अमेरिकी राजूदत बेरीको प्रचण्ड-माधव भेट, नेकपा विभाजनलाई अनौपचारिक वैधता

A+ A A-

अमेरिकी राजदूत र्‍यान्डी बेरी १२ माघमा विभाजित नेकपाका अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल प्रचण्ड निवासमा पुग्दा दुई वटा सन्देश बोकेका थिए । पहिलो, ह्वाइट हाउसमा जो बाइडेनको प्रवेशसँग नयाँ प्रशासनको जानकारी र सन्देश । दोस्रो, विभाजित नेकपालाई अनौपचारिक वैधता ।

जब जो बाइडेन ह्वाइट हाउसमा प्रवेश गर्दै थिए, त्यतिबेला ट्रम्प प्रशासनबाट आजित ठूलो संख्या विजयीभावमा देखिँदै थियो । र, जलवायु परिवर्तनसँग जोडिएको पेरिस सम्झौतामा फर्किने निर्णयले बाइडेन प्रशासनको भावी रणनीति र ‘मूभ’ आकलन गर्न सकिन्थ्यों । त्यसैले ट्रम्प प्रशासनकै क्रममा नेपाल आएका बेरी बाइडेन प्रशासनको सन्देश बोकेर विभाजित नेकपा अध्यक्ष तथा प्रधानमन्त्री केपी ओली,राष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारी मात्र होइन, विभाजित नेकपाका अर्का अध्यक्ष प्रचण्ड र माधव कुमार नेपाललाई निवासमै भेट्न पुगे ।

१२ माघमा प्रचण्डसँग भेटेर बाहिरिए लगत्तै विपक्षी दलका नेता तथा कांग्रेस सभापति शेरबहादुर देउवालाई भेट्न पुगे । प्रमुख दलका शीर्ष नेता तथा सरकार प्रमुखलाई बाइडेनको सन्देश सुनाउने दौडमा रहेका राजदूत बेरी त्यतिमै रोकिएन । १४ माघमा बिहानै विभाजित नेकपाले चयन गरेको नयाँ अध्यक्ष माधव नेपाल निवाससम्म पुगे ।

यी सबै परिघटनासँग जोडिने सन्दर्भमा बेरीले विभाजित नेकपालाई अनौपचारिक मान्यता दिएको हुनसक्ने विश्लेषण भइरहेको छ । खासगरी, १४ माघमा जब बेरी माधव नेपालनिवास पुगे, त्यसपछि यो विश्लेषणले बढ्ता मत पाएको हो । कूटनीतिज्ञ शम्भुराम सिंखडा बेरीको भेटलाई नेपालका हरेक पक्षलाई नयाँ प्रशासनको सन्देश संप्रेषित गर्नुसँग मात्र नजोडिएको बताउँछन् ।

‘हरेक पक्षलाई भेटेर अमेरिकी नयाँ प्रशासनको सन्देश सुनाउने मात्र होइन, त्यसमा नेपालको कुरा सुन्न नयाँ प्रशासनका बिफ्रिङ गर्नलाई भेटघाटहरु भएका हुन्, ’ सिंखडा भन्छन्, ‘अहिले प्रचण्ड, माधव नेपालहरुसँगको भेटले विभाजित नेकपालाई अघोषित मान्यता दिएको अर्थमा पनि बुझ्न सकिन्छ ।’

आश्चर्य चाहिँ, राजदूत बेरीले आफ्नो ट्वीटर अकाउन्टमा राष्ट्रपति भण्डारी, कांग्रेस सभापति शेरबहादुर देउवासँगको भेट फोटोसहित ट्वीट गरेका छन् । तर, प्रचण्डसँगको भेटको फोटोमा प्रचण्डलाई नेकपा अध्यक्ष उल्लेख गरेका छैनन् र माधव नेपालसँगको भेटको फोटो भने पोष्टिएका छैनन् । त्यसैले नेता नेपालसँगको भेट कुन हैसियतमा भएको हो ? प्रष्ट खुल्दैन । जुन चलाखी राजदूत बेरीले गरेको प्रष्टै बुझिन्छ ।

नेकपा मिल्नेबित्तिकै जसरी चिनियाँ कम्युनिष्ट पार्टीका नेताहरु काठमाडौं ओर्लिए, त्यसले अमेरिकालाई टाउको दुखाइको विषय भएकै थियो । त्यसैले, अमेरिका नेकपा विभाजनको पक्षमै थियो भन्ने विश्लेषण गरिन्छ । त्यसैसँग अहिलेको दुई भेटलाई लिने गरिएको छ । सिंखडा भन्छन् , ‘नेकपा मिल्नेबित्तिकै चिनियाँहरु आए, नेकपा फुटमा अमेरिकी चासो हुनसक्छ ।’

नेकपा विभाजनले मात्रै अमेरिकी रणनीतिको एमसीसी संसदबाट अनुमोदन हुने सम्भावना थियो । खुबै चर्चामा रहेको र नेपालको भन्दा अमेरिकाको बढ्ता चासो रहेको एमसीसीको विपक्षमा प्रचण्ड र माधव नेपाल समूह एकीकृत नेकपाको केन्द्रीय समितिमा उभिएका थिए, जसले गर्दा संसद सचिवलयमा दर्ता भएको एमसीसी सम्झौता थप छलफलमा अघि बढ्नै सकेन ।

त्यसमा कूटनीतिज्ञ सिंखडा असहमत छैनन् । सिंखडाको विश्लेषणमा एमसीसीका कारण विगतमा केही पक्षसँग नजिकजस्तो देखिएको सन्देश गएको हुनसक्छ, त्यसलाई चिर्न पनि अमेरिकाले खोजिरहेको हुनसक्छ । उनी भन्छन्, ‘त्यसैले सबैसँग छौँ भन्नलाई भेटेको हुनसक्छ ।’

ट्रम्प बाहिरिए पनि अमेरिकी रणनीति बाइडेन आउनेबित्तिकै परिवर्तन हुने छैन । त्यसैले अहिले बेरीको दौडमा एमसीसीको मुद्दा पनि जोडिएको आंकलन अर्का कूटनीतिज्ञ महेश मास्केको छ । बेरीको प्रयास नेपालको नेकपाको सन्देश बिफ्रिङ गर्नलाई बुझ्ने र एमसीसीमाथि लविङ बढाउनेसँग जोडिएकै छ ।

एमसीसीकै मुद्दासँग जोडिएर अमेरिका प्रधानमन्त्री केपी ओली र कांग्रेस सभापति शेरबहादुर देउवाको समीकरण बनाइदिन सहयोग गर्ने रणनीतिमा पनि छ । तर, एकल रणनीतिले मात्रै एमसीसी अनुमोदन हुने अवस्था नभएका कारण अमेरिका अर्को रणनीतिको पक्षमा पनि उभिएको हुनसक्ने विश्लेषण मास्केले सुनाए । भन्छन्, ‘प्रतिनिधिसभा पुनर्स्थापना भयो भने ओली कमजोर हुन्छन् र शेरबहादुर देउवाको उदय हुनसक्छ, त्यो बेला देउवालाई सहज नभएमा अमेरिकाले एमसीसीमा केही नयाँ व्याख्या गरेर सहज बनाइदिनसक्छ ।’ अहिलेसम्म बाइडेनले एमसीसीको विषयमा बोली नसकेका कारण बेरी दुई-तीन वटा रणनीतिमा रहेको बुझ्न सकिन्छ ।

मास्केले भनेजस्तै ओली र देउवाको समीकरणबाट एमसीसी कार्यान्वयनमा लैजान सकिने अवस्था नहुँदा प्रचण्ड र माधव नेपालको साथ अवश्य लिनुपर्ने हुन्छ । एमसीसीको भविष्य के हुन्छ ? अहिलेका भेटमा त्यो सन्दर्भ पनि जोडिएको हुनसक्ने मास्के बताउँछन् ।

प्रकाशित मिति: बुधबार, माघ १४, २०७७ १६:०५