कोरोनाले बदलेको अभिवादन शैलीः हात मिलाउनेहरू मुट्ठी ठोकाउन थाले

A+ A A-

गत २ मार्चमा बर्लिनमा आयोजित एक कार्यक्रममा जर्मनीका आन्तरिक मामिलामन्त्री हर्स्ट सीहोफरले चान्सलर एंगेला मर्केलसँग हात मिलाउन इन्कार गरे । मर्केलले हात अघि बढाए पनि सीहोफरले ‘हेलो’ मात्रै भने, ह्याण्डसेक गरेनन् । त्यसपछि मर्केलका साथमा आएका अरुले पनि सीहोफरतिर हात बढाउन सकेनन् ।

सिटमा बस्नुअघि मर्केलले मुस्कुराउँदै प्रतिक्रिया दिएकी थिइन्, ‘यो सही तरिका हो ।’ पछि त्यहीँ कतिपय राजनीतिज्ञले कुहिनाे ठाेकाएर 'अभिवादन' गरेका भिडियाेहरू पनि चर्चित बने ।

मार्चकै दोस्रो साता, अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले आफूलाई भेट्न आएका आयरल्याण्डका प्रधानमन्त्री लियो भारड्करसँग ह्वाइट हाउसमा हात मिलाउनुको साटो नमस्कार गरे । उनले भनेका थिए, ‘कोरोनाबाट जोगिन नमस्कार मनासिब छ ।’

स्पेनका राजारानीलाई फ्रान्सका राष्ट्रपति इमानुअल म्याक्रोनले नमस्कार गरे । इजरायली प्रधानमन्त्री बेन्जामिन नेतान्याहूदेखि विश्वका शक्तिशाली नेताहरूले हात मिलाउन छाडेर नमस्कार गर्न थाले, जुन अपवादबाहेक चलिरहेकै छ ।

कोरोना त्रासका कारण चीनमा खुट्टा जोडेर अभिवादन गरेको भिडियो भाइरल नै बनेको थियो ।

नेपाल, भारतसहित एसियाका केही देशमा दर्शनभेटका क्रममा दुई हात जोडेर ‘नमस्कार’ गर्ने चलन छ, जुन पूर्वीय संस्कृति हो ।

मध्यपूर्वका मानिस एकअर्काको हात चुमेर अभिवादन गर्छन् । हात मिलाउने परम्पराचाहिँ युनानबाट सुरु भएको बताइन्छ । तर, कोरोना प्रकोपका कारण ‘नमस्कार’ विश्वव्यापी बनेको छ भने हात मिलाउने तरिकामा फेरबदल भएको छ ।

डिसेम्बर २०१९ तिर चीनबाट फैलिएको कोभिड–१९ विश्वभर फैलिँदै जाँदा मानव व्यवहारमा सबैभन्दा पहिला देखिएको परिवर्तन हो यो । सयौँ वर्षअघि यूनानबाट सुरु भएको ‘ह्याण्डसेक’ अपवादबाहेक विश्वका भिन्नभिन्न संस्कृति मान्ने देशमा अभिवादनको सबैभन्दा प्रचलित तरिका बनेको छ । तर, ‘ह्याण्डसेक’ समेत कोरोना सर्नसक्ने एउटा कारण बनेपछि मानिसहरू डराउन थालेका छन्, हात मिलाउनुको साटो नमस्कार गर्छन्, हात जाेड्नै पर्दा नयाँ तरिकाले गर्छन् ।

हात मिलाएर अभिवादन गर्नेहरू नेपालमा पनि कमचाहिँ छैनन् । राणाकालीन समयमा अंग्रेजहरूको नेपाल आगमनसँगै हात मिलाउने चलन सुरु भएको बताइन्छ । खासगरी नयाँ पुस्तामा अपरिचित होस् वा चिनजानकै मित्र, अग्रजसँग भेट हुँदा हात मिलाउनु आम कुरा भइसकेको छ । नेपालीको व्यवहारमा घुलमिल भएको यो युनानी परम्परालाई कोरोनाले परिमार्जन गरिदिएको छ ।

हिजोआज मुट्ठी ठोकाएर आपसमा अभिवादन प्रकट गर्न थालिएको छ, कसैकसैले कुहिनो ठोकाउँछन् । पहिला आपसमा दाहिने हातको पञ्जा फुकाएर मिलाइन्थ्यो भने अहिले मुट्ठी पारेर त्यसको पछाडिको भाग ठोकाउन थालिएको छ ।

इतिहासका अध्येता, लेखक सुजित मैनाली मुट्ठी ठोक्काउने तरिकालाई ‘मानव व्यवहारको अल्पकालीन परिवर्तन’ मान्छन् । ‘कोरोना सर्छ भनेर हात मिलाउन छाडिएको थियो तर त्यसको विकल्प मुट्ठी ठोकाउन थालियो । कोरोनाविरुद्धको भ्याक्सिन बनेको समाचार सार्वजनिक भएसँगै विस्तारै पुरानै तरिकाले हात मिलाउन थालिएको छ’, उनले भने ।

हात मिलाउने चलन

इतिहासकारहरूका अनुसार प्राचीन यूनानमा आफ्ना देउताको पूजा गर्दा सम्मानमा हात माथि उठाइन्थ्यो । कोही व्यक्ति, कोही अपरिचितसँग मित्रता गर्नुपर्दा दायाँ हात बढाइन्थ्यो । सोही चलन आजपर्यन्त चलिरहेको छ ।

प्रकाशित मिति: शनिबार, मंसिर २०, २०७७ ०८:०७