कोरोना संकट : गण्डकीमा दुई उद्योगले धानेका छन् अक्सिजनको माग, पाँच हजार सिलिण्डर खोज्दै सरकार

कोरोना संकट : गण्डकीमा दुई उद्योगले धानेका छन् अक्सिजनको माग, पाँच हजार सिलिण्डर खोज्दै सरकार

पोखरा औद्योगिक क्षेत्रस्थित कालिगण्डकी अक्सिजन प्रालिमा पुगेका ग्राहक । तस्वीरः सिद्धार्थ गौतम

A+ A A-

कोरोना संक्रमितको उपचार गरिरहेका पोखराका अस्पतालमा अहिले दैनिक ३० देखि ७० वटासम्म अक्सिजन सिलिण्डर खपत भइरहेको छ । एक महिनाअघिसम्म खपत दैनिक २० देखि ४० सिलिण्डरसम्म हुन्थ्यो ।

दोस्रो लहरका संक्रमितमा अक्सिजन बढी चाहिए पनि बजारमा अक्सिजनको कमी छैन । गण्डकी प्रदेशमा अक्सिजन उत्पादन गर्ने कम्पनी कालीगण्डकी र पोखरा अक्सिजन प्रालि हुन् । दुवै कम्पनी हाललाई कुनै समस्या नभए पनि संक्रमित दर बढिरहे भन्न नसकिने बताउँछन् । उत्पादनमा समस्या नहुने तर सरकारले सिलिण्डर व्यवस्थापनमा चासो नदिए बजारमा अक्सिजन अभाव हुनसक्ने उत्पादकको भनाइ छ ।

‘हाम्रो सात सय जति ग्राहक हुनुहुन्छ । अहिले सबैलाई पुर्‍याएका छौँ,’ कालिगण्डकी अक्सिजन प्रालिका अध्यक्ष कालिदास बरालले भने, ‘उत्पादन जति पनि हुन्छ । भर्ने भाँडो नै नभए के गर्ने ? प्लास्टिकमा भर्न मिल्दैन ।’

गण्डकी प्रदेशमा ठ्याक्कै कति अक्सिजन सिलिण्डर छ भन्ने यकीन छैन । तर, पाँच हजार हारहारीमा सिलिण्डर रहेको अनुमान छ । कोभिड महामारी आउनुअघिसम्म कालिगण्डकी अक्सिजन प्रालि पोखराबाट दैनिक दुई सय हारहारी सिलिण्डर अक्सिजन उत्पादन हुन्थ्यो ।

अहिले दैनिक चार सय जति सिलिण्डर ग्यास कम्पनीले उत्पादन गरिरहेको छ । सानो सिलिण्डर १० लिटरलाई दुई सय ५० देखि तीन सय र ठूलो ४७ लिटरको सिलिण्डरलाई ६ सय देखि सात सय रुपैयाँसम्म पर्छ ।

बिरामीलाई अक्सिजन दिने प्रक्रिया भने अस्पताल अनुसार फरक-फरक छन् । कुनै अस्पतालले सिधै अक्सिजन सिलिण्डरमार्फत बिरामीलाई अक्सिजन दिन्छन् भने कतिले एक ठाउँमा सिलिण्डर जडान गरेर पाइपमार्फत बेडसम्म पुर्‍याउँछन् ।

अक्सिजन सिलिण्डर एम्बुलेन्समा लोड गरिँदै ।

पश्चिमाञ्चल क्षेत्रीय अस्पताल, चरक ममोरियल अस्पताल, गण्डकी मेडिकल कलेज, मणिपाल शिक्षण अस्पताल, मेडिप्लस अस्पताल, संक्रामक तथा सरुवा रोग अस्पतालसहित पोखराका अस्पतालमा अधिकांश अक्सिजनसहितका संक्रमित छन् । यी अस्पतालमा दैनिक ३० देखि ७० ठूलो सिलिण्डर अक्सिजन खर्च भइरहेको छ ।

कोरोनाको पहिलो लहरमा दीर्घरोगी बढी भए पनि अहिले वयस्क बिरामीसमेत अक्सिजन दिनुपर्ने खालका छन् । पोखराका निजी अस्पताल पनि कोभिडका बिरामीमात्रै राख्न तयार छन् । चरक मेमोरियल अस्पतालकी कोभिड फोकल पर्सन मिना थापाले अक्सिजन पर्याप्त उपलब्ध भए अस्पतालमा कोभिडका बिरामीमात्रै राख्न सकिने बताइन् ।

‘अक्सिजन भएन भने बिरामी राख्न सक्दैनौँ । प्रदेश सरकारसँग पनि कुरा भइराखेको छ । अक्सिजन नभए बिरामी राखेर अर्थ छैन । भए अस्पतालभर कोभिडको मात्रै राख्न सक्छौँ,’ उनले भनिन् । दैनिक ५० देखि ६० सिलिण्डर अक्सिजन खपत भइरहेको थापाले जानकारी दिइन् । चरकमा कोरोना संक्रमितको उपचारका लागि ३७ बेड छुट्याइएकोमा सबै भरिएको छ । सबै संक्रमितलाई अक्सिजन लगाइएको छ । ९ जनाको अवस्था गम्भीर छ ।

सिलिण्डर अक्सिजन उपचारसँगै उद्योग, वर्कसप र हिमाल चढ्न बढी प्रयोग हुन्छ । अक्सिजन उत्पादक कम्पनी पनि अब अन्य ठाउँमा भन्दा अस्पताललाई आफूहरूले प्राथमिकता दिने बताउँछन् । सिलिण्डरको जोहो गरिदिए बजारमा अक्सिजन अभाव हुन नदिने कालिगण्डकी अक्सिजनका अध्यक्ष बरालले बताए ।

बिरामीलाई चाहिने भएकाले घरमा अक्सिजनका अनावश्यक सिलिण्डर नराख्न उनको आग्रह छ । ‘पैसावाला र अस्पतालले भरी सिलिण्डर दिन भन्छन् । १६ हजार डिपोजिट गरेर ल्याएको सिलिण्डर कसैले ३० हजार दिन्छु भने पनि दिएको छैन,’ अध्यक्ष बरालले भने, ‘हामीले बिरामी बचाउनु पर्छ, हस्पिटललाई दिने हो । जसरी हुन्छ खाली सिलिण्डर ल्याउनपर्‍यो, भरिएको दिन्छौँ ।’

पाँच हजार सिलिण्डर खोज्दै प्रदेश सरकार

गण्डकी प्रदेशका १० जिल्लामा कालिगण्डकी र पोखरा अक्सिजन प्रालिले अक्सिजन पूर्ति गर्छन् । नवलपुरमा भने चितवनकै उद्योगबाट अक्सिजन ल्याइन्छ । कालिगण्डकी अक्सिजनसँग तीन हजार र पोखरा अक्सिजनसँग १५ सय अक्सिजन सिलिण्डर छ ।

कालिगण्डकी अक्सिजनमा राखिएका अक्सिजन सिलिण्डर ।

त्यसबाहेक सरुवा रोग अस्पतालमा ४१ सहित जिल्लाका अस्पतालमा गरेर पाँच सय सिलिण्डर रहेको प्रदेश स्वास्थ्य निर्देशनालयको अनुमान छ । त्यति सिलिण्डरले मात्रै सम्भावित महामारीलाई नपुग्ने भएकाले संघ सरकारसँग पाँच हजार सिलिण्डर व्यवस्थापन गरिदिन भनिएको प्रदेश स्वास्थ्य निर्देशक डा. विनोदविन्दु शर्माले बताए ।

‘उत्पादनको हिसाबले अहिलेको अवस्था धान्छ । तर, यो पर्याप्त होइन । पछि चाहिन सक्छ,’ उनले भने, ‘अझै पाँच हजार चाहिन्छ र त्यो भए अस्पताललाई भर्दै दिन सकिन्छ भनेर संघीय मन्त्रालयलाई भनेका छौँ ।’ संघ सरकारले चीनबाट २० हजार अक्सिजन सिलिण्डर ल्याएर व्यवस्थापन गर्ने तयारी गरिरहेको छ । प्रदेश सरकार केन्द्रकै भरमा बस्दा र आवश्यकता अनुसार सिलिण्डर नआए स्थिति भयावह बन्ने देखिन्छ । ११ वटै जिल्लामा अक्सिजन प्लान्ट स्थापना गर्न पहल गरिरहेको निर्देशक शर्माले बताए ।

अहिले म्याग्दीसहित केही जिल्लामा मात्रै अक्सिजन प्लान्ट छ । मनाङ, लमजुङ जिल्ला अस्पताल र मध्यविन्दु जिल्ला अस्पतालमा प्लान्ट स्थापनाका लागि पहल भइरहेको निर्देशक शर्माले बताए ।

सबै तस्वीर : सिद्धार्थ गाैतम

प्रकाशित मिति: शुक्रबार, वैशाख २४, २०७८ १६:१८