सरकार छ । हामीले जिताएर पठाएका मान्छे सरकारमा छन् । तर, हामी मर्न छटपटाएको बेला खै के गर्‍यो त ?', प्रश्नका साथ उनी खुसी सुनाउँछिन्, 'तर हाम्रै समाजमा सहयोगी हातहरू छन् । सरकारले नहेरे पनि यिनेरले हेर्छन् । आउँदो पुस्ताले यस्तो परोपकारी भावना सिक्छन् । समाजमा कसैले अकालमा मर्नुपर्दैन ।'

प्रकाशित मिति: शुक्रबार, वैशाख ३१, २०७८ १९:४६