मन्त्री हुने भएपछि रातारात फेरियो गुट

A+ A A-

सधैँ भीआईपी पार्टी हुने थापाथली हाइटको कार्की ब्याङ्क्वेट ७ पुसको दिउँसो मुलुककै भीआईपी (सबैभन्दा ठूलो पार्टीको रूपमा) नेताले भरिभराउ थियो । त्यहाँ औपचारिक रूपमा विभाजन हुन मात्र बाँकी नेकपाको एउटा समूह प्रचण्ड–नेपाल खेमाको स्थायी समिति बैठक हुँदै थियो ।

१३ महिनाअघिसम्म केपी ओली सरकारमा भौतिक पूर्वाधार तथा निर्माणमन्त्री रहेका नेकपा स्थायी समिति सदस्य रघुवीर महासेठ पनि थापाथली बैठकमा हाजिर भए । उनकी श्रीमती जुलीकुमारी महतो विपरीत खेमा ओली समूहको बैठकमा सहभागी भएकाले महासेठको थापाथली यात्रालाई अनौठो मानिएको थियो । लामो समयदेखि ओली समूहमा सक्रिय महासेठ प्रचण्ड–नेपाल समूहमा मिसिएकोले पनि यसलाई अस्वाभाविक मानिएको थियो ।

यसको तीन दिनपछि अर्को आश्चर्यजनक दृश्य देखियो, महासेठ पुनः पुरानो क्याम्पतिरै फर्किएको । जुन दिन महासेठ ओली समूहमा फर्किए, त्यही दिन उनकी पत्नी महतोले महिला बालबालिका तथा ज्येष्ठ नागरिकमन्त्रीको शपथ खाइन् ।

स्वार्थका सारथि

सत्ताधारी दल नेकपाको आन्तरिक विवादमा रातारात गुट फेरबदल गरेर पद हात पार्ने महासेठ दम्पती एक्ला होइनन् । प्रचण्ड–नेपाल समूहको ९ पुसको केन्द्रीय समिति बैठकमा सामेल थिए, दावा तामाङ । ओली समूहलाई साथ दिन तयार भएपछि उनको रातारात हैसियत फेरियो । केन्द्रीय सदस्य मात्र रहेका उनले भोलिपल्टै युवा तथा खेलकुदमन्त्री पद पनि पाए ।

यो पनि पढ्नुहोस्

फोन अफ गरेर सडकबाट उम्किएका साह र चौधरी वालुवाटार पुगेर मन्त्री

५ पुसमा केपी ओली सरकारले प्रतिनिधिसभा भंग गरेपछि विभाजनको संघारमा पुगेको नेकपाका कुन नेता कुन समूहमा पुग्छन् भन्ने चासो थियो । आफ्नो हैसियत र शक्ति ठूलो देखाउन दुवै समूह जोडतोडले लागेका थिए ।

विवादको सुरुवातदेखि नै प्रचण्ड–नेपाल समूहमा खुलेर उभिएका थिए, प्रभु साह । ७ पुसको केन्द्रीय समिति बैठकबाट प्रचण्ड–नेपाल समूहबाट माधवकुमार नेपाल अध्यक्षमा थपिएपछि साह असन्तुष्ट बने । दुई अध्यक्षको अभ्यास असफल भएको भन्दै एकल अध्यक्षमा जानुपर्ने उनको माग थियो ।

विरोधका बाबजुद साह प्रचण्ड–नेपाल समूहका कार्यक्रममा सामेल नै थिए । तर, १० पुसमा एकाएक साह ओली समूहमा छिरेर सहरी विकासमन्त्री बने । मन्त्री बन्नुभन्दा ३ घण्टाअगाडिसम्म प्रचण्डसँगै सडक आन्दोलनमा सरिक थिए, साह ।

प्रचण्ड–नेपाल समूहका एक केन्द्रीय नेताका अनुसार प्रचण्डसँग भएकै बेला साहको फोन तारन्तर आएको थियो । ‘पटक–पटक फोन आएपछि नेकपा नेता जनार्दन शर्माले प्रभू कमरेडको फोन आइरहेको छ, मन्त्री उपहार पर्‍यो कि क्या हो भनेर आन्दोलनकै क्रममा जिस्काएका थिए,’ ती नेता भन्छन् ।

ती नेताका अनुसार साह मधेसका केही नेतासँग भेटघाट र छलफल गरेर आउँछु भन्दै प्रचण्डसँग बिदा मागेर बाहिरिएका थिए । सडक आन्दोलनको मोर्चा छोडेर सोझै बालुवाटार पुगेका साहको नाम केही बेरमै मन्त्रीमा चढ्यो । लामो समयदेखि साहले पुष्पकमल दाहाल 'प्रचण्ड'लाई साथ दिँदै आएका थिए । प्रचण्ड–नेपाल समूहबाट साहलाई प्रदेश नम्बर २ को नेकपा इन्चार्ज बनाउने तयारी भइरहेको थियो ।

गौरीशंकर चौधरी १० पुसको मध्यान्ह प्रचण्ड–नेपाल समूहकै आन्दोलनकारी सदस्य थिए । आन्दोलनबाट एकाएक हराएका चौधरी साँझ श्रम, रोजगार तथा सामाजिक सुरक्षामन्त्रीको शपथ खान पुगेका थिए । साहभन्दा चौधरी मन्त्री भएको विषय प्रचण्ड–नेपाल समूहमा आश्चर्यको विषय बनेको थियो ।

‘विचार, दर्शनमा अहिले राजनीति बगेको छैन । त्यसैले राजनीति गर्नेहरूले पद, दौलतलाई लक्ष्य बनाइरहेका छन्,’ त्रिभुवन विश्वविद्यालय राजनीतिशास्त्र विभागका प्रमुख रामकृष्ण तिवारी भन्छन्, ‘यस्तोमा नेताहरूले आफूलाई बलियो देखाउन असम्भव कुरालाई पनि सम्बोधन गरिदिन्छन् र उनीहरू जतातिर आफ्नो स्वार्थ सम्बोधन हुन्छ, त्यतैतिर लाग्छन् ।’

हुम्ली सांसद छक्कबहादुर लामा ६ पुसको बिहानै प्रधानमन्त्री निवास बालुवाटारमा बसेको ओली समूहको बैठकमा उपस्थित भए । आफ्नो हस्ताक्षर दुरुपयोग भन्दै लामा आफू ओली समूहतिरै रहेको जनाउ दिँदै त्यहाँ पुगेका थिए । स्रोतका अनुसार लामालाई प्रधानमन्त्री ओलीले मन्त्रीको आश्वासन दिएर आफूतिर ल्याएका थिए । तर, चार दिनपछि मन्त्रिपरिषद् पुनःगठन गर्दा लामा नअटाएपछि उनी प्रचण्ड–नेपाल समूहतिरै फर्किए ।

पूर्वमन्त्रीसमेत रहेका नेकपा नेता शेरबहादुर तामाङ सुरुमा ओली कित्तातिर लागेका थिए । अहिलेको ओली सरकारमा छँदा बंगलादेशमा एमबीबीएस पढ्ने महिला विद्यार्थीबारे विवादास्पद अभिव्यक्ति दिएका कारण कानुनमन्त्री पद गुमाएका तामाङ ओली समूहकाे बैठकमा समेत सहभागी भएका थिए ।

तर, ९ पुसमा आइपुग्दा भने तामाङ ओली समूहबाट उछिट्टिएर प्रचण्ड–नेपाल समूहमा आइपुगे । त्यसअिघ नै उनकी श्रीमतीसमेत रहेकी सांसद उषाकला राईले ओली समूहको केन्द्रीय सदस्य पद अस्वीकार गरेकी थिइन् ।

समाजशास्त्री केशव सिलवाल इतिहासदेखि नै हाम्रोमा शक्तिमा हुनेहरूले आफ्नो गुटउपगुट बनाएर विरोधीको संहार गरेको देखिने भएकाले त्यसको अवशेष लोकतन्त्रमा समेत देखिएको बताउँछन् । ‘नेपाल एकीकरणदेखि राणाकाल, पञ्चायतकालदेखि नै षड्यन्त्र, दमन र हत्या गर्ने कार्य हुँदै आयो,’ उनी भन्छन्, ‘त्यो अवस्थाबाट नेपाली समाज अझै प्रताडित छ । नेपालकाे लोकतान्त्रिक संस्था बलिया भएका छैनन् भन्ने यो प्रमाण हो ।’

विचार वाम, प्रवृत्ति व्यक्तिगत लाभ

नेकपा उपाध्यक्ष वामदेव गौतम र स्थायी समिति सदस्य रामबहादुर थापा 'बादल'ले संसद् विघटनको लामो समय आफू कुन समूहमा लाग्ने भन्ने कित्ताकाट गरेनन् । गौतम अझै खुलेका छैनन् भने बादल चार दिनपछि ओली समूहतिर मिसिए ।

दुवै नेतृत्व तहका नेता हुन् । तर, संवैधानिक संकटको घडीमा दुवैले आफूलाई विरोध वा पक्ष कुन कित्तामा उभ्याउने भनेर निर्णय गर्न सकेनन् । गौतमको तुलनामा बादलले चाँडो निर्णय गरेर आफूलाई निर्णय लिन सक्ने नेताको रूपमा भने उभ्याए ।

गौतम भने आफू आधिकारिक नेकपामा जाने भन्दै निर्वाचनको आयोगको निर्णय कुरेर बसिरहेका छन् । उनले संविधानको व्याख्याबारे सर्वोच्च अदालतको निर्णयसमेत पर्खिबसेका छन् । ‘यस्तो बेला पनि निर्णय गर्न नसक्ने कसरी नेता हुन सक्छ ?’, ओली समूहका एक नेता भन्छन् । गौतम अडान लिन नसक्ने नेताका रूपमा चिनिन्छन्, यसपालिसमेत उनले त्यही प्रवृत्ति देखाए ।

विवादका बेला आफूलाई ‘ग्रे एरिया’मा राखेर जता बढी लाभ मिल्छ उतै लाग्ने बानी बादलको रहेको उनका युद्धकालीन सहयात्री हरिभक्त कँडेल बताउँछन् । ‘सिद्धान्त र विचारको भन्दा स्वार्थको हिसाबकिताब भएकाले यो स्वाभाविक थियो,’ उनी भन्छन्, ‘निष्ठाको राजनीतिक अब सपना मात्र हो ।’

श्रीमती प्रदेशमा अविश्वासको प्रस्तावक, श्रीमान् केन्द्रमा मन्त्री

नेकपाका दुई खेमाको कित्ताकाटमा विरलै देखिने दृश्य पनि देखियो । बागमती प्रदेश सरकारविरुद्ध परेको अविश्वासको प्रस्तावमा पत्नीले हस्ताक्षर गरेको भोलिपल्ट पतिले भने संघीय सरकारको मन्त्रीको शपथ खाए ।

९ पुसमा प्रचण्ड–नेपाल समूहले ओली समूहका मुख्यमन्त्री डोरमणि पौडेलविरुद्ध अविश्वासको प्रस्ताव दर्ता गराएको थियो । १० नम्बरमा नेकपा प्रदेशसभा सांसद कुमारी मोक्तानले हस्ताक्षर गरेकी छिन् ।

त्यसको भोलिपल्ट उनका पति दावा तामाङ युवा तथा खेलकुदमन्त्री बने, विरोधी खेमा ओली समूहमा लागेर । ‘आर्थिक रूपमा मुलुक सक्षम नभएको र आर्थिक असमानता बढी भएका मुलुकमा पैसा र पद प्राप्तिका लागि नेताहरूले जस्तासुकै कदम चाल्न पनि पछि पर्दैनन् । अहिले नेपालमा त्यही भइरहेको छ,’ सिलवाल भन्छन् ।

प्रकाशित मिति: सोमबार, पुस १३, २०७७ १०:३९