रुख मासेर कंक्रिट ठड्याउने जनप्रतिनिधिले हेरून् हिमालपारीका मुस्ताङे वडाध्यक्षको काम

रुख मासेर कंक्रिट ठड्याउने जनप्रतिनिधिले हेरून् हिमालपारीका मुस्ताङे वडाध्यक्षको काम

A+ A A-

गएको स्थानीय निवार्चनमा चार प्रतिबद्धतासहित उभिए, मुस्ताङको लोमान्थाङ गाउँपालिका–५ का हिम्जिङ दोर्जे विष्ट ।

पहिलो थियो, दृश्य प्रदूषण न्यूनीकरणको निम्ती बिजुली र नेटका तारहरू अन्डरग्राउन्ड गर्ने । १ सय ८० घरधुरी सङ्ख्या रहेको लोमान्थाङमा पुराना गुम्बा र दरबार पनि छन् । विद्युतका तार खुल्लै छोड्दा सट भएर उक्त सम्पदामा आगलागी हुने जोखिम भएकोले उनले तार भूगिमत बनाउने योजना ल्याए ।

दोस्रो प्रतिबद्धता थियो, धाराबाट बगेको पानी पोखरीमा जमेर घरका भित्ताहरूमा रसाउने र घरहरू चर्किने, भत्किनेजस्ता समस्या सुल्झाउने । जसको निम्ति उनले ढल व्यवस्थापनको योजना बनाए ।

तेस्रोचाहिँ, ढल व्यवस्थापनको पूर्वाधार बनाइसकेपछि ‘एक घर एक धारा’को व्यवस्था गर्ने । र, घरघरबाट निस्किएका फोहोर पानीलाई ढलमार्फत निकास दिने । जबकि, पहिला गाउँभरीमा जम्मा १३ वटा धारा थिए ।

त्यस्तै चौथो वाचा थियो, बजार क्षेत्रमा छपनी ढुङ्गा बिछ्याउने । सँगै पर्यटकका डिजेल गाडीहरूलाई वडाको सिमानामै रोकेर विद्युतीय सवारीसाधनले लोमान्थाङ घुमाइदिने । डिजेलबाट निस्कने आवाज र धुँवाले गाउँ प्रदूषित हुने भएकोले त्यस्ता गाडीलाई सिमानामै रोक्ने योजना विष्टले बनाए ।

चुनावअघि ल्याएको प्रकृतिमैत्री विकास योजनालाई विष्टले निर्वाचित भएपछि प्राथमिकता निर्धारण गरेर काम थाले । फलतः लोमांगथांगको यो वडामा सकारात्मक नतिजा देखिन थालेकाे स्थानीयवासी बताउँछन् ।

हुन पनि उनले यस्ता महत्त्वाकाङ्क्षी योजना हचुवाको भरमा ल्याएका थिएनन् । चुनावी घोषणापत्र सार्वजानिक गर्नुअघि यससम्बन्धी अध्यन गर्न उनी भुटानसम्म पुगेका थिए । थिम्पुमा सफल पारिएका यस्ता काम लोमान्थाङमा पनि सम्भव छ भन्दै उनी नेपाल फर्किए र चुनाव लडे नेपाली कांग्रेस पार्टीबाट । ‘हचुवाको भरमा बोल्नु पनि त भएन’, उनी भन्छन्, ‘त्यसैले हाम्रो ठाउँमा सम्भव छ कि छैन भनेर जान्न म चुनावअघि नै भुटान गएँ ।’

भुटानमा देखेको विकास लोमान्थाङमा सफल बनाउन लागेका छन्, वडाअध्यक्ष विष्ट । जसअसनुसार वडाभर गाडिएका पोलमा टाँगिएका बिजुली र इन्टरनेटको तार हटाएर त्यसलाई भूमिगत तुल्याएका छन् । अहिले उक्त वडाभरी तार टाँगिएको देखिँदैन । जमिनमुनि विछ्याएको तारबाट बिजुली बल्छ र इनटरेट चल्छ । यस कार्यमा वडाले करिब डेढ करोड रुपयाँ खर्चेको उनको भनाइ छ ।

विष्टले ढल व्यवस्थापनको दोस्रो योजना पनि सकाइसकेका छन् । फोहोर पानी खोलामा हाल्दिँदा खोला नै दुर्गन्धित बन्ने समस्याले हायलकायल थियो, वडा । यो समस्या पार लगाउन विष्टले शुद्धीकरणको प्राकृतिक तरिका अपनाए । जसअुनसार ढलको दुवैपट्टी पाँच–पाँच हजार बोटबिरुवा लगाइयो । त्यसरी रुख रोप्दा फोहोर पानी रुखले सोस्ने र छानिएर स्वच्छ पानी बग्दै खोलामा पुग्ने उनको दाबी छ ।

आफ्नो तलबबाट छुट्याएर बोटविरुवा रुँघ्ने कर्मचारीलाई मासिक १८ हजार रुपयाँ दिइरहेको अध्यक्ष विष्ट बताउँछन् ।

घरघरमा खानेपानीसमेत पुगिसकेको छ । १ सय ८० घरधुरी रहेको वडामा उनी निर्वाचित हुनुअघिसम्म १३ वटा मात्र धारा थिए ।

विष्टले चौथो प्रतिवद्धतामा समेत काम गरिरहेका छन् । जसअनुसार बाटोमा छपनी ढुङ्गा बिछ्याउने काम सकिनै लागेको छ । ढुंगा छापिसकेपछि अब गाउँ पस्दा गाडीमा सवार हुन पाइने छैन । यसका लागि गाउँको सीमाभन्दा पाँच सय मिटर पर पार्किङस्थल बनाउने तयारी भइरहेको विष्टले बताए ।

पार्क बनिसकेपछि पर्यटकले ल्याएका डिजेल गाडीलाई त्यहीँ राखेर विद्युतीय सवारीसाधनमार्फत लोमान्थाङ घुमाइदिने उनको योजना छ । भन्छन्, ‘त्यसो गर्दा ध्वनी र धुवाँ प्रदूषणमा कमी आउनुका साथै गाडी चलाउन जानेका गाउँले युवाले काम पाउने छन् ।’ प्रदूषण गाउँ छिर्न नपाओस् भनेर उनले कालीगण्डकी कोरिडरको मूल सडकसमेत आफ्नो वडाबाट बनाउन दिएनन् । गाउँभन्दा एक किलोमिटर परबाटै राजमार्गलाई छड्काइएको छ ।

यी जम्मै काम सकाउँदा १० करोड रुपैयाँ लाग्ने विष्टको अनुमान छ । प्राथमिकताका यी योजनाबाहेक उनका काम गर्ने अन्य सहायक सूची पनि छन् । २५ रोपनी क्षेत्रफलमा फैलिएको उक्त वडामा ७ सय वर्ष पुरानाे दरबारका पर्खालहरू छन् । सो ऐतिहासिक सम्पदाको मौलिकपन जोगाउन उनले पुरातत्व विभागलाई पत्र काटेर गुहारेका छन्, जसको जवाफ भने नआइसकेको उनले बताए ।

सहरी क्षेत्रमा जस्तै ‘स्ट्रिट लाइट’ बाल्न उनले मनाही गरेका छन् । त्यसको सट्टा काठको खाँबोमा हिमाली संस्कृति झल्कने आकर्षक ‘पेन्टिङ’ गरेर बत्ती जडान गरिएको छ । वडामा होडिङ बोर्डसमेत निषेध गरिएको छ । यसको ठाउँमा काठलाई कुँदेर स्थानीय भाषामा लेखिएका प्रचार सामग्री हुुनुपर्ने नियम बसालिएको छ ।

चुनावी वाचाअनुसार काम गरिरहेका विष्टलाई सफलता हात लाग्न भने सहज भएन । गाउँवासीलाई मनाउन नै कठिन भएको उनको अनुभव छ । ‘यस्तो हुनै सक्दैन, बेकार बजेट फ्रीज हुन्छ भनेर सुरुमा त स्थानीयले मान्दै मानेनन्’, उनले भने, ‘अब भने परिवर्तन देखेर होला, उनीहरूलाई मनाएर काम गर्न सजिलो हुँदैछ ।’

विपक्षी दल नेकपा एमालेका नेतासमेत रहेका छेवाङ रिन्जिङ गुरुङ पनि लामाको कामलाई खुलेर तारिफ गर्छन् । ‘सबैले यसरी दलभन्दा माथि उठेर काम गरे देश बन्न कति समय नलाग्ने रहेछ,’ उनले भने ।

प्रायजसोः अन्य जनप्रतिनिधि भेट्दा पनि प्रकृतिमैत्री विकास योजनाकै बारेमा छलफल गर्न रुचाउँछन्, लामा । ‘स्थानीय तहले पाएको अधिकारको सही प्रयोग गर्नसके हामीले धेरै राम्रो गर्न सक्छौँ’, उनी सुझाउँछन् ।

धमाधम कंक्रिटका संरचना ठड्याउन उद्यत स्थानीय तहका जनप्रतिनिधिका लागि त हिमाल पारीको जिल्लाका वडाअध्यक्ष विष्टको काम अनुकरणीय छन् ।

याे पनि..