के हो कोरोना ‘डब्बल म्युटेन्ट’ ? नेपालमा पनि नयाँ भाइरस घुमिरहेको हो ?

A+ A A-

छिमेकी देश भारतमा नयाँ ‘डब्बल म्युटेन्ट’ भाइरस देखियो । भारतका १८ वटा राज्यमा दोहोरो उत्परिवर्तन भएको कोरोना भाइरस फेला परेको त्यहाँको स्वास्थ्य मन्त्रालयले मंगलबार सार्वजनिक गर्‍यो । संक्रमणको ग्राफ पनि उकालो लागेको छ । यसको असर नेपालमा पनि देखिन थालेको छ । के हो ‘डब्बल म्युटेन्ट’ भाइरस ? यसले नेपालमा असर गर्छ कि गर्दैन भनेर शुक्रराज ट्रपिकल तथा सरुवा रोग अस्पताल टेकुका रिसर्च युनिटका प्रमुख डा. शेरबहादुर पुनसँग कुराकानी गरेका छौँ:

भारतमा ‘डब्बल म्युटेन्ट’ भाइरस देखियो । यसको असर नेपालमा पनि देखिन थालेको छ । डब्बल म्युटेन्ट भनेको के हो ?

भाइरसमा जेनेटिक कोड हुन्छ । एकैपटक दुईवटा म्युटेन्ट (उत्परिवर्तन) भएको हो । यही भाइरसको अघिल्लो भाइरसमा परिवर्तन भएको हो । जस्तै: क्रमिक रूपमा १,२,३,४ हुन्छ । त्यो भाइरसले जन्माउने भनेको १,२,३,४ नै हो । तर, १,२,३,४ को ठाउँमा २ वा ३ मा कुनै परिवर्तन भएर त्यो ठाउँमा १० पनि आउन सक्छ वा अर्को कुनै अंक आइपुग्छ । यसको मतलब १,२,३,४ मा दुईवटा परिवर्तन हुनु भनेको डब्बल म्युटेन्ट हो ।

म्युटेन्ट भएको भाइरस कति घातक हुन्छ ?

अहिले नै कति घातक भन्ने यकिन भएको छैन । यो म्युटेन्ट हुँदै जान्छ । कतै पहिलाको बढी घातक भएर आएको त छैन भनेर अनुमान गर्न सकिन्छ । यसले पार्ने असरमा फरक हुन सक्छ । जस्तै : एउटी आमाले तीन/चारवटा बच्चा जन्माउनुभयो भने सबै ‘सेम टु सेम’ हुँदैनन् । बानी व्यवहार फरक–फरक हुन्छ । त्यसैले सबै म्युटेन्ट हुँदैमा खराब हुन्छ भन्ने हुँदैन । तर, तीव्र गतिमा फैलिन लागेमा वा मान्छे मर्न थालेमा भाइरसमा परिवर्तन भएर हो कि भनेर हेर्नुपर्छ ।

लक्षण उस्तै हुन्छ कि फरक ?

यो द्रुत गतिमा फैलिने हो कि होइन ? लक्षण कडा छ कि छैन ? लक्षण कडा हुनु भनेको घातक हुनु हो । हामीले हेर्ने भनेकै यही हो । पहिला कस्तो थियो ? अहिले कस्तो लक्षण छ, त्यसको पहिचान गर्नुपर्छ । कतै यसले भ्याक्सिन र औषधिलाई चुनौति दिने पो हो कि भन्ने पनि हो । तर, नयाँ भेरियन्टबाट बच्ने उपाय पनि एउटै हो । फरक हुँदैन । उपचार पनि उही हो । तर, तौरतरिकामा भने हामीले परिवर्तन गर्नुपर्ने हुन्छ ।

नयाँ भेरियन्ट हो भनेर कसरी थाहा पाउने ?

यसमा जेनेटिक कोड हुन्छ । जस्तै : यसको छोरा हो कि होइन भनेर पत्ता लगाउनुपर्‍यो भने डीएनएबाट हेरिन्छ । त्यस्तै, यसमा पनि हेरिरहनुपर्छ । यो पीसीआरबाट थाहा हुँदैन । सहज रूपमा पत्ता लगाउन जिन सिक्वेन्सिङ गर्नुपर्छ ।

नेपालको स्थिति के हो ? पुरानै भाइरस हो कि नयाँ म्युटेन्ट भएको छ त ?

संसारमा सयौँ म्युटेन्ट भइरहेको हुन्छ । नेपालमा पनि भइरहेको होला । सायद कडा नभएर वा धेरै नफैलिएर त्यति ध्यान नदिइएको हुन सक्छ । नेपालमा पनि कोरोनाको चक्र चलेको एक वर्ष भयो । लक्षणविहीनबाट लक्षणसहित आउन थालेपछि अथवा नयाँ–नयाँ लक्षण थपियो भने, भाइरसको स्वभावमा परिवर्तन भयो भने, शरीरमा नयाँ समस्या देखियो भने कतै भाइरस परिवर्तन भएको त होइन भनेर हेर्नुपर्छ ।

नेपालमा अहिले पनि १ सय जनाको हाराहारीमा दैनिक संक्रमण देखिएको छ । त्यो कहाँबाट आयो ? समुदायमा खोजिएको छैन । अहिले परीक्षण गर्नेहरूमा धेरै विदेश जानेहरू नै छन् । पाेजिटिभ आएकाहरू पनि अरु कडा लक्षण देखिए मात्र अस्पताल जाने भनेर घरमै बसेका छन् । त्यसैले नेपालमा पनि लामो समयदेखि भाइरस घुमिरहेकाले म्युटेन्ट भएको हुनुपर्छ ।

भनेपछि हाम्रो समुदायमा पनि म्युटेन्ट भाइरस घुमिरहेको छ ?

हुन सक्छ । भाइरस आफैँमा स्वभावत: म्युटेन्ट भइरहने हो । नेपालमा नयाँ भेरियन्ट बनेको छ छैन भनेर हेर्नुपर्छ । भाइरसको स्थिति के छ भनेर मैले सुरुदेखि नै भन्दै आएको हुँ । कसैले चासो दिएको देखिएन । यूके भेरियन्ट आएपछि मात्र हल्ला भयो । नेपालमा अध्ययन अनुसन्धान गरेर हेरिएको छैन । यद्यपि, भाइरस आफैँमा म्युटेन्ट भइरहने हुनाले नेपालमा पनि म्युटेन्ट भएको हुन सक्छ ।

त्यसो भए हामी सुरक्षित छैनौँ ?

नेपालमा अहिले नै बढिहालेको नभए पनि भारतमा देखिएपछि नेपालमा पनि पक्कै असर पर्छ । अहिले अघिल्लो वर्षकै सिनारियो देखिएको छ । भारतबाट थोरै मानिस आए भने त कन्ट्रोल गर्न सकिएला तर धेरै आए भने के गर्ने ? धेरै आउने सम्भावनलाई रोक्नुपर्छ । पहिलाको कमीकमजोरीलाई हेरेर, त्यसबाट पाठ सिकेर अगाडि बढ्नुपर्छ । सुरुमै नियन्त्रण गर्न सकियो भने माथि उठ्ने प्रक्रियालाई रोक्न सकिन्छ । यसका लागि हामी नागरिक पनि जिम्मेवार हुनुपर्छ ।

भ्याक्सिन बनीकन लगाउन थालिएको छ । नयाँ प्रकारको भाइरस भेटिँदा त भ्याक्सिनलाई चुनौती थपिने भयो नि ?

हो, जति निरन्तर म्युटेन्ट हुँदै जान्छ । यसले चुनौती भ्याक्सिनलाई नै दिने हो । इन्फ्लुएञ्जा भाइरस तीव्र गतिमा परिवर्तन हुन्छ । डब्लूएचओले हरेक सिजनमा भ्याक्सिनको कम्पोनेन्ट चेन्ज गर्ने भन्छ । त्यसरी भाइरस म्युटेन्ट हुँदा भ्याक्सिनको कम्पोनेन्टमा अध्यावधिक गर्नुपर्ने हुन्छ ।

यो पनि....

के हो कोरोना जिन सिक्वेन्सिङ ? किन गरिन्छ ?

द्रुत गतिमा फैलिने नयाँ प्रकारको भाइरसको जोखिममा नेपाल

फेरि किन बढ्यो कोरोना संक्रमण ? भारतबाट आएकालाई क्वारेन्टाइनमा राखिने

विज्ञको प्रतिवाद : लकडाउन होइन, स्वास्थ्य मापदण्ड पालना गरौँ

'कोरोना महामारी सकिएको छैन, लापरवाही गरे अर्को चरणमा उक्लिने जोखिम छ' (अन्तर्वार्ता)

प्रकाशित मिति: बिहीबार, चैत १२, २०७७ १७:४०