ढक्-ढक् : अब तपाईंको ढोकामै आइपुग्छ किताब

A+ A A-

किताब किन्न कोही किन पसल गइरहोस्, जब पसल नै तपाईंको ढोकामा टुप्लुक्क आइपुग्छ ?

याे अर्थ नलागाेस, अब पसलकाे कामै छैन । किताब छान्न पसलका आलमारीहरूमा हराउनुकाे मजै बेग्लै ।

तर, जमाना त्यतिमै अड्किएर बसेन ।

पछिल्ला दिनमा किताबलाई तपाईं हाम्रो घरसम्म यात्रा गराउने ज्ञान प्रसारक थपिन थालेका छन् । र, कोरोनाकालसँगै सुरु लकडाउनले उनीहरूको महत्त्व बढाइदिएको छ ।

ऋषि अधिकारी तीमध्ये एक हुन् । खासगरि नेपालको सन्दर्भमा अनलाइन सेवामार्फत् पुस्तक घरमा ल्याइदिने सुरुवातकर्ता पनि ।

सर्लाही लालबन्दीबाट पढ्न काठमाडौं आएका ऋषि चार्टड एकाउन्टेन्ट बन्न नयाँ दिल्ली गए । उनले पढ्न चाहेका पुस्तकको कमी बुझ्दै गएपछि सोचे, किन कोही पसल गएर धुइँपत्ताल खोज्दा पनि आफूले चाहेको पुस्तक नपाएर रित्तै फर्कोस् ।

किताब यात्रा यही हुटहुटीको नतिजा थियो ।

तीन वर्ष अगाडि किताब यात्रा सुरु गरेका ऋषि आज देश देशावरसम्म नेपाली पुस्तक पुर्‍याउँदै आइरहेका छन् । डिजिटल दुनियाँसँग भलिभाँती परिचित युवा पुस्तालाई त्यसैको प्रयोगमार्फत् किताबप्रति अभिरुचि जगाउने उनको लक्ष्य छ ।

उनी भन्छन्, 'युवा जुन शैलीमा अघि बढिरहेका छन्, त्यही शैलीमै पठन संस्कृति अघि बढाउन आवश्यक छ ।'

चाटर्ड एकाउन्टेन (सीए) पढ्न भारतको दिल्ली हानिएका ऋषि नेपाल बसुन्जेल मनलागेको पुस्तक पढ्न पसल-पसल चहार्नु पर्दथ्यो । त्यति गर्दा पनि आफूले खोजेको पुस्तक नपाएर खिन्न भएर फर्कनुपर्ने । यस्तै पाराले कतै किताब पढ्ने बानी नै हराउला कि भन्ने चिन्ता ।

दिल्लीमा भने त्यस्तो थिएन । उनले नेपालको जस्तो दुःख पाएनन् । अनलाइनबाट आफूले चाहेका देश-विदेशका किताब एक क्लिकमै हातमा पर्दथ्यो ।

साहित्यमा रुचि राख्ने अधिकारीलाई नेपालमा भोगेका समस्या र दिल्लीले देखाएको अवसर दुवैको 'फ्युजन' गरेर व्यवसाय किन नगर्ने भन्ने 'आइडिया' फुर्‍यो ।

सिए पढ्न हिँडेका अधिकारी पढ्दापढ्दै २७ हजार रुपैयाँका तीन बोरा पुस्तक बोकेर ३ वर्षअघि नेपाल फर्के । उनी अहिले करोडौँ मूल्य बराबरका पुस्तकको कारोबार गर्छन ।

नेपाली समाज र यहाँका युवाको आवश्यकता तथा रुचिलाई अध्ययन गर्दै किताब यात्रा डट कममार्फत अनलाइन डेलिभरी गर्दै आएका छन् । १० जना कर्मचारीलाई रोजगारी दिँदै आएका अधिकारी मासिक रूपमा २ देखि ४ लाख खर्च गर्न सक्ने हैसियतमा पुस्तकले नै पुर्‍याएको बताउँछन् ।

सिए बन्न हिँडेकोे छोरो बोरा बोकेर आयोभन्दा परिवार खुसी हुने कुरै भएन । अझ नेपालमा युवा पुस्तामा पुस्तक पढ्ने बानी हराउँदै गएको अवस्थामा पुस्तक बेचेर व्यवसायी बन्छुभन्दा जो कोही ओठ बटार्ने गदर्थे ।

ऋषी सम्झन्छन्, ‘सुरु सुरुमा त कसैले पत्याएनन्, तर पत्याएनन् भनेर बीचमै अलपत्र पर्नेमा भने म थिइनँ । दुई जना साथीलाई मेरो भिजन सुनाएर व्यवसाय गर्न मनाएँ ।’

साथमा दुई जना साथीलाई लिएर नेपालमा किताब यात्रा सुरु गरेका अधिकारीले व्यवसाय संचालन गरेपछि भने युवा पुस्तामा पुस्तक मोह सकिएको रहेनछ भन्ने थाहा पाए । कारण उनको किताब यात्रामा अहिले व्यवस्थापन गर्न नसक्ने गरी अर्डर आउन थालेको छ ।

धमाधम किताब अनाइनबाट अर्डर आउन थालेपछि पुस्तक बिक्रीमा जमेका अधिकारीलाई त्यति मात्रैले कहाँ चित्त बुझ्थ्यो र ? उनी किताब बेच्न मात्र नभएर सिंगो मुलुकमा नै किताब पढ्नुपर्छ भन्दै पठन संस्कृति विकास गर्न पनि लागि परे । जसका लागि पुस्तक प्रर्दशनीदेखि विभिन्न स्थानमा किताब यात्रा संजालन गरे जसले गर्दा अहिले किताब यात्रा डट कम पुस्तक प्रेमीहरूका लागि सजिलो माध्यम बन्न सफल बनेको छ ।

कुनै बेला एउटा प्रकाशकलाई पुस्तक दिनु हामी बेचिदिन्छौँ भन्नकै लागि पटक पटक अनुरोध गर्दा पनि नपाएका ऋषिले अहिले आफ्ना साइटबाट ५१ भन्दा बढी प्रकाशन गृहका पुस्तक बेच्दै आएका छन् ।

भर्खरै व्यवसायले लय हाल्दै गएको किताब यात्रालाई पनि पछिल्लो चार महिने लकडाउन, त्यसपछि निषेधाज्ञाले अस्तव्यस्त बनायो । किताबलाई अत्यावश्यकको सूचीमा नराखिँदा बन्दको समयमा किताब जात्राले यात्रा तय गर्न सकेन ।

उनी भन्छन्, ‘लकडाउनले हामीले स्टकमा भएका किताबहरू पनि बेच्न पाएनौँ, देशव्यापी पुस्तक प्रदर्शनी कार्यक्रम संचालन गर्ने योजनामा थियौँ, त्यो पनि स्थगित भयो ।’

लकडाउन केही खुकुलो हुनसाथै काममा निस्किएका अधिकारीलाई यस अवधिमा पुस्तक आयात गर्न नसक्दा ग्राहकको अर्डर व्यवस्थापन गर्न चुनौती बन्दै गएको छ ।

उनी भन्छन्, ‘लामो समयको बन्दले हामी जस्ता धेरै नवउद्यमीहरूलाई बीचमै निमोठ्ने काम गरेको छ । तर पनि अब बिस्तारै कोरोनाको डर मानिसबाट हराउँदै गएको छ । बजार समान्य बन्दैछन् । अब फेरि कसरी व्यवसायलाई पुनः व्यवस्थित गर्दै छुटेका र रोकिएका नयाँ योजनालाई अगाडि बढाउने भन्नेतर्फ लागि परिरहेका छौँ ।’

प्रकाशित मिति: शनिबार, कात्तिक २२, २०७७ १७:२४