अनि ऊ उत्साहित हुँदै घन्टी हानिरहेकाे टेलिफाेनतिर कुद्न छाड्याे

A+ A A-

टेलिफोन बैठक कोठामा छ । अहिलेको जस्तो तारसार केही नभएको, खल्तीमा राखेर हिँड्न मिल्ने मोबाइल फोन होइन । यो टेलिफोन तारजडित छ । तारजडित फोन खल्तीमा राखेर हिँड्न मिल्ने कुरा पनि भएन । यस हिसाबले फोनको स्थायी बासस्थान त्यही बैठक कोठा हो । जसै फोनको घन्टी बज्छ.…ट्रिङ ट्रिङ… । घरको जुन कुनामा, जे गरिरहेको भए पनि ऊ बतासको बेगमा आइपुग्छ ।

दुई घन्टीभन्दा बढी फोन बज्न पाउँदैन । उसका लागि फोनको घन्टी, मानौँ कुनै दु:स्वप्नजस्तो हो, जसलाई ऊ धेरैबेर हेरिरहन सक्दैन । निन्द्राबाट ऊ तत्काल बिउँझिहाल्छ । र, हतारहतार आँखा मिच्दै फोन उठाउँछ ।

अधिकांश फोन उसका लागि भने आएको हुँदैन । दश/बाह्र वर्षको फिस्टे केटाका लागि फोन आउन पनि त कहाँबाट आओस् ? कसको आओस् ?

‘बुबा घरमा हुनुहुन्छ ?’

‘मम्मी कता हुनुहुन्छ बाबु ?’

‘दिदी खै ?’

हरेक पटकजस्तो फोनमा सुनिने यस्ता जिज्ञासाले पनि उसलाई फरक पर्दैन । हुँदाहुँदा गलत नम्बरबाट आएको फोनले पनि उसलाई खासै असर गर्दैन ।

‘हेलो ! स्पेस टाइम हो ? टीभी कतिखेर आउँछ होला ?’

यति हुँदा पनि उसलाई झनक्क रिस उठ्दैन । बरु ऊ एकदम सन्तुलित जवाफ फर्काउँछ ।

‘हजुर यहाँ काम हुँदै छ । लाइनमा अलिकति समस्या देखिएको छ । त्यस्तै आधा/एक घण्टा जति लाग्ला
कि !’

मेरो लागि भनेर त कहिल्यै फोन आउँदैन । फेरि म किन गर्दागर्दैको होमवर्क, खेल्दाखेल्दैको क्रिकेट, हेर्दाहेर्दैको बाजीगर, झुल्दाझुल्दैको अर्ध निन्द्रा…., सब काम छोडेर यो फोन उठाउन हुत्तिँदै कुद्नुपरेको होला ?

ऊ यस्तो सोच्दैन । फोन बज्दा सुनिने त्यसको घन्टी, फोन उठाउँदाको त्यो अनिवार्य, एकोहोरो ‘हेलो’- जसको औपचारिकताको कहीँकतै अन्य कुरासँग कुनै तुलना नै छैन । अनि करिब दश सेकेन्डको कुराकानी । बस्, उसलाई यत्ति भए पुग्यो ।

मेरो लागि चैँ किन फोन आउँदैन ? यस्तो खालको प्रश्न पनि हुन सक्छ भन्ने कुराको सायद उसलाई हेक्का पनि छैन । दश/बाह्र वर्षको उमेरमा जिन्दगी केको वरिपरि घुम्छ, कहाँ त्यसको केन्द्रबिन्दु हुन्छ भन्ने कुरा पछि फर्केर हेर्दा मात्र थाहा हुन्छ । कुनै रोमान्चक क्रिकेट खेलमा हिस्सा लिएको खेलाडीलाई गेमको रोमान्चकताबारे खेल सकिएपछि प्रश्न सोधेको राम्रो । म्याचकै दौरान प्रश्न सोध्दा उत्तर न्यायपूर्ण नआउने सम्भावना बाँकी नै रहन्छ । फोन उठाउन पनि कोही दौडिएर जान्छ ? गर्दागर्दैको काम पनि कसैले छोडछ, जाबो फोन उठाउन भनेर ?

मिलेनियलपश्चात् जन्मिएका अथवा सन् नब्बेको दशकको मध्य या अन्त्यतिर जन्मिएको पुस्ताको मगजमा माथिका प्रश्न सलबलाउन सक्छन् । उनीहरूको उमेर दश/बाह्र वर्षको हुँदासम्म करिबकरिब सब मानिसको हात हातमा मोबाइल फोन परिसकेको थियो । र क्रमसँगै तारजडित टेलिफोनका सेट घर घरबाट विलुप्त हुने समयको थालनी पनि भइसकेको थियो ।

विलुप्त नभएर घरमै उपस्थित भइरहेको अवस्था थियो भने पनि ठूलाठूला टेलिफोनका सेट अब बैठक कोठाको सहजै देखिने ठाउँमा होइन, बरु कतै कुनामा, कुनै बुट्टेदार कपडाले छोपिएको हालतमा भेटिने समयको सुरुवात पक्कै भइसकेको थियो । यस पृष्ठभूमिमा मिलेनियल पुस्ताको मगजमा सल्बलाइरहेका प्रश्न तथा जिज्ञासालाई बेमतलब करार गरिहाल्न अलि उपयुक्त नहोला । तर, एउटा कुराचैँ के सत्य हो भने, त्यस बखत कुनै परिवार वा घरको सामाजिक प्रतिष्ठाको सामान्य अनि सोझो सूचक हुन्थ्यो- घरमा भएको टेलिफोनको लाइन !

घरमा ल्याण्डलाइन छ कि छैन ?

‘ह्वाट ! आर यु सिरियस ?’

‘केही नभएर घरको ल्याण्डलाइनले सोसल स्टेटसको संकेत गर्ने ?’

मिलेनियल पुस्ताको मगजमा फेरि यस्ता प्रश्न सल्बलाउन सक्छन् । त्यसैले अहिले त्यतातिर नजाऊँ ।

०००

समयसँगै धेरै कुरामा परिवर्तन आयो । बिस्तारै उसको घरबाट पनि टेलिफोनको सेट हरायो । सामाजिक प्रतिष्ठाको सोझो सूचक अब सूचक हुन छाड्यो । या हुन सक्छ, समय पहिलेजस्तो सोझो रहिरहेन ।

अब उसले पनि मोबाइल फोन बोक्नुपर्ने बेला आयो । अन्य सबै साथीको हकमा यस कार्यको सुरुवात भइसकेको थियो । नोकियाका दुई/चारवटा सेट पुराना बनाई सकेर अब स्मार्ट फोनतर्फ अग्रसर हुने बेलामा बल्ल उसको हातमा फोन परेको थियो । नोकियाकै जस्तो, सामान्य चाइनिज फोन । त्यो पनि रहरले होइन । बरु बाध्यताले ।

अब काम गर्न सुरु गरिसकेपछि फोन त बोकेर हिँड्नैपर्‍याे । हिजो अस्ति गरेजस्तो भिनाजुको नम्बर दिएर अब काम त चल्नेवाला थिएन । हुँदाहुँदा दिदीको नम्बर पनि त्यही थियो । अब तीन/तीन जनाले एउटै नम्बर दिएर, एउटै फोन बोकेर हिँड्न अलि अप्ठ्यारो पर्ने भयो । र, यसरी उसले पहिलो फोन बोक्यो । त्यो पनि नयाँ होइन फेरि । साठी वर्षभन्दा ज्यादा उमेर भएकी फुपूले धरी 'यो फोन त साह्रै पुरानो केही न केहीको भयो’ भनेर मिल्काएको फोन उसले टिप्यो ।

फोनको स्थायी बासस्थान अब खल्ती हुन थाल्यो । काम गरिरहेको अफिसको टेबल हुन थाल्यो । राति ओछ्यानमा ढल्किरहेको बेला हो भने आफ्नै हत्केला फोनको बासस्थान हुन थाल्यो । सुतिरहँदा सिरानीनजिक अब ठेगाना हुन थाल्यो ।

फोन उठाउन अब उसलाई बतासको बेगसँगै कुद्नु परेन । न त झिजो लाग्ने खालका फन्टुस प्रश्नहरूको सामना नै गर्नुपर्‍याे । गर्दागर्दैको काम पनि अब बीचमा छोड्नु नपर्ने भयो । कुनै हस्त-निर्मित बुट्टेदार कपडाले छोपिएको टेलिफोनको सेट अब क्रमश: उसको मानसपटलबाट पनि विलीन हुन थाल्यो । अंग्रेजी उखान 'आउट अफ साइट, आउट अफ माइन्ड’, को झल्को दिने समय हिँड्दैहिँड्दै उसको दैलोसम्मै आइपुग्यो ।

०००

समयको बन्दी बन्दै जाने क्रमसँगै अब उसको हातमा पनि आधुनिकताको झल्को दिने स्मार्टफोन देखिन थाल्यो । करिबकरिब संसार नै हत्केलामा अटाएको (गलत) आभास पनि यसले बेलाबेला दिने गर्न थाल्यो ।

र, यी सबका बीच एउटा यस्तो परिवर्तन देखापर्न थाल्यो, जसले उसलाई गिज्याएझैँ गरी हेर्न थाल्यो । काममा व्यस्त नभएको बेला, केही नगरिरहेको बेला, मोबाइल फोन हातमै भइराखेको बेला पनि हिजोआज ऊ त्यसमा आउने कल, बज्ने घन्टीले उतिसारो उत्साहित हुँदैन । पूरै घन्टी बजुन्जेल पनि ऊ त्यसलाई उठाउँदैन ।

दुई घन्टी बज्न नपाउँदै दौडेर फोन उठाउँदै भनेको 'हेलो’, फोनको घन्टी र त्यसको रोमान्चकतावरिपरि गुज्रिएको बाल्यकाल, मानौँ कुनै सपना थियो जसलाई उसले निन्द्राबाट बिउँझिएसँगै बिर्सिसकेको छ । मानौँ, त्यो पूर्वजन्ममा घटित कुनै घटना थियो । जसको अहिलेको जीवनसँग कुनै नाता सम्बन्ध छैन । स्कुल, कलेज पढ्ने बेलाको साथीले गरेको फोनको घन्टी पूरै बज्न दिएको केही समयपछि ऊ टेक्स्ट पठाउँछ ।

‘काममा छु । पछि कुरा गरौँला है ।’

घरपरिवारका सदस्यको हकमा पनि ऊसँग बनिबनाउ उत्तर तयार छ ।

‘अहिले व्यस्त छु । फुर्सदमा कल गर्छु ।’

व्यस्त नै हुँदा त कुनै बहाना बनाई राख्न पनि परेन उसलाई ।

०००

गर्दागर्दैको काम छोडेर उत्साहित हुँदै घन्टीको आवाजतर्फ कुद्ने समय अहिले पूर्ण रूपले प्रतिस्थापित भएको छ । यस प्रतिस्थापित समयमा ऊ हुँदै नभएको काममा व्यस्त हुँदै घन्टीको एकोहोरो आवाज कहिले समाप्त होला भन्ने कामना गर्छ ।

यस बखत मेरो मनमा एउटा प्रश्न उब्जिरहेछ । लाग्छ एक पटक सोधी हेरूँ ।

मैले अहिलेसम्म बताएको विवरणका आधारमा उत्तर दिँदा भइहाल्छ । फरक नपर्ला ।

के तपाईंमध्ये कोही ‘उसलाई’ चिन्नु हुन्छ ?

प्रकाशित मिति: शुक्रबार, माघ ९, २०७७ १२:२२