केटुका कीर्तिमानी आरोही निर्मल भन्छन्, 'ब्रिटिस आर्मी छोडेर हिमाल चढ्न निस्किँदा धेरैले बहुलायाे भन्थे'

केटुका कीर्तिमानी आरोही निर्मल भन्छन्, 'ब्रिटिस आर्मी छोडेर हिमाल चढ्न निस्किँदा धेरैले बहुलायाे भन्थे'

A+ A A-

एकपटक चिप्लिए भाग्य हुने मात्रै घर फर्किन्छन् । अनुहार ढाकेको कपडा ५ मिनेट हटाए चिसोले खाइहाल्छ । मुखबाट निस्किएको सास आँखामा पुगेर जम्छ । हरेक पाइला चाल्दा कतै अन्तिम बन्ने होइन भनेर अघि बढ्नुपर्छ । यसरी नै मृत्युसँग साक्षात्कार गर्दै १० नेपाली युवक ३ माघमा विश्वकै दोस्रो अग्लो शिखर ८ हजार ६ सय ११ मिटरको माउन्ट केटु उक्लिए ।

केटु चढ्नु मात्रै कीर्तिमान हुँदैनथ्यो । कीर्तिमान त तब बन्थ्याे, जब कसैले हिउँदमा केटु चढेर देखाउँछ । निर्मल पुर्जा नेतृत्वको टोलीले यसै गरेर इतिहास रच्यो । आरोही टोलीले हिउँदमा कोही पुग्न नसकेकाे माउन्ट केटुको चुचुरोमा पुगेर विश्वलाई छक्क पारिदियाे । ‘गरेर देखाउँछु भन्ने मन व्यक्तिगत स्वार्थभन्दा माथि थियो । एकले अर्काका लागि ज्यान दिन तयार थियौँ हामी । त्यही वातावरणले हामी सफल भयौँ’, निर्मलले अनुभव सुनाए ।

३७ वर्षीय निर्मल नेतृत्वको टोलीमा मिङ्माडेबिट शेर्पा, मिङ्मातेन्जी शेर्पा, ग्याल्जेन शेर्पा, पेमचिरी शेर्पा, दाबातेम्बा शेर्पा, अर्को आरोहण दलका मिङ्माजी शेर्पा, दाबातेन्जिङ शेर्पा र किलुपेम्बा शेर्पा, सेभेन समिट आरोहणमा सोना शेर्पाले केटु हिमालको सफल आरोहण गरेका थिए ।

केटु हिमालका कीर्तिमानी आरोहीहरू ।

उनीहरूको आँटलाई सम्मान गर्दै पोखरा पर्यटन परिषद्ले आरोहण टोलीलाई सोमबार पोखरामा नागरिक अभिनन्दन गर्‍यो । त्यही कार्यक्रममा भेटिएका निर्मलले विगत र भविष्यका योजना सुनाए ।

रेकर्ड बनाउन छुट्टाछुट्टै गएका युवाहरू एकैपटक माउन्ट केटु चढे । ‘१० जना नेपालीको मनमा देशका लागि गर्नुपर्छ भन्ने थियो । भोलि त्यही हिमाल अरुले चढ्दियो भने हामीले केमा गौरव गर्ने ?’, उनले सुनाए, ‘सबैले बराबर भारी बोकेका छौँ । सबैले बराबर जोखिम बोकेका छौँ, सबैको परिवार छ । त्यसपछि सबै सँगै चढौँ भन्ने भयो ।’

सँगै चढ्ने निधो गरेपछि चुचुरोभन्दा १० मिटर वरै १० जना भेला भए । अनि राष्ट्रिय गान गाउँदै अँगालो हालेर १० नेपालीले इतिहास रचे । ८ हजार मिटर अग्ला १४ मध्ये १३ हिमालमा हिउँदमा विदेशी चढिसकेका थिए ।

निर्मल भने माउन्ट केटुजस्तै हिमाल चढ्न ब्रिटिस आमीको जागिर छोडेर नेपाल फर्किए । ब्रिटिस आर्मीमा भर्ना हुन दिनरात नभनी नेपाली युवा परिश्रम गर्छन् । युवाहरूकै भाषामा भन्ने हो भने ‘ब्रिटिस लाहुरे बन्न सके लाइफ सेट’ हुन्छ । ‘लाइफ सेट’ भएका निर्मल आत्मसन्तुष्टिका लागि बेलायती सेनाको जागिर छोडेर दुई वर्ष पहिला नेपाल फर्किएका हुन् ।

कीर्तिमानी आरोही निर्मल पुर्जा ।

म्याग्दीको अन्नपूर्ण गाउँपालिका– ३, दानाका ३७ वर्षका निर्मल ब्रिटिस आर्मीभित्र पनि निकै महत्त्वपूर्ण मानिने स्पेसल फोर्समा पुग्ने एक मात्रै नेपाली हुन् । १६ वर्ष बेलायत सैनिकमा बिताएका पुर्जाले गत वर्ष हिमाल चढेर विश्व कीर्तिमान बनाए । त्यतिबेला ६ महिना ६ दिनमा विश्वका ८ हजार मिटर अग्ला १४ हिमाल चढेका थिए । हालै उनको नेतृत्वमा नेपालीले विश्वकै दोस्रो अग्लो हिमाल पाकिस्तानको माउन्ट केटु चढ्यो । उनलाई धेरैले ‘निम्स दाइ’ भनेर चिन्छन् ।

‘सहरमा बस्ने, एकै ठाउँमा बस्ने हो भने बसिराखिन्छ, एक दिन पुक्लुक्क मरिन्छ । यसले जीवनको महत्त्व के हो भन्ने थाहा हुँदैन,’ उनी प्रष्ट्याउँछन्, ‘जब मृत्युको मुखमा पुगेर फर्किइन्छ, त्यतिबेला जीवनको महत्त्व थाहा हुन्छ ।’

रहरले हिमाल चढ्न सुरु गरेका पुर्जा कीर्तिमानी आरोही बने । सन् २०१२ मा पदयात्राको क्रममा सगरमाथा आधार शिविर पुगेका पुर्जालाई त्यसपछि हिमाल चढ्ने रहर जाग्यो । सन् २०१७ मा सगरमाथा, लोत्से र मकालु चढे ।

सुरुमा रहरले चढे पनि कीर्तिमान भने त्यसै बनेको होइन । ‘सफलता झुक्किएर प्राप्त हुँदैन । यसको पछाडि कति मिहिनेत, कति आँसु बग्छ, कति रगत बग्छ । अनुशासन चाहिन्छ भनिन्छ, हो चाहिन्छ,’ कीर्तिमानी ओरोही पुर्जा भन्छन्, ‘अरुले प्रेरणा दिएर मात्रै केही हुँदैन, आफैँ केही गर्छु भन्ने हुनुपर्छ । केही कुरा असम्भव छैन ।’

इतिहास रचेर विश्वकै दोस्रो अग्लो पहाडबाट फर्किंदै गर्दा निर्मललाई एउटा कुरा खट्कियो । ‘अक्सिजन र अक्सिजनबिना चढेको रेकर्ड नेपालकै नाममा बन्यो । पुरुषका लागि यो रेकर्ड थियो,’ उनले थपे, ‘एक जना महिला भएको भए सबै रेकर्ड नेपालकै नाममा हुन्थ्यो भन्ने सोचेँ । पछुतो छैन तर भएको भए राम्रो हुन्थ्यो ।’ रेकर्ड कायमम गर्ने नेपाली टोलीमा निर्मल मात्रै अक्सिजनबिना चुचुरोसम्म पुगेका थिए ।

दु:खद कुरा के भने उनीहरूले कीर्तिमानी कायम गर्दाकै दिन स्पेनिस आरोही सेरगी मिंगोटले ज्यान गुमाए । बिनाअक्सिजन केटु चढ्ने लक्ष्यसहित पुगेका उनी क्याम्प ३ बाट झन्डै ६ सय मिटर तल खसेका थिए ।

किलर माउन्टेन केटु हिउँदमा चढ्ने आँट मृत्युसँग नडराउनेले मात्रै गर्छन् । निर्मलसहितको टिम माइनस ६० डिग्रीको चिसो र १ सय किलोमिटर प्रतिघन्टाको चिसो हावा सहँदै चुचुरोसम्म पुगेको हो ।

गुरुङ र मगर समुदायका छोराहरू लाहुरे बन्नपर्छ भन्ने चलन छ । जागिर छोडेर हिमाल चढ्छु भन्दा उनलाई धेरैले ‘यो बहुलायो’ भने । त्यसको प्रवाह गरेनन्, मृत्युसँग साक्षात्कार गर्दै सात महिनामा १४ हिमाल चढ्ने अभियान आफ्नै गृहजिल्ला म्याग्दीस्थित अन्नपूर्ण हिमाल चढेर सुरु गरे । १० वैशाख २०७६ मा अन्नपूर्ण चढेका उनी २० दिनपछि धौलागिरि हिमाल चढे ।

त्यसपछि कन्चनजंघा, सगरमाथा, लोहोत्से हुँदै १२ कात्तिकमा चीनको शिशापाङ्मा हिमाल पुगेपछि मिसन ‘प्रोजेक्ट पोसिबल’ सफल भएको थियो । कीर्तिमान बनाउँदा उनले नेपालका आठ, पाकिस्तानका पाँच र चीनको एउटा हिमाल चढेका थिए ।

संसारकै सबैभन्दा उचाइमा पुग्दा कस्तो अनुभव हुन्छ ? ‘निम्स दाइ’ का अनुसार संसार नै जितेजस्तो अुभव हुन्छ । ‘पहिलो पटक एभरेस्टको समिटभन्दा पाँच मिटरअगाडि पुगेपछि निकै आनन्द आउँछ । त्यहाँको हावापानी, माहौल नै छुट्टै हुन्छ । बादल आफूभन्दा तल देखिन्छ,’ आफ्नो अनुभवसहित निर्मलले जवाफ फर्काए ।

हिउँदमा माउन्ट केटु चढेर कीर्तिमान कायम गरेकाहरूलाई पोखरामा सोमबार सम्मानपछि । ।

पूर्वसैनिक उनी आफूले चाहे असम्भव केही नहुने बताउँछन् । यसको उदाहरण उनी पहिलो पटक चन्द्रमामा पुगेका निल आर्मस्ट्रोङलाई देखाउँछन् । ‘सुरुमा हामी चन्द्रमालाई पृथ्वीबाट हेर्थ्यौं । पछि त्यहाँ जान सकिन्छ भन्ने भएपछि मिसल अपोलो ११ मा निल आर्मस्ट्रोङ चन्द्रमामा गए,’ उनी अठोटका साथ थप्छन्, ‘अहिले मान्छे मार्समा जान खोजेछ । त्यसैले कल्पना गर्नुपर्छ, सबै कुरा सम्भव छ ।’

कीर्तिमानी निर्मललाई अब धौलागिरिबाट प्याराग्लाइडिङमा उडेर पोखरा झर्ने रहर छ । धौलागिरि हिमालको काखमा जन्मिएका उनलाई धौलागिरि चिनाउने मन छ । ‘अब हिमाल मात्रै चढ्ने होइन, संसार एड्भान्स हुँदै छ । ८ हजार अग्लो पिकमा चढेर हाम फालेर पोखरा ल्यान्ड गर्न पाए विश्वलाई केही न केही देखाउन सकिन्छ,’ पुर्जाले सुनाए, ‘त्यस्तो प्लेटफर्म सरकारबाट मिल्यो भने हामी प्रमोट गर्छौं ।’

प्रकाशित मिति: मंगलबार, माघ २७, २०७७ १९:००