भ्रष्ट नम्बर एकको वरिपरि भाइरस प्रतिरोधी ग्यास

A+ A A-

सहिदलाई सम्झेर स्वप्नशील चित्तमा नयाँ नेपालको सुन्दर कल्पनाको मनोरम चित्र बुनिरहँदा विचित्रको सपना देखेँ ।

सपनामा नयाँ नेपालको एउटा अतीव कौतुकमय एवं मौलिक दृश्य मेरा आँखासामु छमछम नाच्न थाल्यो । खिरिलो जीउ भएको अग्लो गोरा हातमा नोटबुक र सिसाकलम बोकेर, काँधमा क्यामेरा भिरेर अघि लागेको थियो ।

ऊ थियो, एक तीक्ष्ण अन्तर्दृष्टियुक्त र खप्पिस अनुसन्धानकर्मी पर्यटक । उसको पछि लागेको थियो रैथाने उचाइका दृष्टिले किञ्चित् होचो कदको नेपाली गाइड । आगन्तुक अतिथिलाई सन्तुष्ट तुल्याउन नित्य यत्न गर्ने विछट्टको वाक्‌पटुता र बौद्धिक कर्ममा गाइड पनि कम निपुण थिएन । आङ्ग्ल भाषामा ऊ लगभग गोराझैँ छुरा थियो ।

ज्ञानपिपासु पर्यटक नयाँ नेपालको नवीन यथार्थको सूक्ष्मातिसूक्ष्म अवलाेकन गर्न आतुर थियो । गाइडचाहिँ ज्ञानपिपासु गोराका नूतन एवं गहन प्रश्नहरूको स्वतःस्फूर्त, सटिक र सन्तुष्टिदायी उत्तर दियाइमा कतै केही कमी नहोस् भनी विचारमग्न थियो ।

हो, अघिअघि सोह्रौँ शताब्दीका स्पेनवासी आख्यानकार मिगुएल दे सर्भान्तेजकृत अति लोकप्रिय उपन्यासको बहुलट्ठी डन किहोटेझैँ टिङ्ग्रिङ्ग अग्लो सूचना शिकारी पर्यटक छ, पछिपछि छ उही आख्यानको चतुर सान्कोपान्जासरि पुड्को गाइड । जिज्ञासा प्रकट गर्दा परदेशी डन किहोटे गर्धन भाँचेर रैथाने सान्कोपान्जालाई तल हेर्छ, प्रत्युत्तर दिँदा स्वदेशी सान्कोपान्जा गर्धन उचालेर परदेशी डन किहोटेलाई माथि हेर्छ ।

पर्यटक गोरा र गाइड अग्लो न अग्लो गोलाकार पर्खालबीचको वृत्ताकार द्वारबाहिर पुगे । पर्खालबाहिर वरिपरि पन्ध्र/बीस मिटरको दूरीमा मिसिनगनधारी फौजी सतर्क मुद्रामा तैनाथ थिए । प्रवेशद्वारमाथि मनै हर्ने कलात्मक अक्षरमा 'नप कारागार' लेखिएको थियो । गोराले आङ्ग्ल भाषामा सोध्यो, 'गाइड, यो नप माने के हो ?'

'नप माने नर–पशु हो, सर', गाइडले शानले जवाफ फर्मायो ।

'असम्भव !', गोराले विस्मय प्रकट गर्‍यो ।

'नयाँ नेपालमा यो असम्भव सम्भव भयो त, सर !', सहज भाकामा गाइडले भन्यो ।

'नर नर हुन्छ, पशु पशु हुन्छ’, असहमतिको भावमा गोराले जिरह गर्‍यो, ‘इहलोकमा नर र पशुको यो उदेकको मिसावटी कसरी सम्भव छ, गाइड ?'

'यो कुनै ठट्टा कारागार होइन, सर', गाइडले राष्ट्रवादी मुद्रामा धक्कु लगायो, 'यहाँभित्र नरलोकमा कहिल्यै कतै नभ’का अनौठा जीव छन् । ती दोपाया हुन् । ती बोल्छन् । त्यसैले बाहिरी रुपरचनामा ती नर हुन् । तर, सर्वाङ्ग नैतिकच्यूत हुनाको कारण आन्त्रिक सारतत्त्वमा ती पूरापूर पशुमा पतीत भएका छन् । त्यसैले सर, नपको अर्थ यो रूप र यो सारको अनौठो सङ्गम हो ।'

'अओ, नयाँ नेपाल !', गगनचुम्बी गोरा चकित भयो ।

चकित गोराले प्रवेशद्वारछेउको सानो आँखीझ्यालमा गेटाको सय अमेरिकी डलरका दुईवटा प्रवेश–टिकट काट्यो । अनि ती दुई भाइ भित्र पसे । भित्र प्रथम दृष्टिमै औधी मनोरम दृश्य दृष्टिगोचर भयो । करिब पन्ध्र मिटरको दूरीमा सफाचट बाटाेको वारिपारि लहरै जेलको गोलघर टाइपका स-साना दशवटा घर छन् । ती घरका बीचबीचमा बाटाको दुवैतिर ढकमक्क फुलेका छन् अनेक रङका मनमुग्धकारी फूलहरू । भुइँमा जापानी दुबोको जीवनमय हरियाली छ । र, ठाउँ–ठाउँमा छन् अकाशमुखी फोहरा भएका कञ्चन जलका स-साना कुण्डहरू । चर्मचक्षुले झट्ट हेर्दा लाग्छ, त्यो सुन्दर कल्पनामा रचिएको परीलोकको अति आनन्ददायी दृश्य हो ।

गोरा र गाइडले मेडिकल मास्क, मेडिकलै पञ्जा र भाइरस–रक्षक पोशाक पीपीई लगाएका छन् । यी वस्तुहरू धारण गर्नाको गुह्य गोरालाई अहिलेसम्म थाहा छैन । कारागारको कथा सुन्दै जाँदा गुह्य स्वतः खुल्नेछ भनी कुरोभित्रको चुरो संशयमा राखिएको छ ।

गोरा र गाइड त्यो दिन नप कारागारमा प्रवेश गर्ने प्रथम मनुवा थिए । भित्रको सुन्दर परिवेशमा शान्त वातावरण व्याप्त थियो ।

सेरोफेरोको दृश्यबाट हुनसम्म पुलकित हुँदै गोरा पहिलो गोलघरको आँखीझ्यालमा पुग्यो । भित्र एक वृद्ध नर–पशु भित्तामा अडेस लागेर बसेको थियो । उसको मुख फस्नरजस्तो केही चीजले जाम गरिएको थियो । उसका अगाडि थालमा भात थियो र भातको छेवैमा थियो कलकलाउँदो घाँस ।

'ओ गाइड, यो भात र यो घाँस यहाँ किन एकसाथ ?'

'किनभने, सर, यो वृद्ध जीवात्मा नर र पशु सँगसँगै छन् ।'

'अओ, अनौठो कुरा ! गाइड मित्र, यो नर–पशुसँग यसो केही बात मार्न पाइन्थ्यो कि ?'

'बात मार्न सख्त मनाही छ, सर ।'

'त्यसो किन, गाइड ?'

'यसले बोल्दा यसभित्रका नरभक्षी भाइरसहरू वायुमण्डलमा प्रसार हुन्छन्, सर । त्यसैले गर्दाहुँदी....'

'ती केका भाइरस हुन्, गाइड ?'

'भ्रष्टमतिका, सर ।'

'अओ ! नरपशुभित्र भ्रष्टमतिका भाइरसहरू ? कति चाखलाग्दो !'

गोरा पर्यटकले उमङ्गले फुरुङ्ग पर्दै रेकर्डर र नोटबुक दुवैमा वार्ताको इतिवृत्त व्यहोरा टिप्यो । अनि उसले विभिन्न कोणबाट भ्रष्टमति वृद्धको फोटो खिच्यो । गोलघरछेउको सानो खोरतिर यसो चियाउनु के थियो गोराले भित्र केही अनौठो चीज देख्यो ।

'गाइड, खोरमा त्यो के हो ?', उसले खुल्दुली पोख्यो ।

'त्यो हुँडार हो, सर ।'

'अओ ! नर–पशु समीपमा गन्दे हुँडार ! त्यो त्यहाँ किन छ गाइड ?'

'निकटवर्ती नर–पशुलाई एक्लोपनको निसास नहोस् भनेर, सर ।'

'त्यो कसरी, गाइड ?'

'स्वभाव र चरित्रमा यी दुई विल्कुल समान छन्, सर । तसर्थ जस्तो नर–पशु, गोलघरमा उसलाई उस्तै साथी ।'

'अओ ! उस्तैउस्तैको यो क्या खतरा जोडा !'

पर्यटक गोरा र गाइड दोस्रो गोलघरबाहिर पुगे । भित्र एक अधबैँसे नर–पशु चितुवा कराएझैँ गरी घुर्दै लमतन्न सुतेको थियो । दृश्यमा उही अघिल्लो गोलघरको हुबहु कार्बनकपी दृष्टिगोचर भयो । थालमा भात, भातको छेवैमा घाँस, बाहिर नजिकै खोरमा हुँडार । दुई गोलघरका भित्ताको उस्तै दृश्यले प्राज्ञ पर्यटकको मनमा दुर्दम जिज्ञासा जगायो । दुवै भित्तामा एउटा अजीवको आकृति अङ्कित थियो । मोसो पोतिएको विकृत अनुहारधारी त्यो जीवको आकृतिका शिरमा श्रीपेच थियो ।

'गाइड, भित्ताको त्यो अनुहारबिनाको अनुहार कसको हो ?'

'यो भूपू राजा श्री ५ ज्ञानेन्द्र वीर विक्रम शाहदेवको हो, सर ।'

'अहो ! भूपू महाराजको अनुहार किन यसरी मोसोभित्र भूमिगत भएको हो ?'

'मानवीय दृष्टिले लोकलाई देखाउन नमिल्ने भएर, सर ।'

'अओ ! अघिल्लो गोलघरमा पनि...।'

'हो, सर, यी सबै नर–पशुगृहका भित्तामा उही तस्वीर टाँगिएको छ ।'

'कारण ?'

'कारण के हो भने नि सर, अनुहारविहीन यो अनुहार यी सबै नर–पशुको प्रेरक, मार्गदर्शक एवं संरक्षक हो ।'

'त्यो केमा नि, गाइड ?'

'किसिम–किसिमका भ्रष्टाचार गर्नमा, सर ।'

'अओ ! मैले बुझेँ ।'

'थ्याङ्क यू, सर ।'

अल्पविश्रामपछि वार्ताले पुनः गति लियो ।

'गाइड, श्रीपेचधारी यी जीवको स्वर्गारोहण भइसक्यो ?'

'नाइँ सर, यी जीवितै छन् ।'

'हँ गाइड ? कहाँ छन् यी एक्स मोनार्क ?'

'यी साउदी अरेबियामा शरण पर्न गा’छन् भन्ने घोइरो–घोइरो चर्चा छ, सर ।'

'अओ ! एक्स नेफोली मोनार्क साउडी अरेबियामा ?'

'हो, सर ।'

'अओ ! जस्तो घरपति उस्तै शरणार्थी ! गजप !', गोरा पर्यटक मुसुमुस हाँस्यो ।

सेरोफेरोको परिवेशमा व्याप्त भयङ्कर वाकवाकी लाग्ने कुहिगन्धले गाँजेर गोरो अताल्लियो । गन्ध त त्यहाँ अघि नै देखि छँदै थियो । तर, नर–पशु कारागारप्रतिको असीम चाख र दुर्दान्त जिज्ञासाले गर्दा उसले त्यसको उतिविधि चेत पाएको थिएन । अहिले भने राम्रैसँग चेत पायो ।

'अओ ! क्या गन्ध ! यो बर्बादी के हो, गाइड ?', गोराले रातो नाक अँठ्याएर आतङ्कित हुँदै ओठ चलायो । उसका विचलित नयन हुँडारमा गएर एकाग्र भए ।

'गाइड, भ्रष्टका मित्र यी गन्दे हुँडार वास्तवमा केका प्रतीक हुन् ?'

'लुब्धता, दुष्टता र क्रुरताका प्रतीक, सर ।'

'अओ ! सोको प्रमाण के छ ?'

'सर, हुँडारले जसरी सुम्सुम्याउँदै हात भित्र घुसारेर सुधो शिकारको ज्यान लिन्छ, यी नर–पशुहरूले त्यसरी नै भ्रष्टाचार गरेका थिए ।'

'अओ, कस्तो कुरा !'

'त्यै त, सर ।'

नर–पशु कारागारमा रमिता हेर्न आउनेहरू कमिलाको गोलोसरि आइरहेका थिए । त्यो गोलोमा बाहिरिया र रैथाने सराबरी थिए । तिनमा बाल–वृद्ध–वनिता सबै बयका मानिसहरू थिए । वातावरण हुनहुन र गुनगुनले गाँजिँदै थियो ।

चीलचक्षुले युक्त गोरा तेस्रो गोलघरको आँखीझ्यालबाट भित्र नियाल्न थाल्यो । गोलघरवासी नर–पशु सानो दुलोबाट छिमेकी मित्र हुँडारलाई हेरिरहेको थियो । उता हुँडारका आँखा पनि नर–पशुमाथि स्थिर भएका थिए, मानौँ ती दुईमाझ प्रगाढ मैत्रीभाव छ ।

नर–पशुलाई हेर्न झुम्मिनेहरूको सानोतिनो सागर उर्लिएर कारागार परिवेश कुम्भमेलाझैँ अस्तव्यस्त भएको थियो । आँखामा भद्रगोल दृश्य, कानमा कर्कश गुनगुन, स्पर्शमा बिरानो सिकसिको- नर–पशु कारागार अब कत्ति घुम्न लायकको थिएन ।

सबै गोलघरको अवलोकन गरिसकेर गोरा र गाइड विशाल रुखमुनिको शीतल काठे चौतारीमा बसे । अब लाग्यो- गाइडसामु जिज्ञासु गोराका बाँकी प्रश्नहरूको लामेताँती ।

'गाइड, यो नर–पशु कारागारमा जो जो छन्, यी को हुन् ?'

'यी राजनीति र कूटनीति, सेना र प्रहरी, निजामती सेवा र न्यायपालिका, ठेकेदारी र व्यापारका उच्चतम भ्रष्टहरू हुन्, सर ।'

'गाइड, यी सबै शाही निर्दलीय व्यवस्थाका उपज होलान्, कि कसो ?'

'नाइँ सर, यिनमा बहुदलीय व्यवस्थाका उपज पनि कम छैनन् ।'

'अओ ! हुँडारको छेउमा मल्टी पार्टी डेमोक्र्यासीका भ्रष्टहरू पनि ?'

'हो, सर ।'

'गाइड, यिनमा शिक्षा र स्वास्थ्य क्षेत्रका सेवकहरू त निश्चय नै नहोलान्, हैन ?'

'छन् सर, ती पनि छन् ।'

'अओ, शिक्षा र स्वास्थ्यका भ्रष्ट पनि ? पत्याउनै नसकिने कुरा !'

'राज्य र समाजका सबै अङ्गलाई भ्रष्टाचारको संक्रामक रोगले आक्रान्त तुल्याउँदा शिक्षा र स्वास्थ्य क्षेत्र मात्रै कसरी पो अछुत रहुन् र, सर ?'

'अओ ! अन्बिलिभेवल !'

'कुरो साँचो हो, सर ।'

अलिबेर घोत्लिएर गोराले अलि पृथक् बान्कीको प्रश्न सोध्यो, 'गाइड, विचारको रङका दृष्टिले नि ?'

'सर, यहाँ पीत, नील र लाल सबै रङका भ्रष्टहरू छन् ।'

'अओ ! लाल भ्रष्ट धेरै नराम्रो !'

पर्यटक गोराको उपहासजनक उद्गार गाइडका चित्तमा चसक्क बिझायो । कारण ऊ अलिअलि लाल झुकाबवाले पट्ठाे थियो । उसले विनयशील लबजमा किञ्चित् आक्रामक प्रत्युत्तर प्रश्न सोध्यो, 'नील र पीत भ्रष्टचाहिँ कम नराम्रा हुन् त, सर ?'

'तथापि...उम्, आ, अओ !', गोराले कुरो चपायो ।

पर्यटक गोराले पलभर गम खायो । अनि प्रश्नको पुन्तुरो पुनः फुकायो ।

'गाइड, यो नर–पशु कारागारमा यी दशजना मात्र किन ?'

'भ्रष्टहरूको विशाल बगालका यी टप टेन हुन्, सर । कसैगरी सच्चिन नसक्ने टप टेन ।'

'अओ, अओ ! इनकरिजिबल टप टेन ! गाइड, यो नर–पशु कारागारका सुन्नलायकका अरु केही विशेषता छन् कि ?'

'यो नयाँ नेपालको मूल आयस्राेत हो, सर ।'

'हो र, गाइड ?'

'हो, सर ।'

'उसो भए बन्धु, भ्रष्टहरूको यो पुस्ताको शेखपछि मुलुकको आयस्राेतको निरन्तरता कसरी होला त ? नयाँ नेपालमा भ्रष्टहरूको अर्को पुस्ता हुर्काइँदै छ कि कसो ?'

गाइड अलमल्ल पर्‍यो । भ्रष्ट कतै एकलासमा उब्जिने दुष्ट होइन । ऊ जन्मिने र हुर्किने थलो राज्य र समाज हो, जहाँ नयाँ नेपालमा कागजमै मात्र भए पनि भ्रष्ट उन्मूलन अभियान गतिमान थियो । यी टप–टेन भ्रष्टहरूको भौतिक अवसानपछि राज्यको मूल आयस्राेत के हुने हो त ? यो अनुत्तरित प्रश्नले गाइडलाई त्यसैत्यसै रन्थन्यायो ।

'माफ पाऊँ सर, यो प्रश्नचाहिँ मेरो जानकारीबाहिरको पर्‍यो ।' गाइडले हात उठायो ।

'उसो भए वैकल्पिक आयस्राेतबारे नयाँ नेपालका शिल्पीहरूले केही सोचेका छैनन्, हैन्त गाइड ?'

'हाम्रो चिन्तन परम्परा अलि फरक छ, सर ।'

'मत्लब ?'

'हाम्रोमा, सर, एक बाली भित्र्याएपछि त्यो खाई नसकुञ्जेल अर्को बालीको चिन्ता गरिँदैन ।'

'अओ ! ह्वाट अ लम्पेन थिङ्किङ !', माने- क्या लम्पट सोचाइ !

'चिन्तनमा यो नेपालको आफ्नै मौलिकता हो, सर ।'

'उसो भए भ्रष्टहरूको यो लाभदायक पुस्ता मरेपछि नयाँ नेपाल भोकले मर्नेछ, कि कसो गाइड ?'

वाचाल र निपुण गाइड पुनः निरुत्तर भयो । पर्यटक गोराले जिज्ञासाको दिशा परिवर्तन गर्दै सोध्यो, 'गाइड, यी भ्रष्टहरू आफ्ना आफन्तहरूसँग मनका कुरा कसरी आदान–प्रदान गर्छन् ?'

'केवल इशाराले, सर ।'

'यिनलाई एसएमएस गर्न छुट छैन ?'

'छैन, सर । शब्दहरूको तुइन तरेर भाइरसहरू बाहिर बस्तीमा पुग्लान् भन्ने डर छ ।'

'अओ ! विचित्रको संसार !'

गोराले भ्रष्ट टप टेनका नाम जान्न मन गर्‍यो । गाइडले तिनका आफन्तहरूका नाक नकाटिऊन् भन्ने मनसुवाले नामको सट्टा ‘भ्रष्ट नम्बर’को चलन चलाइएको जानकारी गरायो । कीर्तिमानी भ्रष्टहरूका नाम टिप्न नपाउँदा गोरो पर्यटक खिस्रिक्क पर्‍यो ।

'गाइड,' गोराले अन्तिम जिज्ञासा प्रकट गर्‍यो, 'यीमध्ये सर्वोच्च भ्रष्ट कुन हो ?'

'पहिलो गोलघरको भ्रष्ट नम्बर एक हो, सर ।'

'ऊ कताको को हो, गाइड ?'

'ऊ भूपू सैनिक जर्नेल हो, सर । अन्तिम श्री ५ महाराजाधिराज ज्ञानेन्द्र वीर विक्रम शाहदेवको नजिकको नातेदार ।'

'अओ ! हिज मजेस्टी ज्ञानेन्द्रका नजिकको नातेदार !' अहिले भने गोरा दङ्ग पर्‍यो । अनि भ्रष्ट नम्बर एकलाई एउटा प्रश्न सोध्न गाइडछेउ उसले अनुमति माग्यो ।

'प्रश्न सोध्न सख्त मनाही छ, सर । कारण मैले अघि नै खुलाइसकेँ ।' कर्तव्यपरायण गाइडले नम्र निवेदन गर्‍यो । गोराले तैपनि जिद्दी गर्न छाडेन, 'जो लाग्ने दस्तुर दाखिला गर्न म तयार छु । गाइड, मेरो एक मात्र इच्छाबारे सम्बन्धित अधिकारीछेउ निवेदन गरिपाऊँ ।'

गाइडले जेबी फोनबाट ‘माथि’ फाँटवाल अधिकारीछेउ निवेदन गर्‍यो । अनेक अनुनय–विनयपछि एक हजार अमेरिकी डलर दस्तुर बुझाउने सर्तमा माथिको आदेश प्राप्त भयो । बोलीबाट बस्तीतिर नैतिक प्रदूषणकारी भाइरसहरू प्रसार हुन नपाऊन् भन्ने हेतुले भ्रष्ट नम्बर एकको गोलघरवरिपरि भाइरस प्रतिरोधी विषाक्त ग्यास छरियो । ग्यासबाट जोगिन गोरा र गाइडले आ–आफ्ना नाकका सुरक्षादायी नकौरा बेस्सरी कसे । अनि पूर्वसैनिक जर्नेल एवम् गद्दीच्यूत नरेश श्री ५ ज्ञानेन्द्रका निकट नातेदार भ्रष्ट नम्बर एकलाई गोराले सोध्यो, 'ओ गुर्खा, तिम्रो अन्तिम इच्छा के छ ?'

टप टेनमध्येको नम्बर वान् भ्रष्टले मानौँ चेलाले कण्ठ गरेको उत्तर गुरुलाई बुझाएझैँ हत्तपत्त भन्यो, 'सर, म अर्को जुनीमा पनि भ्रष्ट हुन पाऊँ ।'

गोरा खित्का छाडेर हाँस्यो, 'अओ ! रोयल भ्रष्ट के साह्रो प्रतिवद्ध !'

प्रकाशित मिति: शुक्रबार, पुस २४, २०७७ ०८:०५