बीएसडब्लू पढ्न कति लाग्छ खर्च ? कहाँ पढ्ने ?

A+ A A-

झापाकी सृष्टि खरेललाई सुरुमा ‘शिलापत्र उज्ज्वल स्कलरसिप’ पाऊँला भन्ने विश्वास नै थिएन ।

‘शतप्रतिशत स्कलरसिप भनेको छ । के मैले पाऊँला र ?’, उनको मनमा यस्तैयस्तै प्रश्नहरू उब्जिइरहेका थिए । यद्यपि, उनले स्कलरसिपका लागि नेपाल एडुफेयरमा गएर फारम भरेकी थिइन् ।

शिलापत्रले अघिल्लो वर्ष आयोजना गरेको नेपाल एडुफेयरमा ३ हजार जनासँग प्रतिस्पर्धा गरेर ब्याचलर इन सोसियल वर्क (बीएसडब्लू) कोर्स उनले स्कलरसिपमा पढ्ने अवसर पाइन् । उनी अहिले के एन्ड के कलेजमा प्रथम वर्षमा अध्ययनरत छिन् ।

सृष्टि भन्छिन्, ‘सामाजिक काम गर्नकै लागि यो विषय रोजेकी हुँ । हाम्रो समाजलाई राम्रो बनाउन सक्यौँ भने पो देश भन्छ । समाजमा अनेकन समस्या छन् । ती समस्याको समाधान गर्न बीएसडब्लू पढेकी हुँ ।’

मेगा कलेजबाट बीएसडब्लू उत्तीर्ण गरेकी सृजिता चौँलागाईंले प्लस टुमा विज्ञान विषय पढेकी थिइन् । सानैदेखि सामाजिक काममा चासो राख्ने सृजिताले स्नातकमा बीएसडब्लू रोजिन् । अहिले उनी आफ्नो विचार स्पष्ट राख्न सक्ने भएको बताउँछिन् ।

सृजिता भन्छिन्, ‘हरेक क्षेत्रमा हाम्रो व्यवस्थापन कस्तो छ ? कसरी साना–साना कदमले पनि ठूला–ठूला परिवर्तन ल्याउन भूमिका खेल्छन् भन्ने कुरा अध्ययन गर्दागर्दै सिक्न पाएँ । व्यक्तिगत विकास र आफ्नो विचार स्पष्टसँग राख्न सक्ने भएँ । कोर्स पूरा हुँदा काम पनि गर्ने अवसर मिल्यो ।’

सृष्टि र सृजिता मात्र होइन, पछिल्ला वर्षमा बीएसडब्लूतर्फ विद्यार्थीको आकर्षण बढ्दो छ । यो कोर्स पढ्ने विद्यार्थीको संख्या वर्षेनि बढिरहेको शिक्षा क्षेत्रका सरोकारवालाहरू बताउँछन् ।

कस्तो कोर्स हो ?

ब्याचलर इन सोसियल वर्क मानविकी संकायअन्तर्गतको चारवर्षे कोर्स हो । ११ र १२ मा जुनसुकै विषय पढेकाले यो विषय पढ्न पाउँछन् । यो कर्स पढ्नका लागि २ देखि ३ लाख रुपैयाँसम्म खर्च लाग्छ ।

यो कोर्समा व्यक्ति र समाजमा देखिएका समस्यालाई वैज्ञानिक तवरले दीर्घकालीन रूपमा समाधान गर्न सिकाइन्छ । व्यक्ति र समाज केबाट पीडित छ, त्यसको अध्ययन र अनुसन्धान गरेर समाधानका लागि सहजीकरण गर्ने जनशक्ति उत्पादन गर्छ ।

सबै ठाउँमा राज्यको आँखा पुग्दैन । यसले ती ठाउँमा पुगेर पीडित व्यक्ति र समाजको समस्या समाधानका लागि राज्यसँग पुलको काम गर्न सहयोग गर्ने शिक्षासेवकहरू बताउँछन् ।

समाजको योद्धा निर्माण

साउथ वेस्टर्न स्टेट कलेजका कार्यक्रम संयोजक राजेन्दप्रसाद्र लामिछाने बीएसडब्लू कोर्सले समाजको योद्धा उत्पादन गर्ने बताउँछन् ।

‘नेपाललगायत विश्वका देशहरू सामाजिक, राजनीतिक आर्थिक रूपमा पछाडि पर्नुको कारण के हो ? विद्यार्थीले त्यसको पहिचान, अध्ययन र अनुसन्धान गरेर रिपोर्ट तयार पार्ने हो । समाधानको उपाय पनि पत्ता लगाउने हो’, उनी भन्छन्, ‘समाजको एक असल योद्धा बन्न सक्छ । उत्तीर्ण भएपछि मार्केट खोज्न जानै पर्दैन, मार्केटले नै तपाईंलाई खोज्छ ।’

सामाजिक अभियन्ता बन्न

के एन्ड के कलेजका उपप्राचार्य दीपक पौडेल बीएसडब्लू कोर्सले मानविकीको गरिमा बढाएको बताउँछन् । ‘मानविकी पढ्ने तल्लो तहको भन्ने बुझाइ थियो । बीएसडब्लूले त्यो गलत सावित गरेको छ । यो डायनामिक कोर्स हो’, उनले भने, ‘विद्यार्थीले चार दिन कक्षामा र दुई दिन फिल्डमा गएर सिक्न पाउँछन् ।’

यो कोर्स पढेर सामाजिक अभियन्ता बन्न सकिने उनी बताउँछन् । ‘प्रत्येक विद्यार्थीमा फरक क्षमता हुन्छ । उसले फरक कुराको अभाव समाजमा देख्छ । त्यसको निरूपण गर्नका लागि विद्यार्थीले काम गर्छन्’, उनी भन्छन्, ‘संघसंस्थामा काम गर्न र सामाजिक अभियन्ता बन्न सकिन्छ ।’

समुदायका समस्या समुदायमै बसेर समाधान गर्न

काठमाडौं मोडेल कलेजका प्रिन्सिपल सुरेन्द्र सुवेदी बीएसडब्लू कोर्सले समुदायमा भएका समस्यालाई समुदायमा नै बसेर समाधान गर्न सिकाउने बताउँछन् । ‘समुदायमा भएको समस्या समुदायमा नै बसेर समाधान निकाल्न सिकाउँछ’, उनले भने, ‘जसले समाजको परिवर्तनको खाँचो देख्छ । त्यस्ता विद्यार्थीका लागि यो कोर्स उपयुक्त हुन्छ ।’

समाजको विज्ञान बुझ्दा मात्र अरू विज्ञानले काम गर्ने उनको तर्क छ । ‘समाजको विज्ञान बुझ्दा मात्रै अरू विज्ञानले काम गर्छ’, उनी भन्छन्, ‘विज्ञान प्रविधि मान्छेका लागि हो । मान्छे प्रविधिका लागि होइन । पछिल्लो समय टेक्नोलोजीले मानवीयता बिर्संदै गएको छ । त्यसका लागि पनि बीएसडब्लू कोर्स आवश्यक छ ।’

नेतृत्व क्षमताको विकास

बर्नहार्ट कलेजका प्रशासनिक निर्देशक राम थापाले यो कोर्स पढेकाले सहज तरिकाले नेतृत्वदायी भूमिका निभाउन सक्ने बताए । ‘राष्ट्रिय तथा अन्तर्राष्ट्रिय गैरसरकारी संस्थामा काम गर्ने अवसर मिल्छ । आफैँ संस्था खोलेर काम गर्न पनि सकिन्छ । यो कोर्स पढेकाले सहज तरिकाले नेतृत्वदायी भूमिका निभाउन सक्छन्’, उनले भने ।

बिहान पढेर दिउँसो काम गर्न सक्ने भएकाले बीएसडब्लू पढ्ने विद्यार्थीको संख्या बढ्दै गएको उनको बुझाइ छ । ‘यो कोर्स सबैले पढ्न पाउँछन् । फिल्डमा जानै पर्छ । बिहान पढेर दिउँसो अफिस पनि जान सकिन्छ’, उनले भने ।

बेरोजगार बस्नु पर्दैन

सेन्ट लरेन्स कलेजका कार्यक्रम संयोजक राजेहमान सिंह यो कोर्स पूरा गरेपछि बेरोजगार बस्नु नपर्ने बताउँछन् ।
‘यो विषय पढेर देशमा केही गर्छु भन्नेका लागि राम्रो अवसर छ । चार वर्ष पढ्दा एक वर्ष कामको अनुभव पनि हुन्छ’, उनले भने, ‘पढिसकेपछि काम जागिर नै हुन्छ ।’

कुनै पनि संस्थाको नेतृत्व तहमा यो कोर्स पढेकाे व्यक्ति हुनुपर्ने उनी बताउँछन् । ‘सरकारी विभिन्न पोस्टमा अरू विषय पढेकाले लिड गरिरहेका छन्’, उनले भने, ‘सरकारी तथा गैरसरकारी संस्थाको नेतृत्व यो कोर्स पढेकाले गर्नुपर्छ । यो विषय पढेर विद्यार्थी अस्ट्रेलिया, क्यानडा र अमेरिका जाने पनि धेरै छन् ।’

समाजसेवाको भावना

अर्किड कलेजका प्रिन्सिपल बिदुर दाहालले पछिल्लो समय युवामा समाजसेवाप्रति चाहना बढेकाले यो कोर्सको महत्त्व बढेको बताउँछन् । ‘युवाहरूमा सोसियल उद्यमी बन्न र सामाजिक काम गर्ने चाहना बढेको छ । पहिले पढेपछि जागिर खानैपर्छ भन्ने सामाजिक मान्यता नै थियो । अहिले समाजका लागि केही गरौँ भन्ने सोच भएका पनि छन् । राष्ट्रिय तथा अन्तर्राष्ट्रिय गैरसरकारी संस्थामा काम गर्न पनि यो कोर्स पढ्नेको संख्या बढेको छ’, उनले भने ।

कहाँ कहाँ छ अवसर ?

यो कोर्स पढेपछि धेरै क्षेत्रमा काम गर्ने अवसर मिल्छ । लोकसेवा परीक्षा पास गरेर सरकारी क्षेत्रमा काम गर्छु भन्नेका लागि पनि बाटो खुला छ । विशेषत: राष्ट्रिय गैरसरकारी संस्था, अन्तर्राष्ट्रिय गैरसरकारी संघसंस्था र अनुसन्धान क्षेत्रमा काम गर्ने अवसर मिल्छ ।

कहाँ पढ्न पाइन्छ ?

त्रिभुवन विश्वविद्यालयअन्तर्गत