पशुपतिनाथमा ओली आराधनाका अर्थ

A+ A A-

प्रधानमन्त्री केपी ओली साेमबार बिहान सबेरै पशुपति मन्दिर पुगे । २० मिनेट पूजा र दर्शनमा खर्चिए । पूजाआजाबाहेक पनि एक घण्टा ओलीले पशुपति परिसरमा बिताएको पशुपति क्षेत्र विकास कोषका कार्यकारी निर्देशक घनश्याम खतिवडाले शिलापत्रलाई बताए ।

‘उहाँ पदीय हैसियतको हिसाबले पशुपति दर्शनका लागि आउनुभएको होइन,’ उनले भने, ‘व्यक्तिगत रुपमा दम्पति नै पूजाआजा गर्न आउनुभएको हो ।’ प्रधानमन्त्रीले ओलीले पञ्चामृत पूजा गरे भने विधिअनुसार ओमकार दर्शन गरे । उपाध्यायका अनुसार पशुपतिको प्रांगणमा आएका भक्तजनले देवीदेवतालाई विधिअनुसार पालैपालो ओमकारको स्वरुपमा दर्शन गराइएको हो ।

संकल्पसहितको पूजा गरेको प्रधानमन्त्री दम्पतिले लाखबत्ती पनि बाले । कोषको अभिलेखअनुसार गणतन्त्र स्थापनापछि प्रधानमन्त्री पदमा बहाल रहँदा पशुपतिको दर्शन गर्न जाने ओली दोस्रो बहालवाला प्रधानमन्त्री हुन् । पहिलाे चै‌ मन्त्रिपरिषद्का अध्यक्ष खिलराज रेग्मी ।

ओलीले पहिलो कार्यकालमा पनि पशुपति पुगेर दर्शन र संकल्प पूजा गरेका थिए, फागुन २०७२ मा । पहिलो कार्यकालमा सोमबारको साइत निकालेर पशुपति पुगेका ओली अहिले पनि सोमबारकै छेको पारे ।

भारतीय प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदी ०७१ मा दक्षिण एसियाली क्षत्रीय सहयोग संगठन (सार्क) शिखर सम्मेलनमा सहभागी हुन आउँदा पशुपतिको दर्शन गरेका थिए ।

कोषका पूर्व सदस्य-सचिव गोविन्द टण्डनका मुलुक राजतन्त्रबाट गणतन्त्रात्मक व्यवस्थामा प्रवेश गरेपछि कार्यकारी प्रमुखले मठमन्दिरलगायतका धार्मिकस्थलमा दर्शन गर्न जानै नहुनेजस्तो मान्यता बलियो बनेको थियो । ‘तर, जब मोदीले पशुपतिमा आएर पूजा र दर्शन गरे,’ टन्डन भन्छन्, ‘त्यसपछि पदमा रहँदा पनि दर्शन गर्न सकिने रहेछ भन्ने हाम्रा प्रधानमन्त्रीले विस्तारै महसुस गर्न थालेको देखिन्छ ।’

एक वर्षपछि प्रधानमन्त्री बनेका ओली मोदी शैलीमै पशुपति पुगेर पूजाआजा गरे । पहिलो कार्यकालमा पशुपति जाँदा मुलुकको आन्तरिक राजनीति अहिलेको जस्तो तरल हालतमा नभएकोले त्यस बेला सार्वजनिक टिप्पणी भएको थिएन । तर, यसपालि ओलीले निर्वाचित संस्था संसद विघटन गरिदिएपछि राजनीतिक गन्तव्य बिथोलिएको छ । उनका प्रत्येक गतिविधि आश‌‌काकाे घेरामा पर्न थालेका छन् ।

त्यही भएर संवैधानिक संकटको बीचमा भएको ओलीको पशुपतिगमनलाई राजनीतिक अर्थसमेत लगाउन थालिएको छ । हुन त ओली स्वयंले समेत पछिल्लो कालखण्डमा आफूलाई राष्ट्रवादी देखाउन धार्मिक कार्ड फ्याँक्ने गरेका छन् ।

गत असारमा प्रधानमन्त्री ओलीले राम नेपाली भएको र अयोध्या नेपालमै रहेको विवादस्पद अभिव्यक्ति दिएका थिए । भानु जयन्तीका अवसरमा दिइएको यो अभिव्यक्तिको भारतले त खण्डन गर्‍यो नै ओलीकै सत्तारुढ दल नेकपाभित्र समेत आलोचना भएको थियो ।

भारतमा नरेन्द्र मोदी सत्तामा आएपछि हिन्दु धर्मलाई आधार मानेर आफ्नो राजनीतिक वर्चश्व कायम गरेकोले ओलीले समेत सोही बाटो अपनाउन खोजेको कतिपयको टिप्पणी छ । धादिङमा दुई वर्षअघि उनले एउटा देशमा एउटा मात्रै सरकार हुने, प्रदेश र स्थानीय तह केन्द्रका इकाइ मात्रै भएकाे भन्दै संघीयता प्रतिकुल टिप्पणी गरेका थिए । धर्मनिरपेक्ष, गणतन्त्र र संघीयतालाई ओलीले करलाग्दी स्वीकारेकाले बेलाबेला उनले व्यवस्था प्रतिकूल अभिव्यक्ति दिने गरेको राजनीतिक विश्लेषक प्राध्यापक कृष्ण पोखरेल बताउँछन् ।

हुन पनि प्रधानमन्त्री ओलीले आफ्नै दलभित्रको कलह मिलाउन नसक्दा ५ पुसमा संसद विघटन गरिदिए । यही घटनापछि धेरैले तत्कालीन विद्रोही र संसदवादी शक्तिबीच १२ बुँदे सम्झौता हुनुपूर्व ओलीले गणतन्त्रबारे दिएको अभिव्यक्तिलाई सम्झिएँ । २०६२ मा उनले पार्टी वैठकमै गणतन्त्रान्त्रिक व्यवस्थामा जाने कुरालाई ‘बयलगाडा चढेर अमेरिका पुग्ने’ अव्यावहारिक सपनाको संज्ञा दिएका थिए । यसले ओलीलाई गणतन्त्रविरोधी नेताको रूपमा स्थापित गराएको थियो ।

२०७२ मा जारी नेपालको संविधानप्रति भारतीय असन्तुष्टि नाकाबन्दीमार्फत देखिएपछि ओलीले त्यसको प्रतिवाद गरेका थिए । भारतीय निर्भरता तोड्न चीनसँग हात बढाएका थिए । नेपालले सामुद्रिक बन्दरगाह प्रयोग गर्न पाउने गरी चीनसँग यातायात तथा पारवहन सम्झौता समेत भयो ।

नाकाबन्दीमा लिएको अडानकै कारण ओली रातारात राष्ट्रवादी नेताका रूपमा उदाए । तत्कालीन नेकपा माओवादी केन्द्रसँग एकता गरेर संसदमा बहुमतको दल बन्यो र ओलीले सरकार हाक्न थाले । ‘नाकाबन्दी लगाएर भारतले दुर्घटनावश ओलीलाई हिरो बनाइदियो,’ पोखरेल भन्छन्, त्यसैको जगमा नेकपाले बहुमत ल्यायो र गणतन्त्रको बयलगाडा सिद्धान्तकार ओलीले नै यसको कार्यान्वयन गर्नुपर्ने बिडम्बनापूर्ण परिस्थितिमा मुलुक पुग्यो, जुन दुर्भाग्य थियो भन्ने आज उनैले पुष्टि गरिदिए ।’

संसद विघटन गरिदिएपछि ओली हिजोका आन्दोलनकारी शक्तिबाट पूर्णतः कोसौँ टाढा पुगेको पोखरेलको विश्लेषण छ । भन्छन्, ‘यो अवस्थामा आफ्नो समर्थनको आधार खोज्न जहाँ पाइन्छ, त्यहीँ जाने हो,’ उनी भन्छन्, ‘गुमेको आधार खोज्न चितवनको राम मन्दिरदेखि पशुपतिनाथसम्म पुग्नैपर्छ । किनभने ओलीसँग उत्पीडित वर्गको विश्वास खोज्ने वैधानिकता संसद विघटनसँगै सकिसक्यो ।’

धार्मिक र पौराणिक कथा हाल्न समेत ओली माहिर मानिन्छन् । प्रधानमन्त्री ओली र नेपालका लागि चिनियाँ राजदूत होउ यान्छीको सम्बन्धबारे विवादित सामग्री प्रसारण गर्ने भारतीय टेलिभिजन जीन्यूजसँगको अन्तर्वार्तामा ओलीले प्राचीन किंवदन्तीको सहारा लिएर धार्मिक विषय उठाएका थिए ।

सिद्धान्ततः कम्युनिष्टहरू आफूलाई नास्तिक भन्न रुचाउँछन् । तर, नेपालको कम्युनिस्टको चित्र भने बेग्लै छ । कम्युनिस्ट प्रधानमन्त्री मनमोहन अधिकारी प्रधानमन्त्री बनेर बालुवाटर छिर्दा बोको बलि दिएका थिए । १० वर्ष सशस्त्र युद्ध लडेर आएको तत्कालीन नेकपा माओवादीका अध्यक्ष पुष्पकमल दाहालले भैंसी पूजा गरेका थिए ।

यी घटनाक्रमले जनमत आफूतिर तान्न नेताहरूले चतुर्‍याइँपूर्वक पाइला चाल्छन् भन्ने यी घटनाक्रमबाट बुझिन्छ । चुनाव घोषणा गरेका ओलीले हिन्दूहरुको मत लिन पशुपतिप्रति भक्ति देखाएको हुनसक्ने आकलन छ । पन्ध्रौँ शताब्दीका विख्यात दार्शनिक निकोलो मिकाभेलले भनेका छन्, ‘शासकले धर्म मान्न जरुरी छैन, धर्म मानेको देखाउन जरुरी छ ।’

प्रकाशित मिति: सोमबार, माघ १२, २०७७ १८:००