ढुकुर, कमिला र शिकारीको कथा

A+ A A-

लेख्नेलाई हातमा धानका बालाको माला !

पढ्नेलाई घाँटीमा खोलाको माला !

यो कथा शिकारीको गोलीभन्दा पहिले ढुकुरहरूको कानमा जाला !

पढिसक्दा कथामा देखाइएको दुःख हराइजाला !

आफूलाई बुझिदिने मान्छेलाई दुःख सुनाएपछि दुःख नै हराइजान्छ नि ! त्यस्तै ।

एकादेशको कुरा हो । हैन, यो एकादेशको कुरा हैन । त्यहाँ देशजस्तो केही थिएन । जो देशलाई बचाउन बाँचिरहेथे, तिनीहरूलाई देशले नै मारिरहेथ्यो । त्यस्तोमा यो देशको भन्दै केको गर्व गर्नु ?

यो एकादेशको कुरा हैन । यो जम्माजम्मी कुरा हो । र, कुरा के हो भने त्यतिखेर त्यहाँ कमिलाको चुनाव आएको थियो । चलन के थियो भने चुनावको बेलाचाहिँ सबै कमिलाहरू खोलामा बग्नुपर्थ्यो । जो खोलाबाट बाहिर निक्लिन्थ्यो, त्यसले चुनाव जित्थ्यो । र, जो डुब्थ्यो, त्यो डुब्थ्यो ।

तर, खोलाबाट कमिलाहरू आफैँ पौडेर बाहिर निस्कन सक्दैनथे । कस्तो अचम्मको चलन थियो ! जसलाई पौडी नै आउँदैनथ्यो, उनीहरूको परीक्षाचाहिँ डुबाउने पानीमा हुन्थ्यो ।

उसो भए डुब्न लागेका कमिलाहरूलाई खोलाबाहिर कसले निकाल्थ्यो ?

ढुकुरहरूले ।

जसलाई धेरैभन्दा धेरै ढुकुरहरूले मिलेर बचाउँथे उसले चुनाव जित्थ्यो । जसलाई धेरै ढुकुरहरूले वारि ल्याए ऊ पारि तर्‍याे ।

बचाउने ढुकुरहरूचाहिँ खोलाको नजिकै बस्थे । आ-आफ्नो दुःख गाउँदै खुसी हुन्थे । ढुकुरकुर, ढुकुरकुर !

कमिलाहरूरका लागि चुनाव जित्नु भनेको मृत्युलाई जित्नुजत्तिकै हुन्थ्यो । र, मृत्युलाई जित्नका लागि कमिलाहरूले ढुकुरहरूको मन जित्नुपर्थ्यो ।

ढुकुरहरूको मन जित्नका लागि खोलामा डुबिरहँदा कमिलाले त्यस्तो कुरा गर्नुपर्थ्यो, जुन सुनेर ढुकुरहरूलाई लागोस् कि कमिलालाई बचाउनु भनेको आफैँलाई बचाउनु हो ।

कमिलाहरू चुवाव जित्न जे बोल्न पनि तयार हुन्थे । जे गर्न पनि तयार हुन्थे । जो हुन पनि तयार हुन्थे ।

ढुकुरहरूको हृदय पनि कमलो थियो, अनि स्मरणशक्ति पनि ।

यसैगरी एक वर्ष फेरि चुनाव आयो । खोलामा सयौँ कमिलाहरू चिच्याएको आवाज आयो । सयौँ कमिलाहरू खोलामा एकैसाथ छटपटाइरहेथे ।

ढुकुरहरूले चुच्चोले धान काटेर लडाएका थिए । पानी पर्ला कि जस्तो भएर आकाश धुम्मिएको थियो । क्यै गरी पानी पर्‍याे भने सबै धान माटोमा मिस्सिन्थ्यो । खानै गाह्रो हुन्थ्यो । लगभग वर्षदिनभरि त्यै धानले धान्नुपर्थ्यो ।

तर, कमिलाहरू चिच्याएको आवाज आएपछि दयालु ढुकुरहरू भावुक भए । उनीहरूले खेतमा लडेका धानका बाला खेतमै छोडे । आफूले फलाएको धानको एउटा-एउटा बाला चुच्चोमा च्यापेर ढुकुरहरू खोलातिर गए ।

त्यहाँ पुग्दा कमिलाहरू आत्तिँदै हातखुट्टा पानीमा छप्ल्याङछुप्लुङ पार्दै थिए । रुँदै-चिच्याउँदै हारगुहार गरिरहेका थिए । र, मायालाग्दो आवाजमा भनिरहेथे, 'आज मलाई डुब्नबाट बचाउनुस् । भाेलि म तपाईंहरूलाई बाँकी सबै थोकबाट बचाउँछु ।'

ढुकुरहरूले आफूलाई मन परेको बाचा गर्ने कमिलालाई हेरे । चुने । आफ्नो चुच्चोमा भएको धानको बाला लिएर खोलाभित्र गए । पहिलो ढुकुरले एउटा बालोलाई कमिलाको छेउमा राख्यो र चुच्चोले बालो अड्याइरह्यो । अर्को ढुकुरले त्यो बालोमा अर्को बालो जोड्यो र चुच्चोले चेपिरह्यो । एवम् रीतले ढुकुरहरूले कमिलालाई खोलाबाट बाहिर निस्कने बाटो बनाए । पहेँला बालाहरूको बाटो ।

केही कमिला त्यही बाटो भएर खोलाबाट बाहिर निस्किए । उनीहरू वारि आए । चुनावमा पारि तरे ।

बाला कम भएर कोही कमिलाचाहिँ खोलाको कम पानी भएको ठाउँसम्म मात्रै निस्किए । उनीहरू वारि नै रहे ।

खोलामा बाला तेर्स्याइरहँदा ढुकुरहरूको चुच्चो खुब गलेको थियो । तर, खोलाबाट बाहिर निस्किँदा कमिलाले ढुकुरहरूको चुच्चोतिर हेरेनन् ।

अनि एक्कासि एउटा आश्चर्य भयो: खोलामा डुब्नलाग्दा ती कमिलाहरू नचिल्ने काला कमिलाहरू थिए । किनारमा निकालिइसकेपछि उनीहरू चिल्ने राता कमिलाहरू भए ।

कमिला खोलाबाहिर निस्किसक्दा मुसलधारे पानी पर्‍याे । ढुकुरहरू आत्तिए । उनीहरूले खेतमा छोडेका धानका बाला भिज्ने डरले झन् लल्याकलुलुक भए । बालालाई अग्लो ठाउँमा पुर्‍याउने बल थाकेका चुच्चाहरूमा थिएनन् ।

ढुक्कुरहरू रुँदै-रुँदै आफ्नो खेततिर गए । त्यहाँ पुग्दा धानका बालाहरू पानीमा तैरिरहेका थिए । ती पहेँला बालाहरू पनि डुब्न लागेका जस्ता देखिन्थे । बालाहरू पनि कसैलाई आफूलाई डुब्नबाट बचाइदिऊन् भनेर गुहारिरहेजस्ता देखिन्थे । तर, बालासँग बोली थिएन । अनि चुच्चा गलेका ढुकुरसँग पानीमा छप्ल्याङछुप्लुङ गरिरहेका बालालाई बचाउने ताकत थिएन ।

ढुक्कुरहरूले कमिलाले भनेको सम्झिए 'आज मलाई डुब्नबाट बचाउनुस् । भाेलि म तपाईंहरूलाई बाँकी सबैथोकबाट बचाउँछु ।'

ढुक्कुरहरू कमिलासँग मद्दत माग्न खोलातिर उडे । उनीहरू चिच्याउन थाले, 'बचाओ, बचाओ ! !'

तर, खोलामा पुग्दा त केही लामखुट्टेहरूले ती राता कमिलाहरूको हातमुनि केही जोडिरहेका थिए । ठ्याक्कै के जोडिरहेका थिए ? त्यो कुरा ढुकुरले ठम्याउन सकेनन् ।

एकातिर ढुकुरहरू थिए । अर्कोतिर कमिलाहरू थिए । लामखुट्टेहरू बीचमा थिए । ढुकुर र कमिलाको ठीक बीचमा ।

एकछिनमै ढुकुरहरू कमिलाहरूको नजिकै पुगे । तब एक्कासि ती लामखुट्टेहरूले कमिलालाई केही इशारा गरे । अनि त अचम्म भयो । राता कमिलाहरू भुरुरुरु उडे । र, कता हराए कता ।

अनि ती लामखुट्टेहरू पनि अँध्यारोमा बिलाइगए । ढुकुरहरूले ती लामखुट्टेहरू को थिए, चिन्न सकेनन् । एक्कासि कहाँबाट आए थाहा पाएनन् ।

ढुकुरहरूलाई कमिलाहरू भागेजस्तो लागेन । बरु कमिलाहरूको खुब चिन्ता लाग्यो । कतै ती लामखुट्टेहरूले कमिलाहरूको जिउमा छिछिमिराका पँखेटा त जोडिदिएनन् ! कमिलाहरू उड्दाउड्दै बाटोमै उनीहरूका पखेटाहरू झरे भने !

उनीहरू कमिलाहरू उडेतिर उड्न खोजे । तर, आफ्नो अन्न बचाउने पिरले खेततिरै फर्किए ।

केही समयपछि नै ढुकुरहरूको संसारमा भोकमरी चल्यो । अलिकति बचेको धान बेचेर केही खाऊँ भन्दा धानको भाउ पनि घट्यो । ढुकुरहरू बिरामी पर्न थाले । ओखती किन्न जाँदा ओखतीको भाउ बढ्यो । विस्तारैविस्तारै ओखती पाउन पनि छोड्यो । कसले कहाँ लुकायो, थाहै भएन ।

'आफ्नो ठाउँ भनेर के गर्नु ? यहाँ बसे मरिन्छ' भनेर कति ढुकुरहरू आफ्नो ठाउँ छोडेर धेरै परको जंगलमा गए । बुढा आमाबालाई छोडेर जवान ढुकुरहरू उडिगए । भर्खर बिहे गरेकी ढुकुरनीलाई पनि छोडिराखेर लाखौँ ढुकुरहरू अर्काको जंगलतिर गए । उता अरु अन्न भेटिन्छ कि भनेर । अरु ओखती भेटिन्छ कि भनेर ।

यो भोकमरीले कुनै कमिलालाई कहिल्यै छोएन ।

यो भोकमरीले कुनै कमिला कहिल्यै मरेनन् ।

तर, ढुकुरहरूलाई उल्टै कमिलाहरूको चिन्ता लाग्यो । ढुकुरहरूले सोचे 'हामीलाई सम्झेर कमिलाहरू हामी भएतिर उडेर आउँदै थिए होला । ती लामखुट्टेहरूले फेरि छिचिमिराको पखेटा जोडिदिएकाले बाटोमै कतै पखेटा खसिगए होला । र, अलपत्र परे होलान् । नत्र हाम्रा कमिलाले हामीलाई कहाँ बिर्सिन्छन् र !'

उता, अर्को जंगल गएका कति ढुकुरहरू कहिल्यै फर्किएनन् । कति आए र आफ्ना परिवार लिएर उतैको जंगलमा बस्न थाले । कतिचाहिँ जब राता कमिला सधैँका लागि काला हुन्छन्, तब आफ्नो गुँड फर्किऊँला भनेर कुरिरहे ।

वर्षौं बित्यो । रातो रङको ताकत चाखिसकेका कमिलाहरू आफ्नो पुरानो रङमा फर्किएनन् ।

ढुकुरले अर्को जंगलबाट आफू भोकै भएर पठाएको सबै अन्न ढुकुरको गुणमा आइपुग्दैनथ्यो । ढुकुरले आफू बिरामी हुँदा पनि पठाएको सबै ओखती ढुकुरको गुँडमा आइपुग्दैनथ्यो ।

त्यो अन्न र ओखती बीचमा कहाँ हराउँथ्यो, ढुकुरहरूलाई पत्तै भएन ।

बीचमा को थियो थाहै भएन ।

यता रहेका कति ढुकुर बाँचे । कति मरे । कति मरेर बाँचे । कति बाँचेर मरिरहे ।

र, एकचोटि यहाँ बचेका ढुकुरको ठाउँमा ठूलो संकट आयो । ढुकुरहरूसँग त्यसै पनि खान गतिलो अन्न थिएन । अझ यस्तो रोग फैलियो कि सबैतिर हाहाकार भयो । सारा ढुकुरहरू रोगले गर्दा आत्तिएर लल्याकलुलुक भएका थिए । कसैले कसैको मद्दत गर्न नसक्ने भएका थिए । सबै जना एकअर्काबाट परपरै झोक्रिएर बसिरहेका थिए ।

त्यै हाहाकारमा अर्को भयानक दृश्य देखिन थाल्यो । केही शिकारीहरू बन्दुक बोकेर झोक्राएका ढुकुरहरूतिर लम्किन थाले । शिकारीहरूले ढुकुर शिथिल भएको मौकामै निशाना थापे । शिकारीहरू यै मौकामा सबैभन्दा बढी ढुकुरको मासु खपत गर्न चाहन्थे ।

रोगको हाहाकारले गर्दा राता कमिलाहरू पनि बाहिर निस्किए । कमिलाहरूको पखेटा यतिखेरै चाहिँ झन्‌झन् बलियो भइरहेका थिए ।

कमिलाहरू तीनै बलिया पखेटा लिएर उड्दैउड्दै झोक्राएका ढुकुरको गाउँमा पुगे । शिकारीहरूले ‍ढुकुरको पखेटामै पर्नेगरी निशाना ताकिरहेको उनीहरूले देखे । अनि कमिलाहरूले आफूलाई खोलामा डुब्ने बेलामा ढुकुरहरूले बचाएको सम्झे । आफूले भनेको सम्झे, 'आज मलाई डुब्नबाट बचाउनुस् । भाेलि म तपाईंहरूलाई बाँकी सबै थोकबाट बचाउँछु ।'

कमिलाहरू हत्तपत्त उडेर शिकारीनेर पुगे ।

एकातिर शिकारीले गोली हान्न लागेको थाहै नपाएका अबोध ढुकुरहरू थिए । अर्कोतिर कमिलाहरू थिए । शिकारीहरू बीचमा थिए । ढुकुर र कमिलाको ठीक बीचमा ।

कमिलाहरू हतारहतार शिकारीको खुट्टानेर पुगे । शिकारीले ढुकुरलाई गोली हान्न लागेका थिए । कमिलाले हत्तपत्त शिकारीको खुट्टा टोक्न लाग्दा माथितिर हेरे । र, आत्तिए । ती शिकारीका हातहरू त लामालामा थिए । खुट्टाहरू लामालामा थिए । ती त तिनै लामखुट्टे रहेछन्, जसले उनीहरूको हातमुनि पखेटा लगाइदिएका थिए ।

त्यसपछि ती सबै कमिलाहरूले ती शिकारीको खुट्टाको परिक्रमा गरे । र, चुपचाप आ-आफ्नो दरबारतिर फर्किए ।

यो पनि :

मेरी पुलिस दिदी घाटामा सुरक्षा दिइरहेकी छे

रावण

म नाटक गर्छु

हिन्दुस्तान ए नेपाल || Nawaraj Parajuli || Shilapatra Podcast ||

तिम्रो उमेर कति भयो ? || Nawaraj Parajuli || Shilapatra Podcast ||

नेपाल- बलिङ, भारत- ब्याटिङ

बिउ गोरु

देख्‍नेहरूले बम राखे, अनि म नदेख्‍ने भएँ

उनिया न्युतुम् चे काना ?

तिम्रो उमेर कति भयो ?