होटल अन्‍नपूर्ण : बमसँग जुध्यो कोरोनासँग लड्‍न सकेन

A+ A A-

पर्यटन व्यवसायी कर्ण शाक्यले मंगलबार एउटा स्टाटस लेखे, ‘अन्नपूर्ण होटल बन्द भएको खबर सुनेर स्तब्ध भएँ । साँच्चै हामी पर्यटन जगतकै इतिहास पनि सम्हाल्न नसक्ने गरी कमजोर भएकै हौँ त ?’

नेपालको पर्यटन क्षेत्रमा पाँचतारे होटलको एउटा जिउँदो इतिहास बोकेको अन्नपूर्ण होटलले केही दिनअघि मात्रै कोभिडका कारण कर्मचारीलाई समेत तलब खुवाउन नसक्ने अवस्था आएको कारण देखाउँदै एक वर्षसम्मका लागि बन्द गर्ने निर्णय गर्‍यो । नेपालमा मात्र नभएर विश्वस्तरमा गतिलो छवि बनाइसकेको होटलले ८ महिनाको संकटलाई कारण देखाउँदै बन्दको अवस्थामा पुग्नु दुर्भाग्य हो ।

यहि विषयलाई लिएर व्यवसायी शाक्यले सामाजिक संजालमा ४० वर्षअघि अन्नपूर्ण होटलमा आफूले महशुस गरेको एउटा किस्सा पनि लेखे । त्यसमा लेखिएको थियो, ‘४० बर्ष अगाडि सहदेव राणाको अध्यक्षतामा नेपालमा पहिलो अन्तर्राष्ट्रिय होटल सम्मेलन यही होटलमा आयोजना गरिएको थियो । पहिलो सम्मेलन भएकाले अन्तर्राष्ट्रिय जगतमा नेपालको आथित्यतालाई लिएर नकारात्मक प्रतिकृयाको सामाना पो गर्नुपर्ने हो कि भनेर हामी सबैलाई एक प्रकारको भय थियो । किनकि विश्वका ठूला देशहरूमा यहाँको भन्दा १०औँ गुणा भव्य र स्तरीय होटलहरू संचालनमा आइसकेका थिए । हामी तिनीहरूको सामु बबुरो नै थियौँ । तर, त्यो भयलाई गर्वमा बदलिदियो अन्नपूर्ण होटलले ।’

सम्मेलनमा प्रमुख अथिति रहेका एसआइटिए वर्ल्डका सस्थापक अध्यक्ष इन्दर शर्माले होटलको व्यवस्थापनबाट खुसी हुँदै भनेका थिए, ‘इन्डिया सुड लर्न हस्पिटालिटी इन्डस्ट्री फर्म नेपाल’ अर्थात् भारतले नेपालबाट आतिथ्य सत्कार सिकाेस् । उनको अन्तिमको यो वाक्यले अन्नपूर्णका संचालक मात्र नभएर सबै होटल व्यवसायीको छाती उँचो भएको थियो । उनी भन्छन्, ‘यो खुसीले मैले जीवनमा पहिलो र अन्तिम पटक टलपल नै हुनेगरि स्याम्पेन पिएको थिएँ ।’

सन १९६५ सालमा स्थापना भएको यस होटलले नेपालको राजनीतिक उतारचढावदेखि बमकाण्ड र नाकाबन्दीको समस्या पनि झेलिसकेको छ । २०४२ सालमा भौतिक संरचनामै क्षति पुग्ने गरी होटलमा बम विस्फोट भएको थियो । पञ्चायत कालमा भएको सो विस्फोटमा होटलमा कार्यरत दुई जना कर्मचारीको मृत्यु भएको थियो । विस्फोटपश्चात केही समय ग्राहकको विश्वासमा धरमर बनेको होटललाई फेरि आफ्ना ग्राहकलाई सुरक्षित आभास गराउन झण्डै पाँच वर्ष लागेको होटलमा कार्यरत कर्मचारी बताउँछन् ।

त्यसो त, २०७२ सालको विनाशकारी भूकम्पपश्चात भारतले लगाएको नाकाबन्दीमा हस्पिटालिटीमा नै असर पुग्ने गरी समस्या ग्रस्त बनेको थियो अन्‍नपूर्ण । त्यसताका कर्मचारीले ग्याँस अभावकै कारण दाउरामा खाना पकाएर भए पनि होटल बन्द हुन दिएका थिएनन् भने व्यवस्थापन पक्ष र कर्मचारीको संयुक्त पहलमा चार महिनाको नाकाबन्दीलाई सामना गरेको थियो ।

यसरी ५५औँ वर्षमा बम विस्फोट, परिवारजस्तै रहेका दुई कर्मचारी विस्फोटनमै गुमाउनुको पीडाका साथै नाकाबन्दीले थिलथिलो बनेको अवस्थामा पनि अनवरत रूपमा पर्यटकको आतिथ्यतामा कुनै कमी हुन नदिएको होटल अन्नपूर्ण आफैँमा शक्तिशाली र सम्पन्न मानिन्थ्यो ।

होटलमा ४० वर्ष बिताइसकेका एक कर्मचारीले भने, ‘कहाँ काम गर्छौ भनेर उ बेलामा सोध्दा अन्नपूर्ण भन्यो भने सान नै फरक हुन्थ्यो । आफैँलाई पनि मुलुकको सबैैभन्दा ठूला र एैतिहासिक होटलमा काम गरेको छु भनेर गर्व हुन्थ्यो । तर, अब कहाँ रह्यो र त्यो सान ? भारतीय होटल ताजले छोडेपछि लथालिंग छ, अवस्था ।' उनले ताजले छोडेपछि कर्मचारीलाई व्यवस्थापन पक्षले वेवास्ता गर्दै आएको गुनासो गरे ।

अन्नपूर्णको निर्णयले व्यवसायीमा उब्जाएको त्रास

होटल व्यवसायका प्रतिस्पर्धीले नै समग्र इतिहासको धरोहर मानेको होटल अन्नपूर्ण बन्द हुनु व्यवसायीका लागि नै दुःखद् भएका अभिव्यक्ति अहिले दिइरहेका छन् ।

कतिपयले होटलक्षेत्रमा उदाउँदै गरेका नयाँ युवा पुस्तालाई नै निरुत्साहित गर्नेगरी होटल बन्द भएको टिप्पणीसमेत गरेका छन् । यस्तैमा शाक्य २०७२ सालको विनाशकारी भूकम्पले कमजोर पार्न नसकेको होटल जगतलाई कोरोनाकहरले कक्राउँदासमेत सरकारको ध्यान जान नसक्नु सम्पूर्ण नीजि क्षेत्रकै दुर्भाग्यको विषय भएको बताउँछन् ।

‘नेपालको होटल क्षेत्रकै धरोहर मानिने होटल बन्द भइसक्दासमेत सरकारी पक्षले चासो नदेखाउँदा अरु व्यवसायीका निम्ति त्रासदीपूर्ण वातावरण सिर्जना भएको छ’, उनले भने, ‘नेपालको पर्यटन निजी क्षेत्रको रगत पसिनाको उपज हो । आज पर्यटन उद्योग धराशायी हुँदा पनि नियामक निकायदेखि राजनितिक दलहरू मौन रहनु भनेको आफ्नो स्वार्थमा तल्लिन रहको स्पष्ट देखिन्छ । यसले समग्र व्यवसाय नै धरासायी बन्न सक्छ ।’

यस्तै होटल एसोसिएसन अफ नेपाल (हान) का प्रथम उपाध्यक्ष विनायक साहले इतिहासको धरोहर मानिने होटल आठ महिनाको क्राइसेस धान्न नसकेर तलब नै दिन नसक्ने अवस्थामा पुग्नुले नेपालको होटल व्यवसाय कति कमजोर छ भन्ने प्रस्ट पारेको बताए ।

उनी भन्छन्, ‘अन्नपूर्ण बन्द हुनु भनेको हामी सबै व्यवसायीका लागि त्रासको कुरा हो । अझ योसँगै पुराना पाँच तारेहोटल जो दशकौँदेखि संचालनमा छन् त्यस्ता होटल नै तलब खुवाउनसम्म नसक्ने गरी कमजोर बन्नुले होटल क्षेत्रको जोखिम कति छ भन्ने प्रस्ट छ ।’

हानकी अध्यक्ष तथा होटलकी संचालिका सिर्जना राणा होटलको व्यावसायिक यात्रामा नै पहिलो कठिन मोड भएको बताउँछिन् । उनी भन्छिन्, ‘यस्तो संकट नै त ५५ वर्षको इतिहासमा सामना गर्नुपरेको थिएन ।’

कोभिडकै कारण धरासायी बनेको भन्दा पनि यसमा प्रमुख दुई कारण रहेको बताउँछिन् । पहिलो कारण सरकारले घोषणा गरेको पर्यटन वर्ष २०२० असफल हुनु नै रहेको मान्छिन् राणा । उनका अनुसार पर्यटन वर्षलाई लक्षित गरेर होटलले आफ्नो क्षमता र हस्पिटालिटीलाई स्तरोन्नतिका लागि थप लगानी गर्‍यो ।तामझामका साथ सुरु गरिएको पर्यटन वर्षमा पर्यटक बढ्ने अपेक्षा लिएर लगानी पनि थप गरिएको थियो । तर, कोरोना संक्रमण भन्दै पर्यटन वर्ष नै रद्द गरियो । जसले गर्दा खर्च बढे पनि आम्दानी हुन सकेन ।

योसँगै आठ महिना होटल पूर्ण रूपम बन्द भयो । बन्दको समयमा होटलको जगेडा कोषबाट रकम निकालेर ५ देखि १० हजार प्रतिव्यक्ति कर्मचारीलाई तलब उपलब्ध गरायो । तर, बन्द भएको ८ महिना बितिसक्दासमेत पर्यटन आउने छाँटकाँट नदेखिदा कर्मचारीको तलबसमेत धान्न नसक्ने अवस्थमा पुगेको राणाको भनाइ छ ।

दरबारमार्गमा ४३ हेक्टर क्षेत्रफलमा फैलिएको होटल अन्नपूर्णमा २ सय ८० कर्मचारी कार्यरत थिए भने कोभिडको समस्या देखाउँदै स्वेछिक अवकास चाहने ७७ जना कर्मचारीलाई होटलले बिदा गरिसकेको छ । बाँकी २ सय ३ कर्मचारीमा पनि केही दिन अगाडि अध्यक्ष राणाले कर्मचारी कटौती गर्दै सन् २०२१ सम्म होटल बन्द नै रहने घोषणा गरिसकेकी छिन् ।

यसरी ५५ वर्षको इतिहास बोकेको र होटल व्यवसायीकै प्रेरणाको स्रोत बनेको होटल अन्नपूर्ण पहिलो पटक लामो समयका लागि बन्द हुनुले सम्पूर्ण होटल क्षेत्र नै धरासायी बन्ने हो कि भन्ने प्रश्न उब्जाएको छ ।

प्रकाशित मिति: बिहीबार, पुस १६, २०७७ १६:५१