एकतामा सहजीकरण गरेका चिनियाँ उपमन्त्री नेकपा विभाजनपछि नेपाल आउनुको सन्देश के हाे ?

एकतामा सहजीकरण गरेका चिनियाँ उपमन्त्री नेकपा विभाजनपछि नेपाल आउनुको सन्देश के हाे ?

तस्वीरः रासस

A+ A A-

बाहिरबाट हेर्दा तत्कालीन एमाले र माओवादी आफैँ मिलेको देखिए पनि नेपथ्यमा त्याे एकता चीनकाे सहजीकरणमा सम्भव भएकाे अनुमान धेरैकाे थिए । तर, त्याे सिर्फ अनुमान थियाे । उक्त अनुमानलाई पुष्टि गर्ने काम चिनियाँ पक्षबाटै भयाे ।

नेकपा एकीकरणअघि चिनियाँ अन्तर्राष्ट्रिय विभागका उपमन्त्री कुओ यचौले नेपाल भ्रमण गरेका थिए । ८ फागुन २०७४ मा नेपाल आएका उनले नेताहरू पुष्पकमल दाहाल प्रचण्ड, केपी ओलीसहितका नेताहरूसँग भेट गरेका थिए । त्यसपछि नै पार्टी एकीकरणका लागि सातबुँदे प्रस्ताव तयार भएको थियो ।

पार्टी एकीकरणमा भूमिका निर्वाह गरेको चीनले नेकपाको विवाद समाधानका लागि प्रयाससमेत गरेको थियो । चिनियाँ राजदूत होउ यान्छीले विवाद समाधानका लागि पटक-पटक राष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारीसहित शीर्ष नेतासँग भेट गरेकी थिइन्। पछिल्लो समय उनको प्रधानमन्त्री ओलीलाई सन्देश थियो, ‘पद त्याग गर्नुपरे तयार रहनुस् तर पार्टीलाई विभाजनतर्फ नधेकल्नुस्।’

नेकपा विवाद समाधान गर्न चिनियाँ राजदूत यान्छीको प्रयास असफल भएपछि यहीबीचमा गत १४ मंसिरमा चिनियाँ रक्षामन्त्री वाङ् फेईको नेपाल भ्रमणसमेत भयो । भेटमा उनले राष्ट्रपति भण्डारीलाई चिनियाँ समकक्षी सी चिनफिङकाे सन्देश छाडेका थिए, ‘चीन नेकपाको विभाजन चाहँदैन, एकताको लागि तपाईंले भूमिका निर्वाह गर्नुस् ।’

रक्षामन्त्रीमार्फत समकक्षीको सन्देश र सद्धभाव प्राप्त भएपछि राष्ट्रपति भण्डारीले प्रचण्ड र ओलीलाई मिलाउन भूमिका निर्वाह गर्न उपाध्यक्ष बामदेव गौतमलाई आग्रह गरेकी थिइन् । उपाध्यक्ष गौतमले चासो नदेखाएपछि उनले सचिवालय सदस्य रामबहादुर थापा बादललाई भेट गरी यही आग्रह गरिन्। त्यसपछि बादलले २० मंसिरको सचिवालय बैठकमा विवाद समाधानका लागि कार्यदल गठनको प्रस्ताव अघि सारेका थिए । त्यस कार्यदलको कुनै औचित्य नरहने भन्दै उपाध्यक्ष गौतमसहित अन्य नेताले विरोध जनाएका थिए ।

के हो भ्रमणको सन्देश ?

यसबीचमा विवाद समाधानका लागि भन्दै पटक-पटक बैठक भए तर प्रधानमन्त्री ओलीले प्रतिनिधिसभा विघटन गरेपछि अन्ततः नेकपा विभाजनको अवस्थामा पुगेको छ। विभाजित नेकपालाई मिलाउने प्रयासमै येचौ नेपाल आएको हुनसक्ने कुटनीतिक मामिलाका जानकार गेजा शर्मा वाग्ले बताउँछन् । 'नेपालको राजनीतिक मामिलामा चिनियाँ चासो र भूमिका बढेको जगजाहेर छ। नेकपा एकीकरणमा चीनले उत्प्रेरित मात्रै गरेन, सहजीकरणसमेत गर्‍यो। नेकपा विभाजनपछि चीन दुःखी भएको देखिन्छ । आकस्मिक रूपमा चिनियाँ प्रतिनिधि आउनु निकै अर्थपूर्ण छ,’ शर्माले भने, ‘नेकपाको विभाजनलाई टार्न एकीकरणमा अधिकतम सहजीकरणको प्रयासका लागि आएको देखिन्छ।’

यता, चीन अध्ययन केन्द्रका अध्यक्ष सुन्दरनाथ भट्टराईले कम्युनिस्ट पार्टीमा देखिएको फुटले चीन-नेपाल सहकार्य विथोलिन सक्ने चिन्ता रहेकाले चिनियाँ पक्षले नेकपालाई मिलाउन प्रयास गर्न सक्ने बताउँछन्। ‘कम्युनिस्ट सरकार बनेपछि नेपाल-चीनबीच धेरै विषयमा सहकार्य भएको थियो । फुटपछि ती सहकार्य विथोलिने हो की भन्ने चिनियाँ चिन्ता देखापरेको छ । नेपाल भ्रमणमा रहेको चिनियाँ प्रतिनिधिमण्डलले पार्टीलाई एकतावद्ध बनाउन केही भूमिका निर्वाह गर्न सक्ला,’ उनले भने।

यता, चीनका लागि नेपाली राजदूत रहिसकेका टंक कार्की चीन नेपालको स्थिरताको पक्षमा रहेको र आफ्नो सुरक्षा संवेदनशीलताप्रति चनाखो रहेकाले विकसित राजनीतिक घटनाक्रमबारे बुझ्नका लागि आएको हुनसक्ने बताउँछन्। ‘चीन नेपालको स्थिरताको पक्षमा छ। नेपालमा राजनीतिक अस्थिरता हुँदा सुरक्षा संवेदनशीलतको चिन्ता चीनलाई पर्ने भएकाले वर्तमान राजनीतिक घटनाक्रमबारे बुझ्नका लागि चिनियाँ प्रतिनिधिमण्डल आएको हुनसक्छ,’ कार्कीले भने।

चार सदस्यीय प्रतिनिधिमण्डलसहित आएका कुओ यचौ बालुवाटारस्थित चिनियाँ दुतावासमा छन् । उनको भेटको तालिका चिनियाँ राजदूतावासले तयार गरिरहेको छ । प्रधानमन्त्रीको सचिवालयलाई भने उनको भ्रमणबारे औपचारिक जानकारी नरहेको प्रधानमन्त्रीका परराष्ट्र मामिला सल्लाहकार राजन भट्टराईले जानकारी दिए ।

प्रकाशित मिति: आइतबार, पुस १२, २०७७ १६:४१