शेयरबजारमा पस्दै हुनुहुन्छ ? जान्नुहोस् आस्बा र सी आस्बाबीचको भिन्नता

A+ A A-

शेयरबजार पस्दै हुनुहुन्छ वा शेयर किन्ने सोचमा हुनुहुन्छ भने तपाईंले सबैभन्दा अगाडि शेयरबजारमा प्रयोग हुने टेक्निकल शब्दहरूका बारेमा जान्नुपर्ने हुन्छ । तपाईंलाई शब्दमा नै समस्या भयो भने पक्कै पनि तपाईंले सही ढंगले शेयरबजारमा लगानी गर्न सक्नु हुन्न । त्यसैले शेयरमा प्रयोग हुने आस्बा र सी आस्बा प्रणालीका बारेमा जान्नु आवश्यक हुन्छ ।

आस्बा प्रणाली भनेको के हो ?

धितोपत्र (शेयर)को सार्वजनिक निष्कासनमा आवेदन दिने आवेदकको पैसा धितोपत्रको बाँडफाँट नहुन्जेलसम्म आवेदककै बैंक खातामा रोक्का हुने व्यवस्थालाई आस्बा प्रणाली भनिन्छ ।

लगानीकर्ताले शेयरको सार्वजनिक निष्कासनका लागि धितोपत्र बोर्डबाट दरखास्त संकलन गर्न अनुमतिप्राप्त र आफ्नो खाता रहेको बैंक वा वित्तीय संस्थाबाट मात्र दर्खास्त लिनुपर्ने हुन्छ । दर्खास्त फाराम सम्बन्धित बैंक तथा वित्तीय संस्थाले उपलब्ध गराउँछन् । यसरी आफ्नो बैंक खाता रहेको बैंक वा वित्तीय संस्थामा गएर फारम भरेर बुझाएर शेयर आवेदन गर्ने प्रणालीलाई आस्बा प्रणाली भनिन्छ ।

सी आस्बा प्राणाली भनेको के हो ?

इन्टरनेटको माध्यमबाट घरमै बसीबसी कम्प्युटर तथा मोबाइल वा यस्तै डिभाइसबाट शेयर आवेदन दिन सकिने व्यवस्थालाई सी–आस्बा प्रणाली भनिन्छ । यो प्रणालीबाट शेयर आवेदन दिन लगानीकर्ताले आफ्नो खाता भएको बैंकमा गएर सुरुमा सी–आस्बा प्रणालीको एक्सिस (सुविधा) लिनलाई आवेदन दिनुपर्छ । त्यसपछि बैंकले लगानीकर्ताको पहिचान गरी सफ्टवेयरमा भेरिफिकेसन गरिदिनेछ र लगानीकर्तालाई एउटा भेरिफिकेसन कोड दिनेछ, जसलाई सीआरएन (सी–आस्बा रजिस्ट्रेसन नम्बर) भनिन्छ ।

यही कोड नम्बर प्रयोग गरी लगानीकर्ताले बैंकमा नगई हरेक पटक आईपीओ र एफपीओ घरमै बसेर जुनसुकै समयमा भर्न सक्नेछन् । अहिले सबै वाणिज्य बैंक र केही अन्य वित्तीय संस्थाले यो सुविधा प्रदान गरिरहेका छन् ।

दुवै तरिकाबाट शेयर खरिदका लागि आवेदन प्राप्त गर्ने बैंक वा वित्तीय संस्थाले शेयर बाँडफाँट नहुञ्जेलसम्म झिक्न नपाउने गरी आवेदकको खातामा रहेको रकममध्ये दरखास्तमा माग गरेबमोजिमको शेयर किन्न लाग्ने रकम तत्काल रोक्का राख्दछ । शेयर बाँडफाँट भएको बढीमा तीन/चार दिनभित्र शेयर नपर्ने आवेदकको रोक्का रकम फुकुवा गरिनेछ भने शेयर पर्ने आवेदकको बाँडफाँटमा परेको शेयरबापतको रकम निष्कासन तथा बिक्री प्रबन्धकको खातामा स्थानान्तरण गरेपछि बाँकी रकम फुकुवा हुनेछ ।

आस्बा र सी आस्बाबीचको भिन्नता

वास्तवमा आस्बा र सी आस्बाको परिभाषा र काम एउटै भए पनि यसको माध्यम भने फरक छ । आस्बा प्रणालीको अपडेटेड भर्सन नै सी आस्बा हो । यसर्थ प्रविधिको पहुँच नभएका र अनलाइनबाट शेयर कारोबार गर्न नजानेका लगानीकर्ताहरूले बैंकमै गएर शेयर खरिदका लागि आफ्नो बैंक खाताको पैसा रोक्का गर्न निवेदन दिने प्रक्रिया आस्बा प्रणाली हो । तर, यही काम लगानीकर्ताले घरमै बसेर इन्टरनेटबाट गर्छन् भने त्यो सी आस्बा प्रणाली हुन्छ ।

प्रकाशित मिति: बुधबार, पुस २९, २०७७ १६:४८