प्रश्‍नसँग किन असहिष्णु छन् ओली ?

A+ A A-

जब शासकहरू आफ्नाविरुद्ध विकार बढिरहेको अनुभूति गर्छन्, उनीहरूमा ठूलो तनाव उत्पन्न हुन्छ । त्यो तनावले सुरक्षाको खोजीमा पुर्‍याउँछ । सुरक्षित हुनका लागि उनीहरू अधिनायकवादी हुन पुग्छन् ।आफूमाथिका प्रश्नको प्रतिवादमा लाग्छन् । प्रश्नसँग क्रुद्ध हुन्छन्’, दार्शनिक तथा मनोविद् इरिक फ्रोमले सन् १९४१ मा प्रकाशित गरेका ‘स्केप फ्रम फ्रिडम’ पुस्तकमा लेखेका छन् ।

प्रधानमन्त्री केपी ओलीको स्थिति इरिकले भनेझैँ छ यतिबेला । प्रतिनिधिसभा विघटन गर्ने उनको कमदलाई अधिनाकयवादी र असंवैधानिक भन्दै चर्को विरोध भइरहेको छ । यो सन्दर्भमा उनका कदममाथि सहकर्मीसमेतले विरोध गरिरहेका छन् । सडकदेखि सदन र नागरिक समाजदेखि न्यायिक समाजले प्रश्न उठाएका छन् । तर, ती सबै प्रश्नप्रति ओली क्रुद्ध छन् ।

दम्भ, शक्तिको भोक र त्रासका कारण ओली आफूविरुद्ध प्रश्न उठ्दा असहिष्णु देखिएको जानकारहरू बताउँछन् ।

१. अहङ्कार

प्रधानमन्त्री ओलीलाई बहुमतले दम्भी बनाएको मानवशास्त्री डम्बर चेम्जोङको तर्क छ । बहुमतले शासकलाई दम्भी र भ्रष्ट बनाउने चेमजाेङ बताउँछन् । त्रिभुवन विश्वविद्यालय मानवशास्त्र विभागका प्रमुख चेम्जोङ भन्छन्, ‘सत्ताले मान्छेलाई भ्रष्ट बनाउँछ। बहुमतप्राप्त सत्ताले झनै भ्रष्ट बनाउँछ भन्ने अंग्रेजी भनाइ छ । ओलीलाई पनि त्यही भएको हो । आफूप्रतिको आलोचना र प्रश्नमा असहिष्णु देखिनु विगतको बहुमतको दम्भ हो ।’

दम्भी स्वभावकै कारण उनले सत्यलाई स्वीकार गर्न नसकेको चेम्जाेङकाे बुझाइ छ । यो कुरा प्रतिनिधिसभा विघटनपछि अघि सारेका उनका तर्कले प्रस्ट पार्छ ।

संविधानको धारा ७६ का प्रावधानले बहुमतप्राप्त प्रधानमन्त्रीलाई संसद विघटनको अधिकार दिएको छैन । यो कुरा विधायकीहरूले सार्वजनिक रूपमा बारम्बार भनिरहेका छन् । संस्थागतरूपमा समेत कांग्रेस, नेकपाकाे प्रचण्ड-माधव समूह र राष्ट्रिय जनता पार्टी (राजपा)ले ओलीकाे कदम असंवैधानिक भनिरहेका छन् । अदालतले संविधानको मर्म र भावनाअनुसार संसद् पुनर्स्थापनाको पक्षमा फैसला दिनुपर्ने उनीहरूको मनसाय र माग छ । तर, यस्ता माग अराजक भएको तर्क ओलीको छ । यस्ता तर्क गर्नेहरूलाई ओलीले संविधान पढ्न सुझाएका छन् ।

राष्ट्रियसभा बैठकमा झोक्किँदै ओलीले भने, ‘केही मान्छेले, यो विघटन असंवैधानिक छ भनेर आरोप लगाएका छन् । त्यस्ता मानिसलाई संविधान राम्रोसँग पढ्न सुझाव दिन चाहन्छु । कमसेकम संविधान पढ्नुस्, अनि संविधानसम्मत छ कि छैन भन्ने बहसमा उत्रिनुस् । संविधानसम्मत छ कि छैन भन्ने कुरा आग्रहपूर्ण ढंगले, सम्मानित सर्वोच्च अदालतलाई दबाब दिने ढंगले, स्वतन्त्र ढंगले न्याय निरुपण गर्न बाधा पुऱ्याउने हिसाबले काम भइरहेको छ । कुनै अधिवक्ता, प्रधानन्यायाधीशलाई वर्तमान र भविष्य सम्झिएर फैसला गर्नुस्, यो भनेको धम्की होइन, अराजकताको पनि हद हुन्छ ।’

२. सर्वेसर्वाको मनोविज्ञान

त्रिभुवन विश्वविद्यालय मनोविज्ञान विभागका उपप्राध्यापक सन्देश ढकालकाे बुझाइमा आफूमाथि प्रश्नको औचित्य र सान्दर्भिकता नरहेको मनोविज्ञान ओलीमा छ । उनी आफ्ना कुरा मात्रै तार्किक ठान्ने स्वभावका छन् । त्यसैले आलोचना र प्रश्न सहन सक्दैनन् । ‘जब मान्छेमा आफू नै सर्वैसर्वा ठान्ने प्रवृत्ति हाबी हुन्छ, उसले आफ्ना कुरा मात्रै तार्किक, अरुका कुरा तर्कहीन ठान्छ ।त्यसपछि उटपट्याङ् कुरा गर्छ । आफूमाथि उठ्ने प्रश्नको सान्दर्भिकता र औचित्य समाप्त भएको ठान्ने मानिसहरू प्रश्नप्रति क्रुद्ध हुन्छन्’, ढकाल भन्छन् ।

यो कुरा उनले पूर्वप्रधानन्यायाधीशहरूप्रति गरेको हल्का टिप्पणी र उनीहरूलाई दिएको चेतावनीबाट बुझ्न सकिन्छ । पूर्वप्रधानन्यायाधीशहरूले न्यायालयको भूमिकाबारे सम्झाउँदा ओलीले उल्टै उनीहरूलाई सम्झाएका थिए ।

प्रतिनिधिसभा विघटनको कदमलाई पूर्वप्रधानन्यायाधीशहरूले पनि असंवैधानिक भनेका थिए ।

गत शुक्रबार विज्ञप्ति निकालेर पूर्वप्रधानन्यायाधीशहरू मीनबहादुर रायमाझी, अनुपराज शर्मा, कल्याण श्रेष्ठ र सुशीला कार्कीले ओलीको कदम असंवैधानिक भन्दै प्रश्न उठाएका थिए ।

'नेपालको संविधान २०७२ को धारा ७६ मा मन्त्रिपरिषद् गठन गर्ने सिलसिलामा वा सो प्रयोजनका लागि बाहेक कुनै अवस्थामा पनि प्रतिनिधिसभा विघटन गर्ने अधिकार एवम् व्यवस्था नगरिएको अवस्थामा पनि आकर्षित नहुने धारा ग्रहण गरी प्रतिनिधिसभा विघटन गरिएको पाइन्छ,' पूर्वप्रधानन्यायाधीशहरूले संयुक्त विज्ञप्तिमा भनेका थिए । दलहरूको आन्तरिक किचलाेका कारण संसद विघटन गर्न नपाइने उनीहरूको मत थियो ।

कुनै पनि समसामयिक घटना वा परिस्थिति विशेषले संविधानको आधारभूत मूल्य परिवर्तन नहुने भन्दै उनीहरूले देशको प्रजातन्त्र, कानुनी राज्य र विकासका लागि पनि यस्तो कार्य फेरि कहिल्यै दोहोरिन नपाउने गरी वर्तमान गतिरोधको अवस्था सुधार्न सम्बन्धित सबैको ध्यानाकर्षण गराएका थिए । आफ्नो कदमप्रति प्रश्न उठाउँदै यस्ता कार्य दोहोरिन नदिन उनीहरूले गरेको अपिलप्रति समेत ओली आक्रोशित बने ।

राष्ट्रियसभा बैठकमा ओलीले पूर्वप्रधानन्यायाधीशहरूको अपिल राजनीतिप्रेरित भएको जवाफ दिए । ओली यतिमै रोकिएनन् । उनले न्यायालयमा जागिर खानेबित्तिकै अहिले पनि न्यायालयमै छुजस्तो गरेको टिप्पणी गरे । सर्वोच्च जस्तो निकायका पूर्वप्रमुखलाई उनले जागिरेको संज्ञा दिनुले उनीभित्रकाे आक्रोशपूर्ण भाव झल्काएकाे थियाे ।

‘केही वर्ष न्यायालयमा जागिर खानेबित्तिकै अहिले पनि आफैँ न्यायालयमा छुजस्तो गर्नुभएको छ केही पूर्वप्रधानन्यायमूर्तिहरूले । सडकमा ओर्लिएर न्यायालयलाई, स्वतन्त्र न्यायालयलाई उहाँहरू ललकारी रहनुभएको छ । के सर्वोच्च अदालतमा वकालत नपढीकन पुग्नुभएको कोही मान्छे छ ? बिनाअनुभव पुग्नुभएको कोही छ ? के त्यो पत्रकार सम्मेलन गर्ने र वक्तव्यबाजी गर्नेहरूले मात्रै कानुन पढेका छन् ? अरुले पढेका छैनन् ?', ओली खण्डन गर्दै अघि बढे, ’उहाँहरूले दबाब दिने मनसायले काम गर्नुभएको छ । राजनीतिक पक्षधरताका हिसाबले काम गर्नुभएको छ । स्वतन्त्र देखिने, नागरिक समाज भनिने, बुद्धिजीवी भनिने, अनि पक्षधरताका साथ आफ्नो हैसियतको दुरुपयोग गरेर न्यायालयलाई दबाबमा पार्न खोज्ने ?'

३. स्वेच्छाचारी चरित्र

ओलीको यो कदमको राष्ट्रियसभामा समेत केही सदस्यले विराेध गरेका थिए । बैठकमा जनताका समस्या किसानका मर्काबारे समेत चासो नदिएको भन्दै सरकारप्रति राष्ट्रियसभा सदस्यहरूले प्रश्न उठाएका थिए । यस्तै प्रश्न उठिरहने शंकामा ओलीले राष्ट्रियसभाको अधिवेशन नै अन्त्य गरिदिए ।

आफ्नो आलोचना सहन नसकेपछि ओलीले राष्ट्रियसभाको अधिवेशन अन्त्य गरेको सदस्य रामनारायण बिडारी बताउँछन् । ‘राष्ट्रियसभाले सरकार ढाल्न सक्दैनथ्यो । उहाँमाथि अविश्वासको प्रस्ताव ल्याउन सक्दैनथ्याे । त्यो सभाले कम्तीमा प्रधानमन्त्रीलाई सच्चिनुस् र जनताका माग सम्बोधन गर्नुस् भनेर ध्यानाकर्षण त गराएको थियो । आफूमाथि उठेका प्रश्नको सामना र आलोचना गर्न नसकेपछि प्रधानमन्त्रीले अधिवेशन नै अन्त्य गरिदिनुभयो’, बिडारीले भने ।

ओली यति असहिष्णु बनेका छन् कि उनले आफ्नाे प्रवृत्ति र शैलीको विरोध गरिरहेका नेकपा प्रचण्ड- माधव समूहका नेताहरूको धज्जी उडाउन आफ्ना कार्यकर्तालाई निर्देशन दिइसकेका छन् । ‘साथीहरू ! जहाँ सक्नुहुन्छ, त्यहाँ उनीहरूको धज्जी उडाउनुस् । यिनीहरूलाई हैसियत देखाउनुपर्छ’, उनकाे निर्देशन थियाे ।

प्रधानमन्त्री ओलीप्रति उठाइएका प्रश्नकाे प्रतिकार गर्न नेता महेश बस्नेतले ‘साइबर सेना’ परिचालन गरिसकेका छन् । र, याे ओलीकै निर्देशनअनुसार भएकाे बताइन्छ ।

प्रकाशित मिति: सोमबार, पुस २७, २०७७ १५:५८