९ कक्षा पढ्न अर्कै प्रदेश

सुरेश र वीरेन्द्र

A+ A A-

नेपालको संबिधान अनुसार राज्यको पुर्नसंरचना भएपछि देशको भुगोल र जनताको जीवनशैलीमा परिवर्तन आएको वुझाइ छ ।
संघ, प्रदेश र स्थानीय सरकार निर्माण भएपछि सवै ठाउमा आफ्नै सरकार छ । सवैले जनताको सुबिधा र हितमा काम गरेको दावी पनि गर्दै आएका छन् ।
तर देशभित्रै यस्ता बिद्यार्थी पनि छन् जोे एउटा प्रदेशमा बस्छन्, अर्को प्रदेशमा पढ्छन् ।
परिवर्तन गाउपालिका–४ रोल्पाका बिद्यार्थीलाइ कक्षा ८ सम्म मात्र आफ्नै प्रदेशमा पढ्ने सुबिधा छ । कक्षा ८ पास गरेपछि उनीहरुको बिद्यालय मात्र वदलिएको छैन प्रदेश समेत अलग्गै भएको छ ।
परिवर्तन गाउँपालिका–४ जरेनीका सुरेश विष्ट रुकुम पश्चिमको मुसीकोट नगरपालिका–१० को चुन मा बस्छन् । डेरा लिएर चुन बस्ने उनले पढ्नका लागि घर छाडे ।
सोही ठाउँका वीरेन्द्र विष्ट पनि डेरा लिएरै चुनमा बस्दै आएका छन । दुई वर्षदेखि सुरेश र वीरेन्द्रको डेरा चुनमा छ । उनीहरू उच्च शिक्षाका लागि भने डेरा वसेका होइनन ।
कक्षा ९ र १० पढ्न उनीहरूमा जिल्ला मात्रै होइन, प्रदेश नै छाड्नुपर्ने बाध्यता छ । गाउँमा विद्यालय नहुँदा साढे दुई घण्टा पैदलै हिंडेर प्रदेश ५ को रोल्पाबाट कर्णाली प्रदेशको रुकुम पश्चिम मुसीकोट नगरपालिका–१० चुनस्थित महाकाली माविमा पढ्न आउँछन् ।
जिल्लामात्रै नभएर प्रदेश नै छाडेर कक्षा ९ र १० पढ्न आउने यी दुईजना मात्र होइनन् । रोल्पाको परिवर्तन गाउँपालिका–४ का अधिकांश विद्यार्थी कक्षा ९ र १० पढ्न अर्के प्रदेश पुग्छन् ।
आफ्नै गाउँमा माध्यमिक विद्यालय नहुँदाको दुख यी विद्यार्थीले खेपिरहेका छन्  । यो वर्ष मात्रै परिवर्तन गाउँपालिका–४ का विभिन्न ठाउँका ४० विद्यार्थी मालिका मावि चुनमा अध्ययन गरिरहेका छन् ।
कक्षा ९ र १० पढ्न घरबाट विद्यालय पुग्न साढे २ घण्टा पैदल हिंड्नुपर्ने भएका कारण अधिकांश विद्यार्थी डेरा लिएर चुनमा बस्छन् ।
घरबाट विद्यालय पुग्न एउटा लेक उक्लेर ओरालो झर्नुपर्छ । ‘गाउँमा स्कुल छैन अलि टाढा जाँदा पनि पढाइ राम्रो छैन, त्यसैले हामी जिल्ला मात्रै नभई प्रदेश छाडेर यहाँ पढ्न आउँछौं,’ सुरेश भन्छन् ।

उनका अनुसार बिहान घरबाट विद्यालय पुग्न मात्र होइन बेलुका विद्यालयबाट घर भेटाउन समेत अबेर हुने भएकाले विद्यालय नजिकै डेरामा वसेर पढ्नुपर्ने वाध्यता छ ।
अनय थुप्रै विद्यार्थी छन् जो कक्षा ८ पढ्न पनि चुन नै आउने गर्छन । तीन वर्ष अघिसम्म ८ कक्षासम्मका सबै विद्यार्थी आउथे । तर हाल तातापानीमा ८ कक्षा सञ्चालनमा आएपछि केही विद्यार्थीले मात्रै कक्षा ८ पढ्न जिल्ला र प्रदेश छाड्छन् ।
रोल्पाको परिवर्तन गाउँपालिका–४ का जरेनी, तातापानी, सिजाखोला, खोलागाउँ, दवारे, हलहले, पात्लेढुंगा, पोखराडाँडालगायत गाउँका विद्यार्थी कक्षा ८, ९ र १० पढ्न चुन आउने गरेका छन् ।

ती गाउँका केही विद्यार्थी रुकुम पूर्वको भूमे गाउँपालिका–९ स्थित नेपाल राष्ट्रिय माविमा समेत पढ्न जाने गरेका छन्  । मालिका मावि चुनमा २०६४ सालदेखि रोल्पावाट विद्यार्थी आउन थालेको प्रधानाध्यापक खडकसिंह कठायतले बताए ।
मालिका माविले २०६४ सालमा ९ कक्षा को पठनपाठन सुरु गरेको थियो । ‘२०६४ अघि हाम्रो यो विद्यालयमा पनि कक्षा ८ सम्म मात्रै पठनपाठन हुन्थ्यो,’ प्रअ कठायतले भने, ‘२०६४ सालमा कक्षा ९ सुरु गरेकै वर्षदेखि रोल्पाका विद्यार्थी पठनपाठनका लागि यहाँ आउन थाले ।’
मालिका माविमा हाल कक्षा १० सम्म मात्रै पठनपाठन हुन्छ । उक्त विद्यालयबाट कक्षा १० पास गर्नेहरूमध्ये कति विद्यार्थी प्राविधिक शिक्षा पढ्न बाहिर जान्छन् भने कति रुकुम पश्चिमकै सदरमुकाम खलंगामा प्लस टु पढ्न जान्छन ।
त्यसमध्येका अधिकांश विद्यार्थी रोल्पाका पनि रुकुम पश्चिमकै सदरमुकाम आएर पढ्छन । मालिका माविमा पनि अब प्राविधिक धारको पठनपाठन सुरु गर्ने गरी छलफल भइरहेको छ ।

प्राविधिक शिक्षाको पठनपाठन ९ कक्षादेखि सुरु गर्नेकी एसईईपछि गर्ने भन्ने छलफलकै क्रममा रहेको वडा शिक्षा, स्वास्थ्य तथा भौतिक पूर्वाधार समितिका संयोजक धनबहादुर खड्काले बताए ।

‘वडा हुँदै नगरपालिकासम्म मालिका माविमा प्राविधिक पठनपाठन गर्ने भन्ने टुंगो लागिसकेको छ,’ शिक्षा संयोजक खड्काले भने, ‘९ कक्षाबाटै सुरु गर्ने कि एसईईपछि गर्ने भन्ने टुंगिएपछि मात्रै आवश्यक प्रक्रिया अघि बढाइनेछ ।’