भारतले ओलीलाई प्रयोग गरेर नेपालका बामपन्थी कमजोर बनाउन खोजेको हाे ?

A+ A A-

‘नेपालमा गठबन्धन सरकार निर्माणको सम्भावना न्यून बन्दै गएकाले बरु थप संकटको सामना नेपाली राजनीतिले गर्नुपर्ने देखिन्छ । गठबन्धन सरकार निर्माणका निम्ति कांग्रेस, माओवादी केन्द्र र जनता समाजवादी पार्टी एकै ठाउँमा उभिनुपर्छ । तर जसपाका नेता महन्थ ठाकुरले सरकार गठन प्रक्रियामा सहभागी नहुने निर्णय गरे । उनको यो निर्णय भारतको सुझाव अनुसार छ,’ भारतीय पत्रिका हिन्दुस्तान टाइम्सले मंगलबार आफ्नो सम्पादकीयमा लेखेको छ ।

सम्पादकीय मार्फत उसले नेपाल कोरोना महामारीबाट गुज्रिएको अवस्थामा त्यसलाई नियन्त्रण तथा रोकथामका लागि पूर्ण कार्यकारी अधिकार सहितको सरकार तत्कालै गठन हुनुपर्छ, यो अवस्था दिल्ली आफ्नो एजेण्डाबाट पछि हट्दै नेपालमा ‘अर्ग्यानिक’ (स्वभाविक) तबरले सरकार गठनमा सहयोग पुर्‍याउनुपर्छ भनेको छ ।

मंगलबार नै सत्तारुढ भारतीय जनता पार्टीका प्रभावशाली नेता सुब्रमन्यम स्वामीले ट्वीटमार्फत भने- ‘ओली भारतको चाहना थिए । यदि पुष्पकमल दाहाल प्रचण्ड प्रधानमन्त्री भए भने त्याे चीनको विजय हुनेछ।’

नेपालमा प्रधानमन्त्री चयनको प्रक्रिया सुरु भइरहँदा भारतको संस्थापन पक्षले यसरी आफ्नो धारणा सार्वजनिक गरेको छ । हिन्दुस्तान टाइम्सको सम्पादकीय होस् वा भाजपा नेता स्वामीको अभिव्यक्ति दुवैले प्रष्ट पारेका छन् - भारत प्रधानमन्त्रीमा ओलीकै निरन्तरता चाहना छ ।

नेपालका लागि भारतीय पूर्व राजदूत दीपकुमार उपाध्याय भारतको स्वार्थ फेरि उजागर भएको बताउँछन् । नेपालमा संविधान र संसद जीवितै रहेको अवस्थामा नयाँ सरकार गठन हुने सम्भावना कायमै रहेकाले आफ्नो राष्ट्रिय आवश्यकतालाई परिपूर्ति गर्ने सरकार दलहरुले दिनसक्नुपर्ने उनको भनाइ छ । प्रतिनिधिसभा पुर्नस्थापनाको पक्षमा संघर्ष गरेका दलहरुले एकजुट भएर वैकल्पिक सरकार निर्माण गर्नुपर्ने उनको भनाइ छ ।

‘नेपालमा वैकल्पिक सरकार निर्माणको सम्भावना क्षीन हुँदै गएको बुझेको भारतले आफ्ना स्वार्थका निम्ति प्रधानमन्त्रीमा ओलीकै निरन्तरता चाहेको छ ,’ उपाध्यायले भने,’ नेपालमा राजनीति धमिलो हुँदै गर्दा भारतले फेरि नेपाल मामिलामा बोल्न थालेको छ । धमिलिएको राजनीतिलाई संग्लो बनाउन दलहरुले सक्नुपर्छ।’

नेपालमा हाल संविधानको धारा ७६ (२) अनुसार सरकार गठन प्रक्रिया चलिरहेको छ । राष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारीले दलहरुलाई बिहीबार राती ९ बजेसम्म समय दिएकी छिन् । यो समयसीमाभित्र नयाँ सरकार गठनको सम्भावना क्षीण हुँदै गएको छ ।

सरकार गठनमा सहभागी नहुने बताएको जसपाको महन्थ ठाकुर र राजेन्द्र महतो पक्षले राष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारीलाई भेट गरी उपेन्द्र र बाबुराम भट्टराई समूह नयाँ सरकार गठनका लागि आएमा मान्यता नदिन आग्रह गरिसकेका छन् । अहिले नयाँ सरकार गठनका लागि दुई शक्ति निर्णायक छन् । पहिलो जसपा अर्को एमालेभित्र असन्तुष्ट माधव समूह।

जसपाका महन्थ समूह पक्षले साथ नदिएको अस्थामा माधव समूहका २० सांसदले राजीनामा दिए भने सरकार गठनका लागि आवश्यक संख्या १ सय २४ मा झर्नेछ । हाल १ सय ३६ मत आवश्यक पर्छ ।

भारतको स्वार्थ बहुमतको सरकार गठन प्रक्रिया रोक्ने र संविधानको धारा ७६ को ३ अनुसार ठूलो पार्टीको संसदीय दलको नेताको हैसियतमा ओलीलाई नियुक्त गर्दै चुनावतर्फ धकेल्न चाहेको छ ।

भारतले किन चाहेको छ त ओलीको निरन्तरता ?

राजनीतिक मामिला जानकारहरु भारतले बामपन्थी र संविधानलाई कमजोर बनाउन चाहेकाले ओलीलाई प्रयोग गर्न खोजेको तर्क गर्छन् । विश्लेषक श्याम श्रेष्ठ भन्छन्, ‘भारतले ओलीमार्फत बामपन्थी तहसनहस पार्न खोजेको छ । नेपालको संविधान भारतको भन्दा पनि प्रगतिशील भएको चित्त बुझेको छैन । संविधानलाई समेत कमजोर बनाउन उसले ओलीलाई प्रयोग गरिरहेको छ ।’

यस्तै अर्का राजनीतिक विश्लेषक राजेन्द्र महर्जनको तर्क पनि उस्तै छ । हिन्दुत्वको एजेण्डाका कारण भारतीय प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदी र ओली नजिकिएको उनको बुझाइ छ । नेपालमा बामपन्थी बलियो भएको भारतले देख्न नचाहेको र संविधान समेत चित्त नबुझेको कारणले उसले ओलीलाई प्रयोग गर्न खोजेको उनको मत छ ।

‘धार्मिक एजेण्डालेनै ओली र मोदीलाई नजिक पुर्‍याएको हो । नेपालको संविधान अग्रगामी भएको भारतलाई चित्त बुझेको छैन । बामपन्थीहरु एकताबद्ध भएको चित्त नबुझाएको भारतले ओलीलाई प्रयोग गर्दै विभाजित बनायो अब संविधानलाई कमजोर बनाउन खोजिरहेको छ,’ उनले भने ।

भारतले ओलीलाई निरन्तरता दिँदै नेपालको आन्तरकि मामिला आफ्नै नियन्त्रणमा रहेको सन्देश दिन चाहेको राजनीतिक विश्लेषक पिताम्बर भण्डारीको मत छ । ‘भारतले नेपालको राजनीतिक मामिला आफ्नै नियन्त्रणमा रहेको देखाउन खोजेको छ। प्रधानमन्त्रीमा ओली बाहेक अरुलाई रोक्न खोजेर उसले आफ्नै दबदबा रहेको देखाउन खोजेको छ।’

प्रधानमन्त्री ओलीका परराष्ट्र मामिला सल्लाहकार राजन भट्टराई भारतले प्रधानमन्त्रीलाई प्रयोग गर्न खोजेको तर्कलाई स्वीकार गर्दैनन् । ‘भाजपाका नेताविशेष वा अखबारको सम्पादकीयका आधारमा प्रधानमन्त्रीमाथि धारणा बनाउनु गलत छ । उहाँ हिजो पनि राष्ट्रिय हितका पक्षमा हुनुहुन्थ्यो आज पनि त्यसमै कायम हुनुहुन्छ,’उनले भने ।

प्रकाशित मिति: बुधबार, वैशाख २९, २०७८ २०:३०