भाग खोसिने डरले ओली समूहकाे दोस्रो पुस्ता नै चाहँदैन खनाल–नेपालसँग एकता

A+ A A-

एमाले नेता कर्णबहादुर थापाले ७ चैत ०७७ मा भनेका थिए- ‘एमालेमा भाँडभैलो गर्ने माधव नेपाल, भीम रावल र उनीहरूको समूह अब पार्टीमा रहँदैनन् ।’ बालुवाटारमा बस्ने केन्द्रीय कमिटी बैठकअघि शिलापत्रसँगको संवादमा थापाले खनाल-नेपाल समूह एमालेमा नभए पनि हुने आशय व्यक्त गरेका थिए ।

एमालेभित्र आशालाग्दो मानिएका दोस्रो पुस्ताका नेता थापाको अभिव्यक्तिले संकेत गर्दै थियो, एमालेको दोस्रो पुस्ता पार्टीको किचलो मिलाउनेभन्दा एउटा पक्षलाई विस्थापन गर्ने सोचाइमा छ ।

थापाका अभिव्यक्तिलाई बल पुग्ने गरी ७ चैतकै एमाले केन्द्रीय कमिटी बैठकले माधव नेपाल, भीम रावल, घनश्याम भुसाल र सुरेन्द्र पाण्डेलाई स्पष्टीकरण सोध्याे। त्यही स्पष्टीकरणको जगमा अध्यक्ष केपी ओलीले नेता नेपाल र रावल १६ चैतमा ६ महिना पार्टी सदस्यबाट निलम्बन गरे । भुसाल र पाण्डे कारबाहीको सूचीमा चढिसकेका छन् ।

कर्ण थापाको अभिव्यक्तिसँग मिल्दोजुल्दो भनाइ थियो, एमालेका स्थायी कमिटी सदस्य शंकर पोखरेलको । ४ चैतमा पोखरेलले फेसबुक स्ट्याटस लेखेर खनाल–नेपालप्रति संदेहात्मक अभिव्यक्ति दिएका थिए- ‘भविष्य असुरक्षित भएकाहरू इतिहासको महिमागान गाउँछन् र वर्तमानसँग अनावश्यक रुपमा सिंगौरी खेल्न पुग्दछन् । तर समयको आफ्नै गति हुन्छ ।’

र, १६ चैतमा अध्यक्ष ओलीले नेता नेपाल र रावललाई ६ महिने निलम्बनको पत्र काटेपछि नेता पोखरेलले थप प्रष्ट पारेर लेखे– ‘विगतमा स्थापित परम्परा र पार्टीको वैधानिक व्यवस्थालाई ख्याल गर्ने हो भने उद्देलित हुनुपर्दैन । पार्टी अनुशासनले सबैको हित गर्छ ।’

अर्थात् पोखरेलले नेपाल र रावलको कारबाहीलाई काँध मात्र थापेका छैनन्, नेतृत्वको विवाद मिलाउने प्रयासभन्दा ज्यादा अध्यक्ष ओलीको प्रतिरक्षामा उभिएका छन् ।

एमालेको घरझगडा चर्किँदै जाँदा अनुमान गरिन्थ्यो, दोस्रो तहका नेताहरू अध्यक्ष ओली र वरिष्ठ नेता नेपालबीच सम्बन्ध सुधारको पुल बन्नेछन् । विगतमा ओली र पुष्पकमल दाहाल प्रचण्डलाई मिलाउन त्यस्ता अभ्यास भएका पनि हुन् ।

तत्कालीन नेकपा विवादमा पोखरेल, सुवास नेम्वाङ, विष्णु पौडेललगायतका नेताहरूले अध्यक्षद्वय ओली र प्रचण्डबीच समन्वयकारी भूमिका निभाएका कारण ओली-नेपाल सम्बन्धमा अर्को पुल बन्ने अनुमान अस्वभाविक थिएन ।

जब ओली र प्रचण्डबीच विवाद बढ्थ्यो, लुम्बिनीबाट पोखरेल काठमाडौं खाल्डोमा ओर्लिहाल्थे र बालुवाटारको सन्देश बोकेर खुमलटार पुग्थे । तर, २३ फागुनमा एमाले पुनर्स्थापित भएपछि ओली-नेपालबीच बढ्दो विवादमा पोखरेलसहितको त्यो टोलीले नेता नेपालसँग भेट त के समन्वयको प्रयाससमेत गरेनन् ।

भाग खोसिने डर

ओली समूहका दोस्रो तहका नेताहरू खनाल–नेपाल समूहविरुद्ध खनिएका छन् । आक्रामक अभिव्यक्तिसहित सामाजिक सञ्जालदेखि सञ्चारमाध्यमसम्म पोखिएका उनीहरू खनाल-नेपाल समूहका नेताहरू एमालेमा समाहित भएर एउटै मोर्चामा भइदिउन् भन्ने पक्षमा देखिँदैनन् ।

खासमा ओली समूहका दोस्रो तहमा नेताहरूलाई खनाल-नेपाल समूहका नेताहरूसहित एमाले सक्रिय भए आफ्नो भाग खोसिने भय छ । खनाल-नेपाल समूहका नेताहरू एमालेमै रहँदा अवसर भागबण्डा गर्नुपर्ने हुन्छ र अहिले पाएको पार्टी सत्ताको भूमिका कमजोर हुने वा नपाइने सम्भावना हुन्छ । आफ्नो अवसर कायम राख्न खनाल-नेपाल समूहका नेताहरू बाहिर भएकै राम्राे भनेजस्ताे व्यवहार ओली समूहका दोस्रो पुस्ताका नेताहरूले गरिरहेका छन् ।

एमालेको नेता भइरहँदा एमालेभित्रको बौद्धिक बहस, दस्तावेज लेखनदेखि पार्टीको कार्यदिशा तय गर्नेसम्मको केन्द्रीय भूमिकामै थिए, घनश्याम भुसाल। भुसालको वरिपरी घुम्ने राजनीतिक परिस्थितिलाई शंकर पोखरेल र प्रदीप ज्ञवालीले विस्थापन गर्न सक्ने अवस्था हुँदैन । भुसालको बर्हिगमन भयाे भने त्यसपछि पोखरेल र ज्ञवालीको भूमिका एमालेभित्र बढ्नेछ ।

सुरेन्द्र पाण्डे, योगेश भट्टराई, गोकर्ण विष्टहरूको सक्रियताले युवा पुस्ता र संगठन निर्माणमा ओली समूहका नेताहरू कमजोर नै हुनेछन् । महासचिवका दाबेदार सुरेन्द्र पाण्डे एमालेमा नरहँदा विष्णु पौडेल र शंकर पोखरेलको महासचिव बन्ने चाहनाका लागि बाटो क्लियर भएको ठान्नेछन् ।

पार्टीको उत्तराधिकारी खोजिरहेका ईश्वर पोखरेलका लागि पनि भीम रावलदेखि पाण्डेहरू बाहिरिँदा अवसर सहज हुनसक्छ । त्यसो त, ओली समूहमा केन्द्रीय सदस्य रहेका नेताहरूलाई पोलिटब्युरो र स्थायी कमिटीमा पुग्ने अवसर छिट्टै आउने छ । त्यसकारण पनि अवसरको भागबण्डा गर्नुभन्दा नेपाल-खनाल समूह बाहिरिएकै ठीक भन्ने मनोविज्ञानमा रहेको ओली समूहका नेताको भनाइ छ ।

ओली समूहका एक केन्द्रीय सदस्यको भनाइमा ओली पक्षले खनाल-नेपाल बाहिरिएको अवस्थामा एमालेलाई बढीमा २० प्रतिशत असर पर्छ । अहिलेकै अवस्थामा पनि एमालेभित्र ४० प्रतिशत प्रभाव खनाल-नेपाल समूह हो । ती नेताले शिलापत्रसँग भने, ‘एमाले र चुनाव चिन्ह सूर्य दुईवटा ब्राण्ड आफूसँगै रहने भएपछि ओली पक्षको बुझाइ नेपाल–खनाल समूहका २० प्रतिशत कार्यकर्ता ओली पक्षमा आउँछन् ।’

त्यसमा पनि संघीय सांसद, प्रदेश सांसद, स्थानीय जनप्रतिनिधिमध्ये अधिकांश तत्काल खनाल-नेपाल समूहमा नजाने विश्लेषण ओली पक्षको छ । जसले गर्दा खनाल-नेपाल पक्षका कार्यकर्ता पंक्ति धेरै नजाने र नेताहरू धेरै बाहिरिने भएकाले नेतृत्व तहमा बढ्ता अवसर पाइने बुझाइ ओली पक्षका नेताहरूको छ ।

राजनीतिशास्त्री कृष्ण पोखरेल पनि ओली समूहका नेताहरूको बुझाइलाई अस्वीकार गर्दैनन् । पोखरेल भन्छन्, ‘माधव पक्षका दोस्रो तहका नेताहरूमा अडान छ, विचार छ । उनीहरू बाहिरिँदा आफ्नो अवसर बढ्ने हो भन्ने बुझाइ ओली समूहका दोस्रो तहका नेतामा छ ।’

ओली पक्षीय नेता कर्ण थापा एमालेभित्र खनाल-नेपाल समूहका नेताहरू बढ्ता शंकालु र षड्यन्त्रमा सक्रिय रहेको आरोप लगाउँछन् । शिलापत्रसँग कुरा गर्दै थापा अवसरको लागि खनाल–नेपाल समूह बाहिरियोस् भन्ने पक्षमा नरहेको तर षड्यन्त्र र जालझेलमा लाग्नेहरू पार्टीमा रहनुहुँदैन भन्ने पक्षमा रहेको दाबी गर्छन् । थापा भन्छन्, ‘अवसरका लागि खनाल–नेपाल समूहका नेताहरू बाहिरिउन् भन्ने विश्लेषण चाहिँ अनुमानको कुरा मात्रै हो, त्यो जम्मै विश्लेषण गरेर पार्टीमा फर्किए उचित अवसर दिन्छौं भनेकै छौँ, तर कुण्ठाग्रस्त नेताहरू बस्नुको अर्थ पनि छैन ।’

तत्कालीन नेकपा र अहिलेको एमालेको विवादमा नेता नेपालको कुण्डा, प्रतिशोध र पूर्वाग्रहले काम गरेको नेता थापाको दाबी छ । नेता थापाको दाबी अनुसार विगत एक वर्षको बीचमा नेपाललाई फकाउन १४ वटा समूहले प्रयास गरेको थियो । थापा भन्छन्, ‘त्यतिबेला सैद्धान्तिक, कार्यक्रम, भावनात्मक कुनै हिसाबले पनि प्रचण्डसँग मेल नखाने भएकाले पूर्वएमाले मिल्नुपर्ने प्रस्तावसहित धेरै संवाद भएका हुन् । तर, नेपालले नमानेपछि अब नेपाल काम लाग्दैनन् भन्ने निष्कर्ष निकालिएको हो ।’

ओलीसामू निरीह

उत्कर्षमा पुगेको विवादलाई साम्य बनाउने प्रयासमा दोस्रो पुस्ता नलाग्नुको अर्को कारण चाहिँ अध्यक्ष ओली समूहका दोस्रो तहका नेता निरीह हुनु पनि हो ।

अध्यक्ष ओलीसामू दोस्रो वाक्य फिर्ता गर्न दकस मान्ने नेताहरू धेरै छन् । जसलाई घनश्याम भुसालले ओलीको स्पष्टीकरणको जवाफी पत्रमा उल्लेख पनि गरेका छन्-‘तपाईका दोस्रो तहका नेता आदेश पालक मात्रै हुन् ।’

त्यसमा राजनीतिक विश्लेषक पोखरेल सहमति जनाउँछन् । र, ओली समूहका दोस्रो पुस्ताका नेतासँग हैसियतभन्दा बढ्ता आँकेको अनुमान गर्छन् । पोखरेल भन्छन्, ‘ओलीका दोस्रो पुस्ताका नेताहरू गरुडको अघि सर्प परेजस्तो हुने रहेछन् । त्यसैले उनीहरूलाई हामीले बढी आँक्याै जस्तो लाग्छ ।’

अध्यक्ष ओलीसामु निरीहजस्तो देखिने दोस्रो पुस्तालाई अर्को पनि डर छ । आफूहरूको पहल ओली नमान्न सक्छन् भन्ने अनुमान भएर पनि पहल नगरेको हुन सक्ने आकलन पोखरेलको छ । पोखरेल भन्छन्, ‘माधव पक्षका दोस्रो तहका नेताहरूमा जति पनि ओली समूहका नेताहरूको सामर्थ्य देखिँदैन, ओलीसामु निरीह देखिएका ती नेताहरूको आफ्नो क्षमता क्रमशः क्षय भइरहेको छ ।’

ओलीको बोलीमा लोली मिलाउने दोस्रो पुस्ता जसरी जन्मिरहेको छ, त्यसले एमालेको वास्तविक जीवन भने रंगहीन हुने विश्लेषण भइरहेको छ । त्यस्तो हुँदा स्वभाविक रुपमा जीवन्त बहस गर्ने पार्टीको चरित्र पनि क्षय हुनेछ ।

प्रकाशित मिति: बुधबार, चैत १८, २०७७ १८:२०