शेरबहादुरजी र रामचन्द्रजीको नेतृत्वमा कांग्रेस सफल हुन सक्दैन : सिटौला

A+ A A-

नेपाली कांग्रेसका नेता कृष्ण सिटौलाले पार्टीको १४औँ महाधिवेशनमा सभापति उठ्ने घोषणा गरिसकेका छन् । अघिल्लो महाधिवेशनमा पार्टीमा तेस्रो धारका रूपमा उदाएका उनी त्यही धारलाई विस्तार गर्दै मैदानमा उत्रिने तयारी गरिरहेको बताउँछन् । समसामयिक विषयमा अन्तर्वार्ताका क्रममा उनले सत्तारुढ कम्युनिस्ट पार्टी (नेकपा) को विवादबारे पनि टिप्पणी गर्दै उनले भनेका छन्, 'कम्युनिस्ट पार्टी फुट्छ अनि नेपाली कांग्रेस पार्टी सत्तामा जानुपर्ने परिस्थिति पर्छ होला भन्ने भ्रममा हामी पर्न चाहँदैनौँ । हामी प्रतिपक्षमै रहेर जनताको आवाज उठाउने मान्यतामा रहन्छौँ ।'
प्रस्तुत छ, कांग्रेस नेता सिटौलासँग शिलापत्रकर्मी शिशिर ढकालले गरेको कुराकानीको सम्पादित अंशः

आसन्न महाधिवेशनमा तपाईंको तयारी के छ ?

अहिले महाधिवेशको कार्यतालिका नै अन्याेलमा परेको अवस्था छ । फागुनमा महाधिवशेन गर्ने भनेको त्यो मितिमा महाधिवेशन नहुने प्रायः निश्चित नै छ । क्रियाशील सदस्यको विवरण अहिलेसम्म केन्द्रमा आइपुगेको अवस्था छैन । ७७ वटै जिल्लाबाट विवरण केन्द्रमा आइपुगेपछि वडाको अधिवेशन सुरु गर्न कम्तीमा तीन महिना लाग्छ । वडा, क्षेत्र, जिल्ला, प्रदेश अधिवेशनका लागि दुई/तीन महिना लाग्छ । त्यस कारणले कार्यतालिका बनिसकेपछि मात्रै महाधिवेशनको कार्यतालिका सम्बन्धमा मेरो तयारीको कुरा गर्नु उपयुक्त हुन्छ ।

फागुनमा नहुने महाधिवेशन कहिले होला ?

मैले पार्टीका पदाधिकारीलाई कम्तीमा वर्षात्‌अघि जेठ महिनाभित्र महधिवेशन गरौँ भन्ने प्रस्ताव गरेको छु । त्यसका लागि नयाँ कार्यतालिका बनाऔँ भनेर मैले अनुरोध गरेको छु । सभापतिजीले कहिले कार्यसमिति बैठक बोलाउनुहुन्छ, त्यही समयमा महाधिवेशनको नयाँ मिति र कार्यतलिकाका विषयमा छलफल भएर मिति टुंगो लाग्छ ।

तपाईंले नेतृत्व गर्नुभएको कांग्रेसभित्रको तेस्रो धारको अवस्था अहिले तितरवितर छ भन्छन् अहिले तपाईंहरूको स्थिति के छ ?

यो तपाईंको सोचाइमा त्यस्तो देखिएको होला । हामी जति संख्यामा थियौँ, त्यही छौँ र अहिले हाम्रो विस्तारित समूह छ । अहिले निकै ठूलो समूह त बनेको छैन । तर, समय क्रममा ठूलो भएको देख्न सकिन्छ ।

त्यो समूहलाई लिएर महाधिवेशनमा सभापतिको दाबेदारी तपाईंले फेरि प्रस्तुत गर्नुहुन्छ ?

अहिलेसम्म म यही विचारमा छु ।

विगतमा पनि सभापतिमा दाबेदारी प्रस्तुत गरेर तपाईंले अर्को पक्षलाई समर्थन गर्ने परिस्थिति आएको थियो । अहिले पनि त्यही परिस्थिति आउन सक्छ भन्ने टिप्पणी धेरैको छ नि ?

विगतमा सुशील कोइराल र शेरबहादुर देउवाबीचमा प्रतिस्पर्धा हुन्छ र सुशील कोइरालालाई समर्थन गर्ने मेरो विचार थियो । तर, उहाँको असामयिक निधन भयो । त्यसपछि शेरबहादुरजी र रामचन्द्रजीको नेतृत्वमा कांग्रेस सफल हुन सक्दैन भन्ने मेरो व्यक्तिगत विचार थियो । विगतको संसदीय निर्वाचनले त्यो प्रमाणित पनि गर्‍यो । उहाँहरूबाट कांग्रेसको भविष्य उज्ज्वल नहुने आँकलनकै कारण मैले उम्मेदवारी दिएको थिएँ । छोटो समयमा मैले उम्मेदवारी दिएको थिएँ ।

पहिलो चरणको महाधिवेशनपछि मैले मत परिणाम हेरेर नेता पौडेल र देउवालाई सहमति गर्नुस् भनेको थिएँ । तर कांग्रेसको इतिहासमा महाधिवेशन दोहोरिने परिस्थिति सिर्जना भयो । मेरो पक्षको मत बाँडियो, यथार्थ कुरा यो हो । तर आजको दिनमा विगतको महाधिवेशनलाई लिएर मेरो कुनै समीक्षा हुँदैन । विगतकै महाधिवेशनको नशामा रहेर कसैले निर्णय गर्नु हुँदैन भन्ने मेरो आफ्नै मान्यता छ । ताजा भएर सोच्नुपर्छ । विगतको महाधिवेशनताकाको राजनीतिक परिस्थति अहिले छैन । अहिले राजनीति निकै विकसित भइसकेको छ ।

विकसित परिस्थतिमा नेतृत्व आफूले मात्रै गर्न सक्ने तपाईंको भनाइ हो ?

पहिले कांग्रेसको संघीय संरचना थिएन । अहिले पार्टी संघीय प्रणालीमा गएको छ । सातवटा प्रदेशमा नै प्रदेश महाधिवेशन हुँदै छ । हाम्रो प्रदेश कार्यसमितिहरू पनि बन्दै छन् । त्यसैले संरचनाका दृष्टिले नेतृत्व क्षमताका दृष्टिकोणले वैचारिक नीतिगत रणनीतिगत दृष्टिकोणले पार्टीभित्र हुने आन्तरिक व्यवहार र यसको आचरण पार्टीले कार्यकर्ताहरूलाई गर्ने मूल्यांकन र जिम्मेवारी बाँडफाँटलगायतका दृष्टिकोणले नेपाली कांग्रेस पार्टीले आगामी महाधिवेशनमा नेतृत्व छनाेट गर्नुपर्छ ।

त्यसैले मैले सबै साथीहरूलाई हिजोको मनस्थितिमा कोही पनि नरहनुस्, नयाँ ढंगले सोच्नुस्, पार्टीभित्र नयाँ नेतृत्व चयन गरौँ र पार्टीलाई आमूल परिवर्तनको परिस्थितिमा पुर्‍याऔँ भन्ने मेरो मत छ । समय र समाजलाई नेतृत्व गर्न सक्ने नेतृत्व कांग्रेसले अब चयन गर्नुपर्छ । मैले कसैलाई पढाउन यस्ता कुरा गरिहेको छैन । आफूभित्र आत्मविश्वास भएर नै यस्ता कुरा आएका हुन् । म आफैँ यो बाटोमा हिँड्छु भन्ने दृष्टिकोणका साथ सबैसँग छलफल गरिरहेको छु ।

सभापति देउवाले दाबेदारी नछोड्ने मनस्थिति बनाउनुभएको छ । उहाँ फेरि निर्वाचित हुनुभयो भने कांग्रेसको भविष्य के हुन्छ ?

म कसैका विषयमा नकारात्मक टिप्पणी गर्न चाहन्नँ । नेपाली कांग्रेसका सबै साथीहरूले पार्टीमा योगदान पुर्‍याउनुभएको छ । कसैले लामो जेल जीवन बिताउनुभएको छ भने कसैले प्रवासबाटै योगदान पुर्‍याउनुभएको छ । त्यति मात्रै नभएर अहिले ४६ सालमा जन्मिएका युवाहरू पार्टीलाई नेतृत्व दिने अवस्थामा आइपुगेका छन् । यस पटक नेपाली कांग्रेस पार्टीभित्र योगदान गर्ने सबैको कदर होस् । युवा साथीहरूको नेतृत्वदायी क्षमताको विकास होस् र उहाँहरूको नेतृत्व पंक्तिमा प्रतिनिधित्व होस् । हामीले पार्टी संरचनालाई समावेशी बनाएका छौँ । क्षमता भएका साथीहरूको समेत प्रतिनिधित्व रहोस् । मधेशी जनजातितर्फबाट पनि क्षमता भएका युवा साथीहरू अगाडि आऊन् भन्ने सोचाइ मेरो छ । सबै साथीहरू एउटा दृष्टिकोण, नीति र संकल्पका साथ नेपाली कांग्रेसमा आउनुपर्छ भन्ने मेरो विचार छ ।

अहिले सत्तारुढ दल नेकपाको विवाद चलिरहेको छ । यसलाई कांग्रेसले कसरी उपयोग गर्ने रणनीति बनाएको छ ?

अब नेपाल कम्युनिस्ट पार्टीका नेताहरू चाहे पार्टीमा रहेका हुन् वा सरकारमा रहेका हुन्, उहाँहरूको आरोप प्रत्यारोप हेर्ने हो भने कम्युनिस्ट पार्टीले बहुमत पाएर पनि त्यसको सदुपयोग गर्न नसक्ने मेरो निष्कर्ष छ । लोकतन्त्र र लोकतान्त्रिक शासन पद्धतिको माध्यमबाट कम्युनिस्टहरूले जनताका लागि केही गर्न सक्दैनन् भन्ने कुरा देखिन थालेको छ । संख्याको दृष्टिकोणले कम्युनिस्ट पार्टीको झण्डै दुईतिहाइको संख्या छ । धेरै प्रदेश र स्थानीय तहमा कम्युनिस्ट पार्टीकै सरकार छ । तर, उनीहरूले जनता र राष्ट्रको हितमा काम गर्न सकेनन् । यही बीचमा उहाँहरूको आपसमा निकै ठूलो झगडा छ । अहिले त हामीले केही भन्नै परेन प्रचण्ड र माधव नेपालजीहरूले ओलीलाई भनेका कुरा र ओलीजीले प्रचण्ड र माधव नेपालजीलाई भनेको कुराको मात्रै मूल्याङ्कन गर्ने हो भने कम्युनिस्ट पार्टीलाई जनताको समर्थन नहुने मैले निश्चित प्रायः देखेको छु ।

अहिले त हामीले केही भन्नै परेन, प्रचण्ड र माधव नेपालजीहरूले ओलीलाई भनेका कुरा र ओलीजीले प्रचण्ड र माधव नेपालजीलाई भनेको कुराले मात्रै मूल्याङ्कन गर्ने हो भने कम्युनिस्ट पार्टीलाई जनताको समर्थन नहुने मैले निश्चितप्रायः देखेको छु ।

कम्युनिस्ट पार्टीको झगडाको लाभ कांग्रेसले लिने परिस्थिति सिर्जना भएको हो अहिले ? सत्ता साझेदारीको कुरा पनि आइराखेको छ नि ?

मलाइ त्यस्तो पटक्कै लाग्दैन । गएको निर्वाचनमा कांग्रेसले पाएको जनादेश भनेको प्रतिपक्षमा रहेर जनताका आवाज उठाउनका लागि हो । नेपाली कांग्रेस प्रतिपक्षमै रहेर काम गर्छ । हामी यो भ्रममा पर्न चाहन्नौँ कि कम्युनिस्ट पार्टीका नेताहरूको आपसमा जुन आरोप प्रत्यारोप छ र अब कम्युनिस्ट पार्टी फुट्छ, अनि नेपाली कांग्रेस पार्टी सत्तामा जानुपर्ने परिस्थिति पर्छ होला भन्ने भ्रममा हामी पर्न चाहँदैनौँ । हामी प्रतिपक्षीमै रहेर जनताको आवाज उठाउने मान्यतामा रहन्छौँ ।

जनताको आवाज उठाउनुपर्छ पनि भन्ने अनि जनताको आवाज उठाउने थलो संसद् खुलाउनुभन्दा सत्तासँग संवैधानिक निकायको भागवण्डामा केन्द्रित हुने कांग्रेसको कस्तो चरित्र हो ?

हामीले सभापति तथा दलका नेतालाई संसद् खुलाउनका लागि प्रधानमन्त्रीसँग कुरा गर्न भनिरहेका छौँ । संसद् अनायासै बन्द हुने कुरा राम्रो भएन भन्ने हाम्रो मत छ । अब त छिट्टै संसद् अधिवेशन बोलाउनुपर्ने बाध्यता सरकारलाई छ । प्रतिपक्षीले सदनमा मात्र आवाज उठाएर पुग्दैन । अब सडकमा समेत आवाज उठाउनुपर्छ । महाधिवेशनका कारण हामी अहिले अलिकति अलमलिएका छौँ । महाधिवेशन छिट्टै सम्पन्न गरेर सडकमा जाने कार्यक्रमहरू ल्याउनुपर्छ । अहिले पनि महाधिवेशनको तयारीका साथसाथै सडकमा समेत सरकारलाई दबाब दिने काम गर्नुपर्छ भन्ने मलाई लाग्छ ।

सरकारविरुद्ध तपाईंहरू सडकमा जाने तयारी भइरहेका बेला वर्तमान राजनीतिक व्यवस्थाविरुद्ध नै सडकमा दक्षिणपन्थी सलबलाहट देखिएको छ । यसलाई तपाईंले कसरी लिनुभएको छ ?

दक्षिणपन्थी सलबलाहटलाई मैले महत्त्वका साथ हेरेको छैन । तर, सरकारले जनता र राष्ट्रको हितमा काम गर्न नसकेका कारण जनतामा निराशा छ । जनताका दिनप्रतिदिनका समस्याहरूमा सरकारले साथ दिएको छैन । संविधानले स्वास्थोपचारलाई जनताको मौलिक हकका रूपमा परिभाषित गरे पनि सरकारका कारण जनताले आफ्नो मौलिक हकको उपयोग गर्न पाएनन् ।

स्वास्थ्य, शिक्षा, रोजगारीका हकलगायतका अधिकार सरकारले व्यवहारमा ल्याउन नसक्दा जनतामा निराशा छ । सुशासनको अभावका कारणसमेत जनता निराश छन् । शासनमा विकृति विसंगति छ । अहिले निराश जनता सडकमा गएका छन् । यो उनीहरूको स्वत:स्फूर्त चेतना हो । जुनै पार्टीमा आस्था राख्ने नागरिक सडकमा पुगे पनि सरकारका विरुद्ध जनता सडकमा आउन चाहेका छन् । यो एउटा यथार्थ हो, मैले सडकका ती कार्यक्रमलाई यसरी हेरेको छु । तर यो व्यवस्था नै परिवर्तन होला, गणतन्त्र नै जाला, संवैधानिक व्यवस्था नै नरहला भन्ने तर्क जुन उठाउन खोजिएको छ, यो गलत कुरा हो ।

भारतका विदेश सचिवको भ्रमणलगत्तै चिनियाँ रक्षामन्त्रीको भ्रमण भएको छ । नेपाललाई दुवै देशले उपयोग गर्ने नीति लिएका हुन्, भारत र चीनको कूटनीतिक दौडधुपप्रति तपाईंको टिप्पणी के छ ?

यो अहिले भारत चीनको सिमानामा विवाद छ । उनीहरूबीचमा तनावको परिस्थिति छ । नेपाल उनीहरू दुवैको छिमेकी राष्ट्र हो । भारत र चीन दुवैसँग नेपालको पृथक किसिमको सम्बन्ध छ । दुवैसँगका सम्बन्ध पुरानाे हाे । भारतसँग त जनस्तरकै सम्बन्ध छ भने चीनसँग पनि मैत्रीपूर्ण सम्बन्ध छ । नेपाली कांग्रेस पार्टी चाहन्छ- भारत र चीनसँग राम्रो सम्बन्ध रहोस् । असंलग्न नीति र पञ्चशीलका सिद्धान्तका आधारमा नेपालको सम्बन्ध विकास हुनुपर्छ भन्ने मलाई लाग्दछ । तर, अहिलेको सरकारले नेपालको कूटनीतिलाई सन्तुलित ढंगले विकास गर्न सकेको छैन छ । अहिले भारत र चीनको नेपालमा जुन आगमन छ, उनीहरूले आफ्ना स्वार्थमा आधारित रहेर नेपाललाई प्रयोग गर्न खोजिरहेको जस्तो देखिन्छ ।

मलाई आपत्ति लागेको कुरा चाहिँ के हो भने चीनका राष्ट्रपतिले नेपालको भ्रमण गरेपछि नेपालका प्रधानमन्त्रीसहित सत्तारुढ दलका सबै नेताहरूलाई प्रशिक्षण नै दिनका लागि चीनको कम्युनिस्ट पार्टीको एउटा संस्था आएर प्रशिक्षण दिएको घटनाचाहिँ प्रजातान्त्रिक पद्धतिमा सुहाउने किसिमको भएन । चीन नेपालको आन्तरिक मामिलामा प्रवेश गर्न खोजेको हामीले पायौँ । नेपाल सरकारले चीनलाई सरकारलाई नै तालिम दिने गरी आमन्त्रण गर्नु हुँदैन थियो । यो एउटा गलत काम भएको छ ।

हामी आजकै दिनबाट के चाहन्छौँ भने नेपालले भारतसँग पनि राम्रो सम्बन्ध विस्तार गर्नुपर्छ । चीनसँग पनि सन्तुलित सम्बन्ध विकास गर्नुपर्छ । दुवै देशसँग राम्रो सम्बन्ध होस् भन्ने हामी चाहन्छौँ ।

प्रकाशित मिति: सोमबार, मंसिर १५, २०७७ ०९:२६