चर्खा र गलैँचाबाट जीवन धान्नेहरू भन्छन्- लौन मसँग पैसा भएन भनेर कसैसँग हात थाप्नुपरेको छैन

चर्खा र गलैँचाबाट जीवन धान्नेहरू भन्छन्- लौन मसँग पैसा भएन भनेर कसैसँग हात थाप्नुपरेको छैन

A+ A A-

चितवन पदमपुरकी बिनमाया गुरुङ ६८ वर्षकी भइन् । उमेरले उनी बाहिर काम गर्न सक्दिनन् । घरमै बसे पनि उनलाई फुर्सद भने छैन । चर्खा चलाएर ऊनबाट धागो कातेर उनले घरपरिवार धानिरहेकी छिन् ।
परिवारमा उनी र नाति मात्र छन् । आम्दानीको अर्को स्रोत छैन । तीन वर्षयता बिनमायाले घरमै बसेर चर्खाबाट धागो बनाउने काम गर्दैआएकी छिन् । ‘बुढेसकालमा ठूलो काम गर्न सकिँदैन । यही कामले घर व्यवहार धानेको छ । बचतसमेत गर्छुु’ उनले भनिन् ‘लौन म सँग पैसा भएन भनेर कसैसँग हात थाप्नुपरेको छैन ।’

गुरुङले दैनिक तीनदेखि पाँच सय रुपैयाँसम्म आम्दानी गर्ने गरेकी छिन् ।

चितवनको पदमपुर-२ मा रहेको बिएम हस्तकला केन्द्रले बिनमाया गुरुङजस्ता बाहिर काम गर्न जान नसक्ने वृद्धावृद्धालाई चर्खाबाट धागो कातेर डल्ला बनाउने काम दिइरहेको छ । यस्तै, हस्तकला केन्द्रले करिब दुई सयभन्दा बढी महिलालाई गलैचा, ढाका, उपहार सामग्री बनाउने सीप र काम दिइरहेको छ ।

बिएम हस्तकला केन्द्रमै गलैचा बुन्दै गरेकी कान्छी तामाङ भर्खरै १९ वर्षकी भइन् । १७ वर्षको सानै उमेरमा विवाह गरेकी उनले बीचमै पढाइ छाडिन् । भविष्यप्रति अन्योल भइरहेका बेला गलैँचा बुन्ने सीप सिकेपछि उनको मनमा केही गर्न सक्छु भन्ने आत्मविश्वास पलाएको छ । उनकी एक वर्षीयया छोरी छिन् । छोरी बोकेरै आउँछिन र छोरीलाई भुलाउँदै काम गर्छिन् । ‘घरमा बस्न अल्छी लाग्छ । जानेको सीप छ । अलिकति भए पनि कमाई हुन्छ भनेर आउँछु,’ कान्छिमाया छोरीलाई काखमा राख्दै भन्छिन् ‘आफैँ कमाउँदा आफ्नै तरिकाले खर्च गर्न पाइन्छ ।’

अन्जना परियारको घर धादिङ हो । आजभोलि उनी चितवनमै बस्छिन् । यता आएपछि उनले गलैँचा बुन्ने तीन महिने तालिम लिइन् । पहिले घरमै बसेर दिन काट्ने उनको अहिले आर्थिक दैनिकी गलैँचा बुनेर बित्छ ।
‘घरमै व्यर्थ समय जान्थ्यो । संस्थामा आएर सीप सिकेँ । अहिले त राम्रै कमाउने भएकी छु’ अन्जना सुनाउँछिन् ।

बिहान घरको काम भ्याएर छोराछोरीलाई विद्यालय पुर्याएर उनी दिउँसो गलैँचा कारखाना आउँछिन् ।
कालिका-३ की भक्तमाया तामाङ पनि गलैँचा बुन्न सिकेर अहिले आफ्नै लगानीमा गलैचा उद्योग खोलेकी छिन् ।

भक्तमायाले कालिका-३ पदमपुरमा गलैँचा उद्योग थालेकी हुन् । अहिले उनले ९ जनालाई गलैँचा बुन्ने रोजगारी दिएकी छिन् । भक्तमाया धेरैभन्दा धेरै महिलालाई गलैँचा बुन्ने तालिम दिएर रोजगारी दिलाउने योजनामा छिन् । सीपकै कारण आफूमा आर्थिक मात्र नभई आफूजस्तै अरुलाई पनि सक्षम बनाउनुपर्छ भन्ने सोच पलाएको उनी निर्धक्क बताउँछिन् ।

बिएन हस्तकला केन्द्रले विगत ८ वर्षदेखि महिलालालई विभिन्न किसिमका रोजगारीमूलक सीप र काम दिँदै आएको छ । अहिलेसम्म दुई सयभन्दा बढी महिलाले त्यहाँबाट गलैँचा बुन्ने, ढाकाको काम गर्ने, ऊनीबाट धागो निकाल्ने काममा जोडिएको केन्द्रकी अध्यक्ष अध्यक्ष बुद्धिमाया घले बताउँछिन् । महिलाको आर्थिक अवस्था उकासेर आत्मनिर्भर बनाउने उद्देश्यले तालिम र रोजगारीको व्यवस्था गरिरहेको उनले बताइन् ।

‘सामान किन्नुको चिन्ता पनि छैन, बेच्नुको चिन्ता पनि गर्नुपर्दैन । केन्द्रले नै व्यवस्थापन गरिरहेको छ’ उनले भनिन् । केन्द्रमै आएर गलैँचा बुन्न नभ्याउनेका लागि घरघरमै तान, चर्खाको व्यवस्था गरिएको उनले बताइन् ।

सीपमुलक तालिमले महिलालाई खाली बस्नु हुन्न भन्ने भावनाको विकास गरेको उनी बताउँछिन् । केन्द्रबाट तालिम लिएका महिलाले मासिक ८ देखि २५ हजारसम्म कमाउने गरेका छन् । हस्तकला केन्द्रलाई राष्ट्रिय प्रकृति संरक्षण कोष सौराहा र कालिका नगरपालिकाले मेसिनहरु र आर्थिक सहयोगसमेत गरेको छ ।

प्रकाशित मिति: बुधबार, वैशाख १, २०७८ १३:४८