जवानी, छोराछोरी बिर्सिएर परदेशमा यत्राे वर्ष ?

A+ A A-

(सुरुमै भनिहालौँ, यो कुनै मिलेको साहित्य होइन । यसले कुनै गहिरो बिम्ब बोक्दैन । यो त यौटा मजदुरले ट्वाँक हालेपछि उसलाई लागेको चक्कर हो । यो त यौटा मजदुरको नमिलेको कहानी हो । तपाईं जिम्मेवार पाठक हो भने तपाईंको समय मात्र खेर जान सक्छ ।)

हिँड्ने बेलामा हजुरआमाले भन्नुभएको थियो, 'के आँटिस् नि नानी यो सानाे उमेरमा ! जे छ, त्यसैमा चित्त बुझाउनुपर्छ । जति भए पनि सम्पत्तिले कसैलाई डकार आउँदैन बाबै !'

मैले हजुरआमाको कुरालाई बाल हानेँ । मेरा सपनाहरू चङ्गाजस्तै माथिमाथि उडिरहेका थिए । म विदेशिएँ ।

०००

जसरी कठिन परिस्थितिमा पनि सफलताले काँचुली फेरेको सपना देख्छ मान्छे । त्यसको ठीक विपरीत समयले आफूलाई कमजोर बनाएको छ । हिउँदको ठण्डी सुरु भइसकेको छ । पात झरेर अस्थिपञ्जर मात्र रहेका बुट्यानहरूमा हिउँले साम्राज्य जमाइसकेको छ । कक्रक्क परेर मुटु नै जम्नेगरी माैसम कठ्याङ्ग्रिएको छ । र, भोलि छुट्टी छ ।

मजदुरलाई दुई दिनले निकै प्रभाव पार्छ । एक तनाखा आउने दिन र अर्को छुट्टीको दिन । तनाखा आउने दिन मजदुर मालिक भएको हुन्छ । उसलाई लाग्छ, 'मसँग पैसा छ, म संसारका सबै कुराहरू किन्न सक्छु ।' अनि छुट्टीको दिनचैँ पिँजडाबाट फुत्किएको सुगाजस्तो । उडेर संसार घुम्ने योजना बनाउँछ । दुःखको कुरा; थाकेको मजदुर कि त भट्टीमा भेटिन्छ कि बिस्तारामै । पिँजडाबाट फुत्किएको सुगा पनि फर्किएर त्यही पिँजडामा आइपुग्छ ।

सजीवलाई स्वतन्त्रता अपरिहार्य छ । मजदुरी स्वतन्त्र जेल हो । जहाँ रहर पूरा गर्न मान्छे स्वयम् जेल बस्छ । भोलि छुट्टीको दिन, होइन होइन स्वतन्त्रता दिवस ! काम सकेर हामी मन भुलाउन कारखाना नजिकैको सी यू (चौबीस घन्टा खुल्ला रहने पसल) मा पुग्यौँ । सहपाठी दाइ छन् मेरा सारथि ।

रातकै समय भए पनि कोरिया निर्जीव हुँदैन । सडक बत्तीको झिलीमिली र गडगडाहटका साथ चलिरहेका कारखानाहरूले सजीव बनाइदिन्छन् रातलाई । सडक छेउछाउका कारखानाहरूमा रात्रिकालीन काम भइरहेको छ । जति नै मौसमले च्यालेन्ज गरे पनि चिम्नीहरूले पुत्पुत्याउन बिर्सिएका छैनन् । यसरी भनौँ, यहाँका आधाजसो जनसंख्या रातमा काम गर्छन् । आधा जनसंख्या निदाएको बेला आधा जनसंख्या बौरिएकै हुन्छन् । त्यसैले कोरियामा रात पर्दैन । हरदम जिउँदो रहन्छ ।

वसन्त र हेमन्त यी दुई ऋतु मलाई सजीवको यौनाङ्ग (लिङ्ग) जस्तै लाग्छन् । वसन्तले प्रकृतिमा यौवन भरेर चरमोत्कर्षमा पुर्‍याइदिन्छ । हेमन्तले स्खलन गराएर शिथिल बनाउँछ । हेमन्तको निर्मम प्रहारले ढक्क दक्षिण कोरियाको पश्चिम सिमाना भएर बग्ने एल्लो सी (yellow sea) जमेको छ, यतिबेला । र, हामी त्यही समुद्रको किनारमा ट्वाँक लगाउन बसेका छौँ ।

वसन्तयाम हुँदो हो त हामी कुनै अल्लारे ठिटो जवान युवतीको शारीरिक बनावट देखेर लट्ठिए जसरी लट्ठ परेर बियरको चुस्की लिँदै खुब मजा लुट्दा हौँ । माछाले उफ्री खेलेको हेर्दा हौँ । बकुल्लाको च्यारच्यार, हाँसको क्वाँकक्वाँक संगीतमा नाच्दा हौँ । मृत्युशैय्यामा छटपटाउँदै गरेको सूर्यको पीडामा मन्त्रमुग्ध हुँदा हौँ । परीपरीका वाद र दर्शनसँग समुद्रलाई तौलँदा हौँ । अथवा समुद्रमाथि तैरिरहेका कविताका हरफहरूलाई टपक्क टिप्दा हौँ । तर, हेमन्तमा जमेको समुद्र कुमारी लाग्दैन । बरु मुर्दाजस्तो लाग्छ, चेतनाहीन । जसरी माछाहरू जमेको समुद्रको पिँधमा चुपचाप छन्, उसरी नै हामी सिसाको फ्रेमभित्रको यौटा टेबुलमा चुपचाप छाैँ । बरु थरथर काँपेको हाम्रो हातमा छ चिसो सोजुको गिलास, सोजु अर्थात् बाँसको झोल, अर्थात् कोरियन रक्सी ।

खम्बे, चेयर्स !

लु लु, खम्बे खम्बे ! हामीले गिलासहरू ठोक्कायाैँ ।

एक जान (सानो कप, सोजु पिउने कप फरक हुन्छ।) चिसो सोजु स्वाट्ट पारेँ । टर्रो, टर्रो नमीठो झोल मेरो मुख हुँडलेर घाँटीबाट कोक्याउँदै भित्र छिर्‍यो र पेटैसम्म पुग्यो ।

उss.. मैले मुख बिगारेँ । र, मैलेजस्तै गरे दाइले ।

'के खानुपरेको होला यति नमीठो !', दाइले संवादको पोयो फुकाए ।

दारु मात्र त्यस्तो चिज हो, जो नमीठो भएर पनि सबैको रोजाइमा पर्छ । सोचेर बस्ने हो भने कुरो गम्भीर छ । तर, मलाई अर्कै सवाल गर्नु छ । आफ्ना कमजोरी र खराब प्रवृत्तिका कुरा गर्न खासै रुचाउँदैन मान्छे । म पनि अछुतो कहाँ छु र ! 'संसारमा मीठोचैं के छ र दाजै ?', कुरा घुमाएर प्रश्न गरेँ ।

दाइ बोलेनन् । म पनि बोलिनँ । बरु बारबार बाेतलबाट गिलासमा खनिँदै रक्सी बोल्यो कलल...।

लामै मौनता छायो ।

'जिन्दगीभन्दा त रक्सी नै मीठो ।', दाइले नै मौनता चिरे ।

'हँ, दाइ आफैँ बोलेका हुन् कि रक्सी ? कुस्तै कमाउँदा मस्त हुनुपर्ने मान्छेको यस्तो जवाफ ? कस्तो दार्शनिक कुरा !', ट्वाल्ल परेर दाइको मुखमा हेरेँ । कसम मैले उनको कुरा बुझिनँ । बुझ्दै बुझिनँ ।

'ख्वीsss...या, के पो गरिएन होला र अकबरे जिन्दगीमा !'

फेरि मैनता ।

कललल… बाेतलबाट रक्सी खन्याइएको आवाज ।

ठिन्न… चेयर्स गर्दा कप बजेको आवाज ।

घुटुक्क । आsss...

'४८ वर्षको हुँदासम्म आधाभन्दा धेरै उमेर त विदेशमै बिताइएछ । १५ वर्ष भारत, ४ वर्ष मलेसिया, ८ वर्ष कोरिया उफ...' दाइ अतीत वाक्न थाले ।

'राम ! मुहानको पानी जस्तो भुल्के जवानी, छोराछोरी सबै बिर्सिएर कसरी बस्न सक्नुभयो दाइ यत्रा वर्ष ?' मलाई अनायासै सोध्न मन लाग्यो ।

'चिन्ता नगर, तिम्रो सवालको जवाफ तिमी आफैँले दिनेछौँ एक दिन ।'

'हँ ?'

'अँ ।'

'बुझिन के ।'

'पैसै त हो नि अकबरे दुनियाँलाई शासन गर्ने ।'

कसम, भोगाइले मान्छेलाई दार्शनिक बनाउँदो रहेछ । होइन होइन, दर्शन भन्नुचैँ भोग हो । 'अझै कति बस्ने ? कति कमाउने ?' एस्से प्राइम (चुरोटको नाम) सल्काएर एक फाँको आयु उडाएपछि बेतुकको सवाल गर्छु ।

'जबसम्म पुग्दैन ।'

'हेर्नुस् त त्यो (उड्दै गरेको चुरोटको धुवाँ), पैसा भनेको धुवाँ हो दाजु । आँखाकै सामुन्ने कता बिलाउँछ बिलाउँछ । कहिल्यै पुग्दैन ।'

'त्यस्तो पनि होइन, खातामा केही जम्मा गरौं र फर्कनुपर्‍याे भनेको मुखभन्दा ठूलो भ्वाङ परेको खाता परेछ कहिल्यै अडिएन । खै कताबाट चुहिन्छ-चुहिन्छ । रित्ताको रित्तै । हाहाहा...' रुन्चे हाँसो । कहिलेकहीँ हाँसोले पनि निराशा बोल्दोरहेछ ।

'खातामै हुनुपर्छ त ? काठमाडौंमा बडेमानको दरबार ठड्याउनुभएकै छ । ठाउँठाउँमा घडेरी जोड्नुभएकै छ । छोराछोरी दुवैलाई अस्ट्रेलिया पठाइहाल्नुभयो । भाउजू पनि कमाइरहनुभएको छ !'

'पुग्दो रहेनछ । कुनै बेला थियो, काठमाडौँमा नाम मात्रको पसल गर्थें । पिठ्युँमा कुस्तै सामान बोकेर ग्राहकका घरघर पुर्‍याउन जाँदा एउटा पुरानो साइकल भइदिए कति सहज हुन्छजस्तो लाग्थ्यो । घरभाडा तिर्न नसकेर घरबेटीको कचकच सहन नसक्दा पाइला राख्न पुग्ने टालोजति मात्र जमिन भइदिए पनि भाटा बेरेर बस्थेंजस्तो लाग्थ्यो । छोराछोरीले पसलमा आएर एउटा मिठाई झिकेर खाँदा मन कटक्क खान्थ्यो । सोच्थेँ- छोराछोरीलाई मनमौजी खान पुर्‍याउन पाए ! होइन रहेछ, बर्खायामको खहरेजस्तै सपनाहरू त बढ्दै पो जाने रहेछन् । अहिले मलाई साइकल होइन, यत्रा वर्ष विदेश बसेपछि एउटा कार त किन्नै पर्‍याे नि ! नत्र समाजले गिज्याउँछ ।'

'समाज भन्नु आफैँ होइन र ? कति बस्ने त परदेश ? भाउजूको याद आउँदैन ? छोराछोरी देखौँ लाग्दैन ? कि सपनाको बलि चढेर जिन्दगीको अवतरण नै एक्लाएक्लै फरक-फरक भूगोलमा गर्ने ?'

जति टाढा उति माया गाढा भन्थे, त्यसो होइन सायद । टाढिनु बिर्सनु पनि हो । माया लत हो । जति नजिकियो उति बढ्छ । जति टाढियो उति घट्छ ।

मेरो प्रश्न सुने मात्र दाइले । जवाफ दिनुको साटो घोसे मुन्टो लगाए । उनका आँखाबाट अनायासै तप्पतप्प दुई थोपा आँसु झरेर धरतीमा कतै बिलाए । जसरी मजदुरका पसिना गालामै बिलाउने गर्छन् । दाइले थप बोल्नै परेन, दुईथोपा आँसुले संसार बोल्यो ।

मलाई दाइको मन दुखाएकोमा नरमाइलो लाग्यो । चुस्किको मात्र घटाएर कारखानातर्फ फर्कियाैँ ।

०००

शरीरमा रक्सीको रमरम थपिएपछि प्रायः मानिसहरू रमझम गर्नतिर लाग्छन् । तर, म ठीक उल्टो छु । जब नसामा नशा चढ्न थाल्छ, मेरो मस्तिष्कलाई दशा लाग्न सुरू हुन्छ । म स–साना कुरामा अल्झिन थाल्छु ।

सुत्छु भनेर बेडमा त पल्टिएँ तर निन्द्रा अघि नै समुद्रको किनारमा कतै छुटी गएछ । सायद स्वरूप फेरेको पानीसँगै जमिबस्या होला !

झरझराउँदो कोइला समाएजस्तो दाइकै कुराले मन पोलिरहेछ । म दाइकै कुरामा घोत्लिइरहेछु ।

सोच्छु, जिन्दगीको सबैभन्दा उर्वर समय उहाँको परदेशमा बित्यो । यो लामो सफरमा उहाँको जिन्दगीले सडकबाट महलसम्मको यात्रा तय गर्‍यो । गाउँको पाखोबाट शहरको चिल्लो सडकको सफर गर्‍यो । छोराछोरीहरू गाउँको सस्तो विद्यालयबाट विदेशको महँगो विश्वविद्यालयसम्म पुगे । शरीरले झुत्रे झाम्रेबाट महँगा, ब्राण्डेड लुगाहरूको काँचुली फेर्‍यो । खत लेख्न नजान्ने औँलाहरू स्मार्ट फोनका स्क्रिनमा लडिबुडी खेल्न थाले । जिन्दगीले कायापलट गर्‍यो ।

तर, उहाँले दुईकौडी धन सिबाय खै के पो कमाउन सक्नुभयो र ? परिवार के हो भनेर कसैले प्रश्न गर्‍यो भने सायद जवाफ दिन सक्नुहुने छैन । छोराछोरी बुबाआमाको काखमा, बुबाआमाको ममतामा रमाउँदै हुर्कनुपर्ने समयमा होस्टलमा हुर्किएँ । जवानी कल्पना र तड्पाइमै बुढिएर गयो । प्यास एकाध पटक वेश्यालयमा किनेको २० मिनेट समयसीमामै सीमित भयो ।

झट्ट हेर्दा कताकता पात झरेको पोथ्रो रूखजस्तो पो देखिनुहुन्छ उहाँ । खै जीवन भोगाइका क्रममा खुसी कता हरायो कता, अभावहरू पूरा गर्ने ध्याउन्नमा सन्तुष्टि कता हरायो कता । आफैँसँग सन्तुष्ट हुन नसकेको जिन्दगी फोस्रो हुँदोरहेछ । उसो त उहाँ हाँसेकै देखिनुहुन्छ । सन्तुष्ट नै देखिनुहुन्छ । तर, कमसल फिक्सनजस्तो उहाँको हाँसोमा काल्पनिकता झल्किन्छ । निखिलो भात किलकिलेमा किक्लिक्क गरेजस्तो, उहाँले भोग्दै गरेको जिन्दगी निखिलो भात भएको छ ।

अनि म ?

ख्वीss…या । लामो खुइया गरेर कोल्टे फेर्छु र देश सम्झन्छु । आफैँलाई नियाल्छु । बारबार राजनीतिले बलात्कार गरेको हाम्रो समाज सम्झन्छु । बेरोजगारी उत्पादन गर्ने शैक्षिक भट्टीहरू सम्झन्छु । फुटेका आमाका हात र खाला लडेका बाका कुर्कुच्चा सम्झन्छु । फेसबुकको म्यासेन्जर र भाइबरको भिडियो कल (भर्चुअल दुनियाँ) बाट चिनजान भएका आफ्ना लालाबाला (भविष्यका कर्णधार) हरूलाई दाइकै छोराछोरिसँग तुलना गर्न पुग्छु ।

महँगा सामान राम्रा हुन्छन् भनेजस्तै छोराछोरी र आफ्नै भविष्य खोज्न परदेशिएको मलाई लाग्छ, 'होस्टल र महँगो विद्यालयमा सन्तानहरू भर्ना गरिदिए पुग्छ । मातापिताको दायित्व पूरा हुन्छ । बुढा बाआमालाई चिनिमिस्री किनिदिए पुग्छ ।'

परिवारमा माया ममता र सन्ततिको उज्ज्वल भविष्यभन्दा धनको जरूरत छ । बल बैँस हुँदा कुस्तै कमाउनुपर्छ र भविष्यमा मस्त बाँच्नुपर्छ भन्ने म बुझ्दिनँ । आमाबुबाको छत्रछायाँ सन्तानका लागि सबैभन्दा ठूलो विश्वविद्यालय हो । होस्टल र विद्यालय त सिर्फ एउटा जेल हो । अक्षर र पन्नाहरूले बारिएको एक बन्द कोठाभित्र एउटा बच्चाले के नै पो सिक्न सक्छ र ? शब्दहरू घोक्नु, लेख्न सक्नु मात्र शिक्षा हो र ? खरर पढ्न सक्नु शिक्षा हो र ? शिक्षाले त जिन्दगीलाई खरर हिँड्न सक्ने पो बनाउनुपर्दछ त ! माया, ममता, परिवार नसिकेका मेरा सन्तानले असलमा के सिक्दा हुन्; एक्लोपन, घमण्ड, अहम् ?

फेरि कोल्टे फेर्छु ।

अब कति पो बाँच्लान् र दाइ ? श्रीमान् एकातिर, श्रीमती अर्कातिर, छोरी अर्कातिर, छोरो अर्कातिर के परिवारको परिभाषा यही हो ? के परिवारमा प्रेमको आवश्यकता छैन र ? कि पर्दैन आवश्यकता ? कि फेसबुक, भाइबरको भिडियो कल नै हो प्रेमको आधुनिक परिभाषा ? ड्युटीबाट आयो, मीठोमसिनो केही खायो र फोनमा पीडा साट्यो, सकियो । उता बूढी रूने, यता बुढो रूने । बस्, यही नै हो त जिन्दगी ?

दाइको मात्र होइन, यो त हामी लाखौँ नेपालीहरूको साझा समस्या पो हो । एउटा जवान युवाले विवाहको वरमाला पहिरिएसँगै राहदानीमा भिसा लगाउनुपर्ने तीतो यथार्थ छ । आजकल विवाह र यौन सिर्फ सन्तान उत्पादन गर्ने, वंश वृद्धि गर्ने प्रक्रियाजस्तो मात्र लाग्न थालेको छ । सन्तुष्टियन्त्र (खेलौना) हरूसित पो लिनुपर्ने भएजस्तो छ । यो कस्तो भौतिकवादी हुँदै गइरहेछु म ? कस्तो भौतिकवादी हुँदै गहिरहेछाैँ हामी ?

बाबुआमाले काखमा नहुर्काएर होस्टल पठाएपछि लालाबालाले परिवारको महत्त्व बुझ्दैनन् । बुझे पनि परिवारको आवश्यकता मात्र बुझ्छन् । किसानले भर्खर ब्याएको लैनो गाईलाई मीठो बाक्लो खोले खुवाउने र जति गाई ठिटो हुँदै जान्छ, खोले पनि उति पातलो बनाउँदै लगेजस्तो, कस्तो अनौठो उत्तरआधुनिक सोच, जिन्दगी मेरो, हाम्रो !

महत्त्व र आवश्यकतामा आकाशपाताल फरक छ । महत्त्व भनेको भोकाएको बेला खाने र सन्तुष्ट हुने प्रक्रिया हो । महत्त्वले भोक मात्र मेट्दैन, सन्तुष्ट पनि बनाउँछ । आवश्यकता भनेको सिर्फ भोक हो । भोक नलागोस् भनेर खानैपर्ने खाना हो । अघाएपछि आवश्यकता नै बिर्सिइन्छ । खानै हेर्न मन लाग्दैन । जिन्दगी महत्त्वपूर्ण होस्, आवश्यक नहोस् ।

भोक हुनु जरुरी छ । तर, अधिक भोकले मान्छेलाई हिंस्रक बनाउँछ । भोकसँग सन्तुष्टि हुनु अनिवार्य छ । के भरोसा होस्टलमा हुर्केका मेरा सन्तानले भोलि मलाई वृद्धाश्रम नपुर्‍याऊलान् भन्ने ! अथवा चिन्दिनँ भनिदिए भने ! सडक किनारमा लगेर छाडिदिए भने !

अस्ति एउटा साथीले लेखेको थियो, 'छोरीलाई फोन गर्दा छोरी खासै बोल्न खोज्दिनँ । बरु, युट्युबका भिडियोमा रत्तिन्छे । टीभी कार्टुनसँग रमाउँछे । पप्पी (कुकुर) लाई मलाई भन्दा महत्त्व दिन्छे । टेडीहरू उसका आफन्त हुन् ।'

अर्को साथी भन्दै थियो, 'छुट्टीमा घर गएको छोरो मेरो छेउनै पर्न मानेन । डराउने, आत्तिने, परपर भाग्ने मात्र गर्‍यो ।'

अझै अर्को साथी श्रीमतीको गर्भमा छोरो छाडेर कोरिया आएको थियो । अहिले छोरो विद्यालय जाने भइसक्यो । ऊ यतै अवैधानिक रूपमा बसेको छ । उनीहरू बाउछोराबीच प्रत्यक्ष भेटघाट भएको छैन । अब कसरी साथीको छोराले पिताको परिभाषा दिँदो हो ! बाका खुट्टामा घुघुत्ती नखेली हुर्केको सन्तानले कसरी पो बालाई चिन्ला र ! कसैले बा भनेको के हो भन्दा एटिएम कार्ड भनिदियो भने परेन त बित्याँस !

अलि अस्ति सामाजिक सञ्जालमा एउटा भिडियो भाइरल भएको थियो । भिडियोमा वर्ष दिन पनि नपुगेको सन्तान छाडेर परदेशिएकी आमा भेट्दा बच्चा छेउ पर्नै मानेन । आमाले बोक्दा उल्टै कहालिएर रोएथ्यो । र, बच्चासँगै रोइरहेथी आमा । हामीले समयलाई यस्तो कठोर बनायाैँ, जहाँ सन्तानले आमा चिन्दैन । सन्तान आमासँग डराएर भाग्छ ।

परिवार, सम्बन्ध भन्नु जिम्मेवारी र खुसी नभएर स्वार्थ भएको छ । परिवारलाई आवश्यकतासँग मात्र जोडेर हेरेकै कारण हो, अमेरिका, बेलायत, जापान, अस्ट्रेलिया, क्यानडाजस्ता विकसित राष्ट्रमा बस्ने नेपालीहरूले घुमाउने बहाना गरेर आफ्ना जन्मदातालाई छोराछोरी हेर्ने बेलामा मात्र सम्झने । त्यसैको प्रतिफल हो- आफन्त मर्दा सामाजिक सञ्जालमा 'रिप' लेखेर कमेन्टको संख्या गनेर बस्ने । के थाहा कुनै दिन मेरा सन्तानले मलाई नै पो चिन्दिनँ भन्ने हुन् कि !

फेरि पनि कोल्टे फेर्छु र लामो खुइया गर्छु ।

दाइतिरै पुग्छ मन । उहाँ कोरिया, भाउजू इजरायल, छोरी अस्ट्रेलिया, छोरो कुनै अर्को देश । काठमाडौंमा बडेमानको घर रित्तो छ, उहाँको । यसरी भनौँ, दाइको घरका भित्ताहरूमा परिवारको रङ पोतिएकै छैन । होइन होइन, असलमा उहाँको परिवार नै पो कहाँ छ र ! छ त केवल औपचारिकता । छ त केवल परिवार भएको भ्रम । दूरको आफन्त पाहुना लाग्न आएजस्तो चार/पाँच वर्षमा हप्ता/पन्ध्र दिन यसो औपचारिक भेटघाट हुनुलाई परिवारको परिभाषाले समेट्न सक्छ होला र ?

परिवारको रङ नपोतिएको घर के घर ? श्रीमान्‌/श्रीमती सँगै बसेर दु:खसुख साट्नुपर्ने ठाउँमा साहुको गाली र कामको थकान सामाजिक सञ्जालको माध्यमबाट साट्नुपर्ने यो कस्तो सपना ? कस्तो रहर ? या त कस्तो बाध्यता ? सोच्छु, अब उहाँको परिवार पूर्ण कहिले पो होला र ? उहाँको आफ्नो आयुले डाँडो काटिसक्यो, बिस्तारै रोग र आलस्यहरूले डेरा जमाउँदै छन्, छोराछोरीले आफ्नो सपनाको उडान भरिसके । अब उनीहरू बालापनमा फर्कने होइनन् ।

समय भन्नु उमेर रहेछ । हरेक पल, हरेक भोगाइ जिन्दगीजस्तै बुढिएर जाँदो रहेछ । टाढिएर जाँदो रहेछ ।

हुन त दाइ दिनहुँजसो सुनाइरहन्छन् 'खातामा टन्नै पैसा जम्मा गर्ने । बुढाबूढी बस्ने, कुपुकुपु खाने । रिटायर्ड जिन्दगी बिताउने । न छोराछोरीले छेकबार गर्छन्, न सम्पत्तिले । मेरो त ५० कटेपछि पो जवानी आउने भयो । ५० कटेपछि पो रोमान्स जम्ने भो । बडेमानको घर, भर्खर विवाहबन्धनमा बाँधिएका नवजोडीजस्ता बुढाबूढी, आहा....।'

बल बैँसजति परदेशमा सकेर घर फर्किएपछि उहाँले आफ्नै घरमा उहाँकै सपनाजस्तो रिटायर्ड जिन्दगी बिताउन पाउनुभयो भने त ठीकै हो । तर, कतै अस्पतालका शय्याहरू पो हुने हुन् कि उहाँहरूका बुढेसकालका सारथि !

सोच्दासोच्दै झोक्राएछु । मोबाइलको भ्या...र्र भाइब्रेसनले झसङ्ग भएँ ।

साथीको म्यासेज रहेछ, खोलेँ र हेरेँ । 'हाई ड्युड, ह्वाट्स अप ? मस्ती छ है ? छप्प छाप्या छस् ? साला तेरै छ दिन । लागेर हो...'

'सुन न मलाई अभर छ यो महिना अलिकति सहयोग गर न प्लिज ।'

साथीको दोस्रो म्यासेजले फेरि निन्द्रा कता हरायो कता । कुरा आयो पैसामै । पहिलो म्यासेज पढेर उत्साहका साथ रिप्लाई गर्न लागेको मलाई दोस्रो म्यासेजले जवाफ लेख्नै दिएन । अफलाइन बस्न मनलाग्यो । अस्ति भर्खर एकटुक्रो घडेरी किनेको थिएँ । त्यसको ऋण तिरी भ्याएकै छैन । अलिकति भए पनि ऋण तिरौँ कि ? साथीको अभर पो टारौँ कि ? घर खर्च पो पठाऊँ कि ? श्रीमतीलाई गोजी खर्च पनि चाहियो । छोराछोरीको होस्टल फि नतिरी भएकै छैन । बाआमा उफ…!

साँच्चै यो परदेश नभए ? साँच्चै मलाई कारिन्दा बनाइदिने कारखाना नभए ? मेरो मालिकले आफ्नो नाफाको दायरा बढाउन मलाई नोकर नबनाको भए ? अकस्मात् मेरा यी हातपाउले काम गर्न छाडे भने के गर्दो हुँला म ? छैन मसँग जवाफ छैन । साँच्चै म रित्तो छु । रित्तो । विल्कुलै रित्तो । छैन मसँग धन छैन ।

०००

संसारमै महँगो त पैसा पो रहेछ ! कलियुगका मान्छेको मन पैसाको भएछ !!

०००

दैव पैसा बनायौ, पैसा कसले बनायो ?

पुस्तक प्रसादले त्यसै लेखेका होइन रहेछन् यी हरफहरू !

दोहोर्‍याएर तेहेर्‍याएर सुन्दा पनि मलाई यो गीत सुनेर कहिल्यै धित मर्दैन ।

पैसा, पैसा, पैसा, जताततै पैसा, जेमा पैसा, एकमनले भन्छ पैसा सबथोक हो । पैसा त सजीव पो हो । पैसामा प्राण छ । पैसाले नै त हो हाम्रो श्वास फेरिदिने । पैसासँग हरेक कुराको विकल्प छ । हरेक कुराको सामाधान पैसाले मात्र गर्न सक्छ । नत्र किन यो सिङ्गो दुनियाँलाई शासन गर्ने हैसियत राख्छ र ?

फेरि अर्को मनले भन्छ, नाथे पैसा के हो ? केही पनि होइन । जाबो एउटा कागजको टुक्रा । पैसासँग के छ र ? केही पनि छैन । न निन्द्रा छ ? न तृप्ति छ ? न इमोसन छ ? न फिलिङ्स छ ? न सन्तुष्टि नै छ ? के छ केही छैन ? छ त केवल भोक । मात्र भोक । अघि नै भनें- भोक हुनु जरुरी छ तर भोकले भोज गर्न सक्ने हैसियत राख्नुपर्दछ । मोज नभए पनि फरक पर्दैन जिन्दगीमा तर भोकसँग भोग र भोज हुनैपर्दछ ।

भोक, भोक, भोक, पैसाको भोकले न बिल गेट्स अघाएका छन्, न विनोद चौधरीले सन्तुष्टिको श्वास फेरेका छन् । उनीहरूसँग छ त केवल सम्पत्तिको भोक । पैसाको भोक । मान्छे सम्पत्तिले कहिल्यै अघाउँदो रहेनछ । सम्पत्तिको डकार कहिल्यै नआउँदो रहेछ मान्छेलाई ।

अनायासै हजुरआमाले हिँड्ने बेलामा भन्नुभएको वाक्य सम्झिएँ, 'के आँटिस् नि नानी यो सानाे उमेरमा ? जे छ, त्यसैमा चित्त बुझाउनुपर्छ । जति भए पनि सम्पत्तिले कसैलाई डकार आउँदैन बाबै !'

यसबेला मैले मेरी दिवंगत हजुरआमालाई संसारको सबैभन्दा ठूलो दार्शनिक सम्झिएँ । उहाँले जिन्दगी पढेर निकाल्नुभएको सार थियो, 'जे छ त्यसैमा सन्तुष्ट हुनुपर्छ' भन्ने सिद्धान्त । उहाँको सिद्धान्तको अर्थ हो सम्पत्ति हुनु भनेको खुसी हुनु होइन । सम्पत्ति हुनु भनेको त दु:ख हुनु पो हो । खुसी भनेको सन्तुष्टि हो । सन्तुष्टि भनेको सबैभन्दा ठूलो धन हो । धनले सन्तुष्टि किन्न सकिँदैन । सन्तुष्टिले धन जति पनि किन्न सकिन्छ ।

बल्ल मैले बुझेँ । हो रहेछ, सम्पत्तिले कसैलाई डकार आउँदो रहेनछ ।

कल्पँदा, कल्पँदै बिहानको ४ बजिसकेछ । ड्युटीको दिन थकानले सुत्न सकिँदैन तनावले । खुइ...या, परदेशी जिन्दगी ।

बस्दै बस्दिनँ अब यो बिरानो मुलुकमा । भोलि नै घर फर्कन्छु । जे छ त्यसैमा चित्त बुझाउँछु । पुग्यो अब । अबेर मनले मनसँग प्रतिज्ञा गरेर निदाउँछु ।

भोलिपल्ट बयुँझँदा बिर्सिहाल्छु अघिल्लो दिनको प्रतिज्ञा । सुरु भइहाल्छ सम्पत्तिको भोक । पारिपारिक आवश्यकताहरू । घर घडेरीको मोह । छोराछोरीलाई ठूला मान्छे बनाउने ध्याउन्न । छरछिमेक, साथी, भाइसँगको प्रतिस्पर्धा ।

यसरी नै भोकले भोक जन्माएको पनि आठ वर्ष बितिसकेछ । दाइका ४८ वर्ष गन्ने मैले आफ्ना आठ वर्षहरू गन्न भुसुक्कै बिर्सिएछु । म अघाएको छुइनँ अझै । पैसाले कहिले डकार्ने होला, उफ….!

०००

'ए दाजु, एक ट्वाँक लगाऊँ कि ?', मस्त निदाइरहेका दाइ जुरुक्क उठ्छन् । हामी एकाबिहानै मुख खोकल्न सियुतिर लाग्छौँ ।

प्रकाशित मिति: शुक्रबार, पुस १०, २०७७ १६:१०