गरिब दलितको एउटै पिर : यसपालिको ठण्डीमा बाँचिन्छ कि बाँचिदैन

A+ A A-

तराईका जिल्लामा शीतलहर सुरु भएसँगै कठ्याङ्ग्रिँदो चिसोका कारण तराईको जनजीवन प्रभावित हुन थालेको छ । आर्थिक अवस्था कमजोर भएका तराईका मुसहर र डोमजस्तो पिछडिएका समुदायका लागि शीतलहर कहर मात्रै होइन, काल नै बनेर आउँछ ।

प्रदेश २ मा बहुआयामिक गरिबीदर झण्डै ४८ प्रतिशत छ भने निरपेक्ष गरिबी २२ प्रतिशत छ । कसरी दुई छाक खाने भन्ने समस्यामा रहेका गरिबहरूलाई यतिबेला कसरी न्यानो लुगा लगाउने भने चिन्ता पनि थपिएको छ ।

सप्तरीको मलेठ गढियास्थित मुसहर बस्तीका वृद्ध गोनर सदा दम्पती घर र न्यानो लुगा अभावले चिसो सिरेटो चल्ने गोठमा सुत्न बाध्य छन् । छिमेकी दशनीदेवी पनि परालको ओछ्यानमा नाति बुहारीसँगै सुत्छिन् । उनीहरूसँग शीतलहर थेग्न ओछ्याउने र ओढ्ने भरपर्दो लुगा छैन ।

छिन्नमस्ता गाउँपालिका–३ का ७० वर्षीय हलेश्वर मरिक जीविकोपार्जनका लागि बाँसको छिटी बनाउन व्यस्त छन् । बिहान बेलुकाको छाक टार्न बाँसका सामग्री बनाउने पुर्ख्याैली पेसा उनले ७० वर्षको उमेरमा पनि छाडेका छैनन् ।

रोगी शरीर घिसार्दै काममा भिडेका उनलाई यतिबेला समस्या भएको छ, पुसको ठण्डीले । चिसोले हात कठ्याङ्ग्रिएर काम गर्न नसक्ने भएपछि छेउको घुरमा केही बेर हात सेकेर फेरि कामलाई निरन्तरता दिन्छन् ।

पाँच वर्षअघि जवान छोरो सन्तोषको पोखरीमा डुबेर शंकास्पद मृत्यु भएपछि दुई वर्षको नाति रूपेशको पालनपोषणको जिम्मा पनि उनकै काँधमा आइपरेको छ ।

वृद्ध अवस्थामा आफू, बालक नाति र परिवारका अन्य सदस्यलाई ठण्डीबाट कसरी जोगाउने भन्ने चिन्ताले उनी पिरोलिएका छन् ।

छिन्नमस्ता गाउँपालिका–६ का डोम (मरिक) परिवारमा पनि उस्तै समस्या छ । बसोबासको राम्रो व्यवस्था नभएको, गरिबीका कारण पोषिलो खाने कुरा खान नपाएको तथा गतिला लुगासमेत नरहेका कारण परालको घुर बालेरै पुसको ठण्डी कटाउनुपर्ने उनीहरूको बाध्यता छ ।

ऐलानी जग्गामा झुप्रो बारेर बसेका १२ घर डोम परिवारका ५० जनाको एउटै चिन्ता छ– यसपालिको ठण्डीमा बाँचिन्छ कि बाँचिदैन ।

‘कुनैकुनै वर्ष त यस्तो ठण्डीमा ओढ्नेलगायतका राहत दिन्थे पनि’, ६५ वर्षीय सिफैत मरिकले भने, ‘यसपालि त अहिलेसम्म कोही सोध्नसम्म आएनन् ।’

उनले भने, ‘वृद्धवृद्धा र बालबालिकालाई पुसको ठण्डीले बढी सताएको छ ।’ चुनावका बेलामा हुलका हुल उम्मेदवार अनेक आश्वासन लिएर भोट माग्न आउने गरेको तर आफूहरू यतिबेला ठण्डीले बिचल्ली पर्दा कोही सोध्नसमेत नआएकोमा बस्तीका सबै मरिकहरू आक्रोश पोख्न थालेका छन् ।

टोलनजिकै रहेको गाउँपालिकाको जनप्रतिनिधिको बसोबास रहेको भए पनि आफूहरू ठण्डीले तड्पिरहँदा कसैले वास्ता नगरेको स्थानीय वीरेन्द्र मरिकले बताए ।

‘चुनावको बेला मात्र सम्झिने अरु बेला मर्न लाग्दा पनि चासो नराख्ने जनप्रतिनिधिको के काम ?’, उनले भने, ‘हामी दलितहरूलाई खाली भोट बैंकको रूपमा प्रयोग गर्दै आएका छन्, हाम्रो समस्यामाथि कसैलाई चासो छैन ।’

यस्तै समस्या गोनर र हलेश्वरको मात्र नभई सप्तरीका अधिकांश गरिब विपन्न बस्तीको छ । जीविकोपार्जनको एक मात्र आधार मजदुरीबाट दुई छाक टार्न मुस्किल भएको अवस्थामा कसरी न्यानो लुगा खरिद गर्ने दुखेसो उनीहरूको छ ।

सरकारी तथ्यांकअनुसार दुई छाक टार्न नसक्ने व्यक्तिको संख्या सप्तरीमा मात्रै एक लाखको हाराहारीमा छ । तर, उनीहरूलाई शीतलहरबाट जोगिन न्यानो लुगा प्रदान गर्न सरकारी स्तरबाट कुनै अग्रसरता भएको देखिँदैन ।

दिगो विकास लक्ष्य पूरा गर्न पनि हरेक नागरिकलाई गाँसबास र कपाससम्म पहुँच हुनुपर्छ । विपन्नको समस्यामा सरकार गम्भीर नभएकै कारण अहिले शीतलहर थेग्न धेरैलाई मुस्किल छ ।

शीतलहरको समस्या नयाँ होइन । वर्षेनि आउने शीतलहरको कहरबाट गरिब विपन्न वर्गलाई कसरी जोगाउने भन्नेतर्फ सरकार गम्भीर नभएको स्थानीयको भनाइ छ ।

प्रकाशित मिति: बुधबार, पुस १५, २०७७ १०:०४