यसरी बन्नुस् आख्यानकार

A+ A A-

नेपाली कथा विधा सिद्धान्तलाई भत्काउँदै पूर्वीय नवीनतम दर्शनका रूपमा स्थापित लीला दर्शनसँग नजिकिएर प्रयोगवादी कथाको सङ्लो नदी बनेर प्रस्तुत भएका छन्, दीनबन्धु शर्मा ।

शर्माको जन्म बुबा हरिदत्त शर्मा चालिसे र आमा मतिश्वरीदेवी शर्माको कान्छो छोराका रूपमा १६ साउन २०१८ का दिन धौवलागिरि अञ्चलको बागलुङ जिल्ला जैदी गाविस–३ मा भएको हो ।

शर्माका सपना र खण्डहरहरू (कथा संग्रह), निबन्धको पूmलबारी (निबन्ध संग्रह) प्रकाशित छन् । मधुपर्क, गरिमा, समकालीन साहित्य, मिर्मिरे, समष्टि, कान्तिपुर दैनिक, नागरिक दैनिकलगायतका पत्रपत्रिकामा शर्माका कथा, नाटक र निबन्ध प्रकाशित भएका छन् ।

सचितानन्द घिमिरेले आख्यानकार र आख्यानमा हुनुपर्ने मूलभूत गुण, क्षमता र सीपबारे शर्मासँग गरेको कुराकानीको सम्पादित अंश:

अध्ययन नै पहिलो योग्यता

आख्यानकार अध्ययनशील स्वभावको हुनैपर्छ । आख्यानकारले आख्यानसम्बन्धी शास्त्रीय, प्राचीन एवं अर्वाचीन धारणाहरु त जान्नुपर्छ, पढ्नुपर्छ । आख्यान कृतिहरू सचेत ढंगले पढ्नु जरुरी छ ।

गुरुप्रसाद मैनाली र विश्वेश्वरप्रसाद कोइरालाका आख्यान पढ्नैपर्छ । यता, आएर जटिल भनिएका इन्द्रबहादुर राईका कथा पढ्नैपर्छ । वर्तमान साहित्यिक प्रवृत्तिबारे जानकारी लिनैपर्छ । स्तरीय आख्यानकारका स्तरीय कृति पढ्नैपर्छ ।

उत्तेजना, आवेग र सरलता बढी रुचाइने

आख्यानका लागि जुनसुकै युगबाट विषय लिन सकिन्छ । तर, यसले वर्तमान भाषाशैली र वर्तमान मुद्दाहरुलाई स्पर्श गर्नुपर्छ । आमपाठकको कुरा गर्ने हो भने त्यो अझै पनि कमर्सियल छ ।

हलुका उत्तेजना, आवेग र सरलता नै धेरै पढिएका छन् । तर, लेखक दुई कदम अगाडि बढ्नुपर्छ । लेखकले कला र विचारले पाठकलाई डो¥याउन सक्नुपर्छ ।

गरुँगा रचना धेरैले छोडिदिन्छन् । यद्यपि कला, विचार, दर्शनका दृष्टिले सारै राम्रो भए पढिन्छ । ज्यादै बौद्धिक र कलात्मक रचनाले पाठकलाई तान्न सक्दैन । ज्यादै सरल रचनामा वैचारिक समस्या हुन सक्छ । तसर्थ, सरलता र कलात्मकताको संयोजन भएको रचना राम्रो मानिन्छ ।

लेखनले माझ्छ भाषा

अध्ययनपश्चात् लेखकले लेख्नुपर्छ । लेखन अभ्यासबाटै भाषा माझिँदै जान्छ । लेखन एक दुई दिनमै सुधार्न सकिने कला होइन । लेखन कौशल निखार्न बारम्बार लेखिरहनुपर्छ ।

आख्यानमा यस्तो भाषाशैली होस्

आख्यानका सन्दर्भमा भाषाशैलीमा वस्तुता, तर्क, विचारलाई नै ज्यादा जोड दिनुपर्छ । भाषाशैली कलात्मक हुनैपर्छ । कवितामा जस्तो दुर्बोध्य आवश्यक छैन । मीठो होस्, व्यंग्यात्मक भाषा होस् र संक्षेपमा पनि होस् ।

कतिपय कुरा नलेख्दा पनि अर्थपूर्ण हुन्छन्, यसलाई ख्याल गर्नुपर्छ । सबै घटनाको वर्णन गर्ने होइन । भाषा सांकेतिक र व्यंग्यात्मक हुनुपर्छ । भाले गद्य आवश्यक हुन्छ । हार्दिकता र कोमलतालाई बढी विचार गर्ने होइन । पाठकले अलिअलि कोसिस गर्दा बुझ्ने खालको हुनुपर्छ ।

मध्यम मार्ग नै अपनाउनुपर्ने हुन्छ । हामीले पाठकलाई हेर्ने हो । मैले पनि अनुभव गरेको के हो भने गरुँगो रचना धेरैजसो पाठकले छोडिदिन्छन् । ज्यादै जटिल, ज्यादै कलात्मक र ज्यादै बौद्धिक कथाले पाठकलाई खिच्न सक्दैन । ज्यादै सस्ता र न्यून कलात्मक आख्यान पनि पढिँदैन ।

सरलता र कलात्मकको संयोजन गर्न सके यो उत्तम हुन्छ । सरल भएकाले धेरै पाठकलाई तान्छ । धेरै पाठकको पछि दौडने होइन । लेखकले पाठकलाई लिड गर्नुपर्छ । त्यसको कलात्मक, वैचारिक पक्ष राम्रो हुनुपर्छ ।

प्रकाशित मिति: शनिबार, वैशाख २१, २०७६ २३:३९