पशुपति क्षेत्रका बालबालिकाः नदीको आश किरियाघरको बास

A+ A A-

सिन्धुलीका ‘कृष’ भनिने कृष्ण सुनार बिहान घाम नझुल्किदै आखाँ मिच्दै बाग्मती नदीको किनारमा पुग्छन् । हेर्छन् म भन्दा छिटो अरू पो आइपुगिसके कि !

यता उता नजर डुलाउदा कोही नभएको थाहा पाएपछि भने उनी मख्ख पर्दै पशुपति मन्दिरको पछाडि बग्ने बाग्मती नदीमा हाम फाल्छन् । साँझ ५ नबज्दै झमक्क पर्ने हुँदा मलामीले फालेका सरसामान तथा पैसा बिहान गएर टिप्नुपर्ने हुनाले उनी चिसो पानीमा पसेर ती सामान खोज्न थाल्छन् । कहिले मृतकका लुगा भेट्छन् भने कहिले पैसा भेट्छन् ।

लुगा भेट्दा खिन्न हुने कृष्ण भन्छन्,‘लुगा भेट्दा बेक्कार चिसोमा खोलामा पसेछु जस्तो लाग्छ । तर केहि छैन, जाडोमा लाउनलाई हुन्छ भनेर ल्याको ।’

उनी महिलाको टप जस्तो देखिने लुगालाई छेवैमा सुकाउन खोज्छन् र भन्छन्,‘मलाई त दसैं पनि यहिँ तिहार पनि यहिँ, दसैंका बेला धेरै मान्छे आउँछन् । साना साना मन्दिरमा पैसा दिँदै जान्छन् पशुपतिका भेडे (उनको भाषामा कर्मचारीलाई रिस गरेर भन्ने नाम) हरुले उठाउनै दिँदैनन् त्यहि पनि हामी चोरी हाल्छौँ ।’ उनी मख्ख पर्दै सुनाउँछन्, ‘थाह छ ? अस्तिको दसैंमा मैले ३ सय रुपैयाँ भेटेको थिएँ, दसैंभरी मज्जाले खान पुग्यो ।’

आफ्नो उमेर पनि कति भयो भने थाहा नभएका कृष्णलाई विद्यालय, परिवार र मीठो खानाको स्वाद पनि थाह छैन। सानो हुँदा सिन्धुलीमा बसेका उनलाई त्यहाँ आमाको मात्र याद छ । कसरी काठमाडाैं आइपुगे भन्ने थाहा समेत नभएका कृष्णलाई अहिले पशुपतिका साना साना मन्दिरमा ओत लागेर सुत्ने साथीहरु नै परिवार लाग्न थालेको छ ।

उनी सुनाउँछन्, ‘साथीहरुले माया नि गर्छन, तर कहिले काँही दिनभरी खोजेर भेटेको पैसा चोरी दिन्छन् नभए राति खानलाई राखेको ( लठ्ठिने वस्तु हातले इशारा गर्दै) खाइदिन्छन् । रातभरी सुत्नै पाउँदिन । त्यहिँ भएर ठूलो फाइट पर्छ नि ? यी अस्ति सन्तेले बनाइदिएको घाउ अझै पोलिराछ ।’

उनी गफिरहँदा उमेरले उनी भन्दा अलिक ठूलो जस्तो देखिने विप्लव दमाई पनि आइपुग्छन् । उनी नजिकै आएर हाँस्छन् र हात थाप्छन् । कृष्णलाई पैसा दिएको देखेर उनी आएका रहेछन् ।

पैसा नदिएपछि रुन्चे हाँसो हाँस्दै हिँडेका उनलाई बोलाएर पैसा दिएपछि भने बोल्न थाल्छन् । उनी चाहिँ काठमाडाैं मै जन्मिएका रहेछन् । आमा पशुपति मन्दिर परिसर भित्र बसेर दर्शनार्थिसँग पैसा माग्दी रहिछन् । २ वर्षकी बहिनी र आमासँग बस्ने विप्लवलाई दिनभर पैसा, खानेकुरा खोजेर बहिनी र आमाको भोक टार्नुपर्छ ।

उनी भन्छन्,‘यो कृषको मोज छ, आफैँ खान्छ, कसैलाई दिँदैन मेरो त आमाले पैसा नै पाउँदैन माग्न बसेपनि म लगेर दिन्छु अनि खुसी हुन्छ ।’ उनी आफूले भेटेको ५० रुपैयाँ देखाउँदै भन्छन्, ‘यी आज ऊ त्यो दिदीले दिएको ५० रुपैयाँ तपाइँले पनि दिनुभयो आज आमा खुसी हुन्छ । तपाइँले दिएको पैसाले चाँही चुरोट खान्छु ।’

कृष्ण र विप्लव मात्र नभएर अहिले पशुपति क्षेत्रमा माग्ने र फालेका पैसा तथा वस्तुहरु टिपेर भोक टार्नेहरु सय भन्दा बढीको संख्यामा छन् । त्यसमा पनि विप्लवले भने अनुसार खोलामा गएर पैसा खोज्नेहरु भने ९ जना छन् । उनीहरु खोला सफा गर्ने पशुपति मन्दिरका कर्मचारीबाट लुक्दै पैसा र सामान खोज्ने गर्छन् ।

उनीहरुलाई न त महानगरले सडकबालबालिका भन्दै उद्दार गर्छ न त पशुपति क्षेत्र विकास कोषले खाने बस्नेको व्यवस्था नै गरीदिएको छ । साना साना मन्दिर अनि किरिया घरमा गएर सुत्ने यी बालबालिकाहरु बिहानदेखि बेलुकासम्म दर्शन गर्न आउने दशानार्थी र लास जलाउनेहरुले फालेका पैसाले भोक र लुगा टिपेर नाङ्गो शरीर ढाक्दै आएका छन् ।

फोटो : सुशिल श्रेष्ठ

प्रकाशित मिति: बिहीबार, कात्तिक २७, २०७७ ०८:२८