पर्यटन बोर्डका उपाध्यक्ष भन्छन् : चाकडी र झन्झटिलो प्रक्रिया नहटेसम्म पर्यटनक्षेत्रमा सुधार हुँदैन

पर्यटन बोर्डका उपाध्यक्ष भन्छन् : चाकडी र झन्झटिलो प्रक्रिया नहटेसम्म पर्यटनक्षेत्रमा सुधार हुँदैन

A+ A A-

दलीय किचलाेका कारण १३ वर्षयता उपाध्यक्षविहीन नेपाल पर्यटन बोर्डले भर्खरै नयाँ उपाध्यक्ष पाएको छ । त्याे पदमा ट्रेकिङ एजेन्सी एसोसिएसन अफ नेपाल (टान) का पूर्वअध्यक्ष तथा व्यवसायी चन्द्र रिजाल नियुक्त भएका छन् । हामीले उनीसँग कोभिडले थिलथिलो बनेको पर्यटन व्यवसायलाई उकास्न बोर्डले गरेको काम र भावी योजनाबारे कुराकानी गरेका छौँ । प्रस्तुत छ– उपाध्यक्ष रिजालसँग शिलापत्रकर्मी सम्झना घिमिरेले लिएको अन्तर्वार्ता ।

बल्लबल्ल नेपाल पर्यटन बोर्डले उपाध्यक्ष पाएको छ । १३ वर्षकाे रिक्ततालाई कसरी पूरा गर्दै हुनुहुन्छ ?

लामो समयपछि पर्यटनक्षेत्रमा काम गर्ने अवसर पाएँ । आफैँ व्यवसायी भएको तथा व्यावसायिक क्षेत्रका व्यक्तिहरूसँग काम गर्न पाएको अनुभवले नै मलाई निखार्दै यहाँसम्म ल्याएको छ । यस अर्थमा १३ वर्षपछिको निजीक्षेत्रको आशा छ, ममाथि । उहाँहरूको आशामा भरोसा थप्ने मेरो कर्तव्य भएकै कारण अहिले अध्ययनमै व्यस्त छु । १३ वर्षको अभाव तीन वर्षमा दिनुपर्ने बाध्यता छ । सो बाध्यतालाई पूरा गर्न लागिपर्दै छु ।

ममा ठूलो भारी छ । राजनीतिक नियुक्ति, चाकडीलगायत पुराना कर्मचारी संयन्त्रका कारण पनि निजीक्षेत्र तथा सेवग्राहीले चाहेजस्तो नीति आउन सकेको छैन । यसले गर्दा पनि बोर्डले आवश्यक काम गर्न सकेको छैन । त्यसैले पहिलो काम ऐन संशाेधनमा लाग्ने योजना छ । निजीक्षेत्र हाबी हुनुपर्ने स्थानमा सरकार बढी हाबी हुँदा कर्मचारीमा चाकडी गर्ने बानी झन् बढेको छ । यो १३ वर्षको अस्तव्यस्त अवस्थालाई तीन वर्षमा व्यस्थित गर्दै निजीक्षेत्रलाई राहत दिँदै पर्यटनक्षेत्रलाई विस्तार गर्न लागिपरेको छु ।

पर्यटनक्षेत्र चलायमान गर्न यो समयमा बोर्ड चुकेको हो ?

हाम्रो कर्मचारी संयन्त्र पर्यटनक्षेत्रलाई नै सही समयमा बुझ्न सक्ने नै छैन । राजनीतिक अस्थिरता र नकारात्मक कुरालाई बढी समाउने मिडियाबाजीका कारण पनि सही सूचना बाहिर आएन । काम देखिएन । सरकारले चलायमान गर्न सहज बनाइसकेको छ । तर, बोर्ड आफैँले पनि कोभिडको बेलामा प्रभावकारी काम गर्न सकेन । बोर्डले ल्याएका योजना क्याबिनेटदेखि मन्त्रालयसम्म थन्किइरहेका छन् । यद्यपि केही राम्रा कामहरू पनि भएका छन् । जस्तो बोर्डले कोभिडको राहतस्वरुप ५० अर्बको बजेट व्यवसायीलाई छुट्याएपछि अहिले मजदुरलाई ऋण दिने, संयुक्त काेषमा रहेको पैसालाई पनि खर्च गर्ने वातावरण बनाउने, यूनएडीपीबाट पनि केही अनुदान ल्याएर व्यवसायी तथा मजदुरलाई काम दिने गरी २२ करोड रकमबराबरको काम गरिरहेको छ ।

तर बोर्डले नै व्यवसायी सबैलाई लोन दिने र मजुदर पाल्ने काम त भएन । कार्यशैली पुरानो हुँदा जति सक्रियता देखाउनुपर्ने हो, त्यसमा चाहिँ चुकेकै हो । काम नै नभएको भने होइन ।

पर्यटक घुम्न आउन लालायित छन्, ग्राहक नपाएर व्यवसायी अत्तालिएका छन् । यो अवस्था सुधार्न बोर्डले तत्काल के–के गर्दै छ ?

अन्तर्राष्ट्रिस्तरमा पर्यटन प्रवर्द्धनका लागि कोभिडकै समयमा पनि नेपालले विभिन्न कार्यक्रममा सहभागिता जनाउँदै आएको छ । दक्षिण एसियाकै ठूलो पर्यटन मेला साटा भारतमा भइरहेको छ । हाम्रो टिम त्यहाँ गएको छ । बंगलादेशमा पनि मेलाहरूमा सहभागिता जनाउँदै छौँ ।

आन्तरिकमा पनि कर्मचारी सातै प्रदेशमा पुगेर सम्भाव्यता तथा लुकेर रहेका पर्यटकीय गन्तव्य पहिचान गर्न पठाउँदै छौँ । आन्तरिक पर्यटनमा बल्ल अब अध्ययन अनुसन्धान सुरु हुँदै छ ।

भर्खरै रारा, मनाङ मुस्ताङजस्ता स्थानहरू नेपाली पर्यटकले नै भरिभराउ हुँदै छन् । भौतिक सहजता भने अझै छैन । राम्रो होटल बनिससकेको अवस्था छैन । खप्तडतिर पनि त्यस्तै अवस्था छ । बाटाहरू बन्दै छन् । कोभिड संक्रमण सहज भएसँगै पर्यटन क्षेत्र पुरानै लयमा फर्किन्छ ।

दुई अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल सञ्चालनमा आएपछि भनेरै पर्यटकीय क्षेत्र सुधारमा सरकारले कदम चालिरहेको छ । पर्यटक बढ्ने निश्चित भएपछि व्यवसायीदेखि सरकारसमेत पर्यटकलाई आकर्षित गर्नका लागि भौतिक पूर्वाधार निर्माणमा लागिरहेको छ । यो प्रक्रियागत रूपमा हुने हुँदा नदेखिए पनि कामहरू भइरहेका छन् ।

राज्यले अनअराइभल भिसा खुकुलो पार्ने, घुम्न सहज बनाउन मापदण्ड परिवर्तन गर्ने काम गरिसकेको छ ।

अब कोभिडपछि पर्यटक भित्र्याउन अन्तर्राष्ट्रिय रूपमा प्रचार गर्न सरकारले डिजिटल प्रविधिको प्रयोग गर्ने तयारी गरेको छ । हामी प्रचारप्रसार र विश्वमा सही सूचना सम्प्रेषण गर्न चुकेका नै हौँ । अब त्यसको भरपाई हुन्छ । बोर्ड मन्त्रालयको सहकार्यमा धेरैभन्दा धेरै पर्यटक भित्र्याउन लागिपरिरहेको छ ।

तर हामी अझै चुकेका छौँ । किनभने विदेशीमा देखिएजस्ता तत्काल प्रभाव देखिने गरी काम गर्न बोर्डले सकेन । हामी प्रक्रिया, अनुमति, कार्यान्वयन, सम्झौता यस्तैमा समय लम्ब्याइरहेका छौँ । अझ सरकारी संयन्त्रले तत्काल निर्णय गर्न नसक्दासमेत तत्काल प्रभाव देखिने यी यी काम गर्दै छौँ भन्न सक्ने अवस्था छैन ।

अब गरेको कुरा पनि किन देखिएन भन्दाचाहिँ हामी आफैँले गरेको कार्यको तथ्यांक छैन । कहाँ कति काम भयोे, कति पर्यटक कसरी आउँदै छन्, कति खर्च गर्दै छन्, पर्यटक के चाहन्छन्‌जस्ता कुराको अध्ययन र तथ्यांक छैन । यही कारणले पनि गरेको काम पनि हामी सर्वसाधारणलाई देखाउन सकिरहेका छैनौँ ।

पर्यटनक्षेत्रको सुधार र नयाँ गन्तव्य खोजी गर्ने अवसर लकडाउनमा थियो, तर बोर्डले केही गरेन । अब पनि समय भएन प्रक्रियाले दिएन भन्न मिल्छ र ?

अवसर थियो । एउटा त हामीले नीतिगत रूपमा अनुसन्धान नै गरेका छैनौँ । त्यसैले पनि भएको अवसर पनि सदुपयोग गर्न सकिएन ।

नीति भएन र अनुसन्धान भएन भन्ने बहानालाई कहिलेसम्म जवाफ बनाउने ?

जबसम्म मानिसमा चेतनाको विकास हुँदैन, सत्तामा हुनेहरूमा आफूले गर्ने कामप्रतिको दायित्वबोध हुँदैन, तबसम्म यस्ता जवाफ आइरहन्छन् । यही कारणले पनि द्रुत गतिमा तथा व्यवस्थित रूपमा विकास हुन सकेको छैन । यसको एउटै समाधान भनेको राजनीतिक स्थायित्व नै हो ।

आवाजभित्र पनि स्वार्थ छ । व्यवसायी र नेतृत्वकर्ताले सही आवाज उठाए पनि आफ्नो आवाजमा अडिग हुन सक्दैनन् । किनभने नेतृत्वकर्ता वा व्यवसायी जो–कसैले सही आवाज उठाए पनि आफू सही नभएको विगतले गर्दा सही कुरा बोल्दा अगाडि सहज यात्रा नहुने पो हो कि ! या सत्तामा रहेका व्यक्तिहरूले विरोध गरेकै कारण असहयोग पो गर्ने हुन् कि भन्ने त्रासकै कारण आवाज उठाउन पनि सकेका छैनन् । नेतृत्वकर्ता नै स्वार्थमा लिप्त छन् । न त नेतृत्वकर्तामा, न त सरकारमा, कोहीसँग पनि जावफदेहीपन भेटिँदैन । यही कारणले पनि समयसापेक्ष ढंगले पर्यटकीय गतिविधि चलायमान हुन नसकेको हो ।

प्रक्रिया सुरु भयो भनेर सुन्दासुन्दै थाकिसकेका सर्वसाधारणलाई बुँदागत रूपमा अब बोर्डले गर्ने कामहरू औँल्याइदिनुस् न ?

समयसापेक्ष ढंगले नीति–नियम निर्माण तथा कार्यान्वयनका लागि कर्मचारी नियावली निर्माण तथा कार्यान्वयनलाई चुस्त बनाउन नीति निर्माण गर्दै छौँ ।

उत्पादनहरूलाई प्रवर्द्धन गर्ने हिसाबमा नेपालका उत्पादनलाई विश्व बजारमा पुर्‍याउन विभिन्न काम गर्दै छौँ । योसँगै नेपालको पर्यटनक्षेत्र विस्तार गर्ने पदमार्गहरूलाई बाहिर ल्याउँदै त्यसको मर्मत सम्भारका लागि आवश्यक प्रक्रियाहरू अगाडि बढाइसकेको छ । छिट्टै त्यसको प्रभाव देखिनेछ ।

प्रकाशित मिति: बिहीबार, चैत १२, २०७७ १८:०७