इजरायली लेखककी छोरीको स्तब्ध पार्ने संस्मरण पुस्तकमा के छ ?

A+ A A-

अमोस ओज, द्वन्द्वग्रस्त इजरायलमा शब्दद्वारा शान्ति आह्वान गर्ने लेखकका रूपमा परिचित छन् । इजरायलमा मानवतावादी छवि बनाएका उनलाई उनकै छोरीले अमानवीय पिता भनेकी छिन् ।

अमोजकी दोस्रो छोरी गलिया ओजले सार्वजनिक गरेको स्मृतिमा बाबुप्रति खर्चिएका शब्द अपत्यारिलोझैँ लाग्छ तर छोरीको अनुभव निकै पीडादायी छ ।

‘बाल्यकालमा मेरा पिताले मलाई सधैँ सरापे । सधैँ कुटपिट गरे, गलिया लेख्छिन्, ‘मानवतावादी छवि बनाएका मेरा पिताले मप्रति सधैँ अमानवीय हर्कत प्रस्तुत गरे । गालामा थप्पड लगाउने मलाई नीच शब्दका गाली गर्ने मेरो पिताको दैनिकी थियो । म छोरी भएर जन्मिनुबाहेक मेरो गल्ती केही पनि थिएन । त्यसैले पिताको क्रूर सजाय सजिलै अन्त्य हुनेवाला थिएन । उनी निश्चिन्त हुन चाहन्थे कि म शारीरिक र मानसिक दुवै रूपमा कमजोर बनूँ ।’

माइली सन्तानको यो स्मृतिलाई परिवारका अन्य सदस्यहरूले भने खण्डन गरेका छन् । गलियाकी आमा निली, उनकी दिदी फनिया र भाइ डेनियल अमोजकै पक्षमा छन् । संयुक्त विज्ञप्ति जारी गर्दै उनीहरूले भनेका छन्, ‘अमोज परिवारका सदस्यलाई असाध्यै माया गर्ने व्यक्ति हुन् । उनको सौहार्दता र शालीन स्वभावबाट हामी सदैव कृतज्ञ छौँ ।’

ओजकी जेठी छोरी फनिया, हैफा विश्वविद्यालयकी प्रख्यात प्राध्यापक हुन् । आफ्नो बहिनीको भनाइप्रति असहमति जनाएकी छिन् । ‘उनले सम्पूर्ण दिल परिवारप्रति समर्पण गरिन् । गालियाको आरोपले बाबुसँगका हार्दिक सम्बन्धलाई विरोधाभास तरीकाले सतहमा ल्याएको छ । बाबुलाई विवादित बनाउने गालियाको प्रयत्न निकै दु:खद छ,’ उनको ट्वीट छ ।

'माइ मिचेल', 'अ टेल अफ लभ एण्ड डार्कनेस', 'डियर जेल्टस’ अमोज ओजका प्रख्यात पुस्तक हुन् । उनी क्यान्सरका कारण सन् २०१८ मा बितिसकेका छन् । गालियाको स्मृति र उनीबाहेक परिवारका अन्य सदस्यको खण्डन इजरायली मिडियाको प्राथमिकतामा परेका छन् । यो घटना लिओ टोल्स्टोयको भनाइजस्तै छ, ‘सबै खुसी परिवार समान छन् । प्रत्येक दु:खी परिवार आफ्नै तरिकाले दु:खी छन् ।’

पिताको यातनाबाट प्रताडित गालियाले सात वर्षअघि नै आफ्नो परिवारसँग सम्पूर्ण सम्बन्ध तोडेको बताएकी थिइन् । उनी आफ्नो पिताको अन्तिम संस्कारमा समेत सहभागी भइनन् । आफन्तहरू भन्थे, ‘जीवनको अन्तिम समयमा ओजले छोरीले व्यहोरेको आघात बुझेर सम्बन्ध सुधार्न चाहेका थिए । गालिया यति विक्षिप्त थिइनन् कि उनले बाबुको अन्तिम इच्छासमेत पूरा गर्न असहमति जनाइन् ।’

गालियाका पिता ओजको पुस्तक ‘अ टेल अफ लभ एण्ड डार्कनेस’ सन् २००२ मा हिब्रु भाषामा प्रकाशित भएको थियो । यो पुस्तक अमोजको बाल्यकालको पीडाको विषयमा थियो । हालसालै प्रकाशित भएको पुस्तक ‘समथिङ डिस्गाइज एज लभ’ पनि गालियाको बाल्यकालको पीडामा केन्द्रित छ ।

इजरायलका मिडियामा गालियाले आफ्नाे पुस्तकबारे अन्तर्वार्ता दिएकी थिइन् । आफ्नो बाल्यकाललाई उनले अन्धकारका रूपमा चित्रित गरिन् । इजरायली रेडियो कनसँग कुराकानीमा उनले भनिन्, ‘म निकै हिंस्रक र दमनकारी पिताको फेला परेँ । संस्कार कस्तो थियो भने आफूप्रति भएको हिंसाविरुद्धका भावना अभिव्यक्त गर्न निषेधित थियो । मेरा शरीरमा भएका काला र नीला दागहरू म लामा-लामा पहिरनले छोप्थेँ ।’

इजरायली टेलिभिजन च्यानल टुवेल्भसँग संवादमा उनले आफ्नो मौनता बाल्यकालभर साँधेकोमा पछुतो लागेको र बोल्नैपर्ने परिस्थितिका कारण पिताको शृंखलावद्ध यातनाका सिलसिला स्मृतिमा उतारेको बताएकी छिन्, ‘म मौन बस्नै सकिँन । मौनता तोड्नुको विकल्प मसँग थिएन ।’

आफ्नो पुस्तकमा गालियाले इजरायको मध्य भागमा पर्ने किब्बुज हुल्डा सामूहिक कृषि केन्द्रमा बस्न थालेपछि पिताको यातना सुरु भएको खुलाएकी छिन् । किब्बुज नियमअन्तर्गत केटाकेटीहरू बस्ने स्थान छुट्टै हुन्थ्यो र उनीहरूलाई आफ्ना अभिभावकसँग भेट्नका निम्ति हरेक दिन केही घन्टा समय दिइन्थ्यो । त्यो छोटो अवधि झेल्नसमेत पितालाई गाह्रो भएको उनको गुनासो थियो, ‘त्यो छोटो समय पनि उनको लागि निकै झर्को लाग्दो थियो । जब मलाई देख्थे, उनले यो घरमा किन भनेर प्रश्न गर्थे । उनी मलाई बच्चाहरू भएकै घरमा जान निर्देशन दिन्थे र पिट्थे ।’

उनको पुस्तकलाई अंग्रेजीलगायत अन्य भाषामा प्रकाशित गर्ने कुनै निर्णय नभएको प्रकाशक क्रिनर्टले जनाएको छ । उनले वेदनाको सशक्त पाण्डुलिपि तयार गरेकाले प्रकाशन गर्ने निर्णयमा पुगेको प्रकाशकको भनाइ छ ।

परिवारका अन्य सदस्यहरूले आफ्ना अनुभव पनि समेटिनुपर्ने माग गरेका छन् । गालियका भाइ डेनिलले फेसबुकमा लेखेका छन्, ‘मेरा बुबा अलौकिक प्राणी थिएनन् । उनी मान्छे नै थिए । उनी जे थिए, त्यसमा हामीलाई गर्व छ र उनको सन्तान हुन पाउनुमा हामी गौरव गर्छौं । हाम्रा भनाइ र भोगाइ पनि सुनिनुपर्छ ।’

दिदी फनिया र भाइ डेनिलले गालियाले उल्लेख गरेका भनाइहरू सत्यनजिक नरहेको बताएका छन् । ‘बाबुसँग उनको सम्बन्ध सौहार्द भएन होला तर उनले उल्लेख गरेका घटनाक्रमहरू सबै सत्य छैन । उनका सबै भावना समेटियोस् । हाम्रा भावनाहरू पनि नमेटियोस्,’ उनीहरूको माग छ ।

आधुनिक हिब्रु साहित्यका प्रख्यात लेखक अमोस ओज ।

आधुनिक हिब्रु साहित्यका प्रख्यात लेखक हुन अमोज । उनले किशोरावस्थादेखि नै साहित्य लेखन सुरु गरेका थिए । उनका दर्जनौँ उपन्यास प्रकाशित भइसकेका छन् । उनले आफ्नो वास्तविक थर परिवर्तन गर्दै ओज राखेका थिए । समाजवादी लक्ष्य प्राप्तिका लागि भएको किब्बुज अभियानका केही पात्रहरूबारे समेत उनका उपन्यास केन्द्रित छन् । उनका उपन्यासहरू ३५ भाषामा प्रकाशित छन् ।

यस्ता प्रख्यात साहित्यकारको ख्यातिमै असर पुग्ने गालियाको पुस्तकले इजरायलको साहित्यिक जमातसमेत स्तब्ध छ । अमोज ओज पश्चिमा राष्ट्रहरूमा समाजवादको चेतना फैलाउन चाहन्थे । साहित्यमार्फत उनले यो प्रयत्न पनि गरेका थिए । तर, त्यहाँबाट आएको सामाजिक चेतना मि टुले आफ्नै छोरीमाथि गरेको यातना बाहिर ल्याइदियो, जसले इजरायलको साहित्यमा उनको आफ्नै विरासतसमेत अब छायामा पर्ने भएको छ ।

‘म हुर्किएको वातावरण मानिसले कल्पनासमेत गर्न सक्दैन । यस्तो वातावरण सामाजिक अभियान मि टू आउनुभन्दा अघिदेखि नै थियो । घटना अहिले बाहिर आउनु संयोग हो,’ गालिया लेख्छिन् ।

‘सोमथिङ डिस्गाइज्ड एज लभ’ का अंश सार्वजनिक हुन थालेसँगै अनगिन्ती प्रतिक्रिया आउन थालेका छन् । आलोचकहरूले गालियालाई खराब भन्दै सामाजिक सञ्जालमा चित्रित गरेका छन् । उनले झुटको पुलिन्दा भएको उनीहरूको आरोप छ । वामपन्थीहरूले क्रान्तिकारी विचारका प्रवर्द्धकलाई बदनाम गराउने प्रयासका रूपमा पुस्तकलाई औँल्याएका छन् । गालियाबाहेक अमोजका परिवारका अन्य सदस्यहरूले सान्त्वनाका शब्द बटुलेका छन् ।

गालियामाथि गालीको वर्षात् भएपछि उनको दिदीका छोरा डिनले फेसबुकमा लेखेका छन्- ‘यो घटनापछि मलाई केही भन्नु छ । आफ्ना परिवारमा केही असन्तुष्टि छन् भने त्यसलाई सम्बोधनको प्रयास गरौँ । त्यसलाई सपारौँ । बिस्कुनझैँ असरल्ल नपारौँ । पारिवारिक समस्याको सम्बोधन कसरी गर्ने त म भन्न सक्दिनँ तर यति भन्न सक्छु- सबै परिवारहरू फरक छन् र खुसी रहेका परिवार पनि फरक तरिकाले खुसी छन् ।’

न्युयाेर्क टाइम्सबाट शिशिर ढकालकाे अनुवाद

प्रकाशित मिति: बिहीबार, फागुन २०, २०७७ ०६:१०