नयनको सर्वेक्षण नतिजा : अहिलेका नेपाली वैज्ञानिकहरू 'पहिलो पुस्ता' को रूपमा सक्रिय

नयनको सर्वेक्षण नतिजा : अहिलेका नेपाली वैज्ञानिकहरू 'पहिलो पुस्ता' को रूपमा सक्रिय

A+ A A-

नेपाली युवा वैज्ञानिकहरूको संस्था नेसनल योङ्ग एकेडेमी नेपाल ‘नयन’ले नेपाली युवा वैज्ञानिकहरूको अवस्थाका बारेमा गरेकाे अध्ययन सार्वजनिक गरेकाे छ । ‘नयन’ले केही महिनाअगाडि अनलाइन विधिमार्फत दुई महिना लगाएर गरेको सर्वेक्षणकाे नतिजा सार्वजनिक गरेको हाे ।

बुधबार फेसबुक लाइभमार्फत डा. उत्तमबाबु श्रेष्ठ, डा. वसन्त गिरी र डा. स्मृतिकला पन्तले सर्वेक्षणबाट प्राप्त नतिजाका मुख्यमुख्य कुराहरू प्रस्तुत गरेका थिए । उनीहरूले यो नेपाली युवावैज्ञानिकहरूबारेको प्रारम्भिक जानकारी भएकाे बताए ।

नेपालभरका २ सय ४४ जना युवा वैज्ञानिकहरू उक्त सर्वेक्षणमा सहभागी भएकाे बताइएकाे छ । विभिन्न प्रश्नबारे सोधिएको प्रतिक्रियाअनुसार यो नतिजा निकालिएको बताइएको छ ।

लिङ्ग, जाति, क्षेत्र आदिका आधारमा उक्त सर्वेक्षणमा ८३ प्रतिशत पुरुष, १५ प्रतिशत महिला सहभागी थिए भने बाँकीले लिङ्ग उल्लेख गरेका थिएनन् । सहभागीमध्ये अधिकांश ब्राम्हण, क्षत्री, ठकुरी, श्रेष्ठ र अन्य जनजातिबाट थिए । दलित समुदायबाट जम्मा तीन जना र मुस्लिमबाट १ जनाको सहभागिता थियो ।

विधागत हिसाबले व्यावहारिक विज्ञानतर्फबाट ८१ जना, जीवन विज्ञानतर्फबाट ५७ र भौतिक, रसायन, भूगर्भ विज्ञानलगायतका विषयहरू अर्थात् फिजिकल साइन्सेसबाट ५३ जना सहभागी थिए । धेरैजसो वैज्ञानिकहरू विद्यावारिधि र स्नातकोत्तरसम्मको अध्ययन पूरा गरेका थिए ।

सन् २०१४ पछाडि विधावारिधि सकेकाहरू अधिकांश सक्रिय अनुसन्धानकर्मीको रूपमा रहेको पाइयो । सहभागी वैज्ञानिकहरूको पारिवारिक पृष्ठभूमि हेर्दा उनीहरूका बाबु /आमा अधिकांश विज्ञानको अध्ययन नभएका, धेरैजसो आमाहरू त सामान्य लेखपढ मात्र गर्न सक्ने भएकाे पाइयो ।

सर्वेक्षणका अनुसार अहिलेका नेपाली वैज्ञानिकहरू 'पहिलो पुस्ता' को रूपमा सक्रिय छन् । आफ्नो काम र जीवनशैलीको सन्तुलन मिलाउन खासै समस्या नरहेको र पारिवारिक सहयोग पनि रहेको अधिकांशको जवाफ छ । धेरैजसोले आफ्नो रुचिका कारण अनुसन्धानमा लागेको बताएका थिए भने कसैकसैले सामाजको आवश्यकता महसुस गरेर पनि वैज्ञानिक अनुसन्धानमा लागेको बताएका छन् ।

६२ प्रतिशत वैज्ञानिकले अनुसन्धानका लागि आवश्यक बजेटका प्रस्तावपत्रहरू पेस गर्ने गरेको देखियो । आफ्नो अनुसन्धान कृतिको पेटेण्ट दर्ता गर्ने, अनुसन्धानपत्रहरू छपाउने, सम्मेलनहरूमा भाग लिने कुरामा नेपाली वैज्ञानिकहरू सचेत र सक्रिय रहेको सर्वेक्षणले देखाएकाे छ ।

विभिन्न निकायहरूमा अनुसन्धानको बजेटका लागि पेस गरिएका प्रस्तावपत्रहरूबाट सोचेजस्तो बजेट प्राप्त गर्न नसकिएको, अनुसन्धानका लागि आवश्यक सामग्री, प्रयोगशाला, पुस्तकालय, जागिरको सुनिश्चितताजस्ता समस्याहरू नेपाली युवा वैज्ञानिकहरूले भोग्नुपरेको पनि सर्वेक्षणले खुलासा गरेकाे छ ।

सर्वेक्षणकाे नतिजामा भनिएकाे छ, 'अर्को मुख्य समस्या अन्तरविधागत अनुसन्धान, अन्तरदेशीय सहकार्य र समाज विज्ञान र प्रकृति विज्ञान दुवैलाई मिलाएर अध्ययन/अनुसन्धान गर्ने सवालमा भने नेपाली वैज्ञानिकहरू निकै कम पाइएका छन् । समावेशिताको समस्या पनि नेपाली वैज्ञानिकहरूमा प्रस्टै देखिएको छ ।'

आगामी दिनमा अझ विस्तृत रूपमा नेपाली युवा वैज्ञानिकहरूको अवस्थाबारे अध्ययन गर्ने नयनले बताएको छ ।