जब बौद्धगुरु नै हिंसामा उत्रिए

A+ A A-

तिब्बतीयन बौद्ध गुरु शाक्य रिन्पोछे ज्ञान बज्राप्रति सिन्धुपाल्चोक बाह्रबिसेका ग्याल्जेन शेर्पाको असाध्यै श्रद्धा थियो । त्यही श्रद्धाकै कारण उनले बिनाहिच्किचाहट गाउँको स्कूलबाट झिकेर आफ्ना दुई छोरालाई भारतकाे देहरादूनस्थित गुरुको आश्रममा पठाए ।

१० कात्तिकको घटनाले भने गुरु शाक्य रिन्पोछेप्रतिको उनको विश्वास टुट्यो, श्रद्धामा नराम्ररी ठेस लाग्न पुग्यो । घर फर्किन निवेदन दिएका ५१ नेपाली विद्यार्थीलाई गुरुले निर्घात कुटपिट गरे । कैयौँलाई देखिने चोट लाग्यो । त्योभन्दा ठूलो तर नदेखिने चोट भने गुरुको भर परेर आफ्ना सन्तान देहरादून पठाउने अनुयायीलाई लागेको छ ।

‘महान गुरुबाटै यस्तो व्यवहार भयो । हाम्रो मन रोइरहेको छ’, ग्याल्जेनले शिलापत्रसँग भने, ‘अब आफ्नै गुरुको प्रतिवाद कसरी गरौं ? एकदमै नराम्रो लागिरहेको छ ।’

ग्याल्जेनका जेठो छोरा ङिमा शेर्पा गाउँकै सेतीदेवी माविमा ५ कक्षामा पढ्थे, कान्छो छोरा सोनाम २ कक्षामा । हुनेखानेहरूका छोराछोरी बोर्डिङ स्कूलमा पढाउँथे । उनलाई पनि आफ्ना सन्तान बोर्डिङमा पढाउने रहर थियो । त्यस्तैमा गुम्बाबाट खबर आयो- देहरादूनको आश्रमको आफ्नै बोर्डिङ स्कूल छ । त्यहाँ बौद्ध धर्मका गरिब अनुयायीका सन्तानलाई निशुल्क पढाइन्छ । बर्सेनि थुप्रै बालबालिका त्यहाँ पढ्न जान्थे । याे थाह पाएपछि ग्याल्जेनले छोराहरूलाई देहरादून पठाउने निधो गरे ।

०७१ मंसिरमा काठमाडाैं वरपरका बालबालिका बौद्धमा भेला पारिए । उनीहरूलाई लुम्बिनी लगियो । गुरुका प्रतिनिधि आएर त्यहाँबाट उनीहरूलाई देहरादून लगिएको थियो । आश्रमले संचालन गरेको सो स्कूलमा ६९ नेपाली विद्यार्थी थिए । ‘हाइस्कूलसम्म निशुल्क पढाउने भएपछि खुसी भएर पठाएका थियौँ । तर, अहिले यस्तो हुँदा दुःख लागेको छ’, उनले भने ।

ग्याल्जेन त्यतिबेला झस्किए, जतिबेला उनका भाइ फुन्जो शेर्पाका छोरा पस्तेम्पाले मानसिक सन्तुलन गुमाए । लकडाउनले जनजीवन ठप्प थियो । त्यहीबेला गुरु रिन्पोछेले संचालन गरेको शाक्य एकेडेमीबाट फोन गरेर बोलाइयो । महँगो गाडी भाडा तिरेर देहरादून पुगेर पस्तेम्पालाई ल्याउन एक लाख ऋण काढ्नुपर्‍यो ।

‘देहरादूनमै उपचार गर्न सकिन्थ्यो । तर, भूत लागेको छ, झारफुक गराउनु भनेर पठाए’, फुन्जो भन्छन्, ‘हामी गरिबको ढाड सेकियो । उपचारभन्दा धेरै छोरालाई घर ल्याउँदा खर्च भयो ।’

घर ल्याएर राम्रो उपचार गर्न पैसा पुगेन । अहिले पस्तेम्पा बाह्रबिसेस्थित घरमै छन् ।

सन्तानकाे खाेजखबर गर्न काठमाडाैं बाैद्ध आइपुगेकाहरू । तस्वीरः जनक नेपाल

बौद्ध धर्मकाे बाटाे अहिंसा हाे । रिस र क्रोधलाई दया र प्रेमले जित्नुपर्छ भन्ने दर्शन बोक्नुपर्ने गुरुले आश्रमका विद्यार्थीमाथि अमानवीय व्यवहार गरे । घर फर्किन निवेदन लिएर प्रिन्सिपलकहाँ पुगेका विद्यार्थीलाई गुरु रिन्पोछेले चौरमा लखेटी–लखेटी फलामको पाइपले पिटेका थिए । तीमध्ये ४२ जनालाई चोट लागेको थियो । शाक्य एकेडेमीमै पढाउने काभ्रेका एक शिक्षकले त्यो खबर अभिभावकसम्म पुर्‍याए ।

आफ्ना सन्तान अनाहकमा निर्घात कुटिएको खबरले बेचैन भएका ग्याल्जेन र फुन्जो मात्र होइन्, दर्जनौँ विद्यार्थीका अभिभावकहरू उनीहरूको सकुशल उद्धारको माग गर्दै काठमाडाैं आइपुगे ।

बागलुङ निसीगाउँकी तालमाया बुढामगर काठमाडाैंमै थिइन् । गाउँबाट उनका दुई भाइसहित ६ जनालाई उद्धारको पहल गर्न खबर आयो । ‘एउटा भाइ त भागेर महेन्द्रनगर आइपुगेको छ, अरु उतै छन्’, उनले भनिन् ।

उनी भाइहरू भूवीराज र प्रविन, मामाको छोरा तुल्सी र काकाका छोरा मेख घर्तीमगरको सोधखोज गर्दै बौद्धस्थित गुम्बामा धाइरहेकी छन् । भाइको खोजखबर गरिरहेकै बेला देहरादूनबाट अर्को खबर आयो, भूवीराजसहित पाँच विद्यार्थी भागेर नाकामा आएका छन् । केहीबेरपछि महेन्द्रनगरस्थित गड्डाचौकीबाट प्रहरी निरीक्षक पदम भण्डारीको फोन आयो, बच्चा लिन आउनु । तर, अरु भाइहरूको उद्धार कहिले हुने हो कुनै टुंगो छैन ।

रामेछाप सैलुङका १६ वर्षीय सुदीप श्रेष्ठ पनि शाक्य एकेडेमीमै छन् । उनको उद्धारको पहल गर्न बुवाआमाले भाइ सहवीरलाई काठमाडाैं पठाएका छन् । रसुवा धुन्चेका सेदर घले १६ वर्षीय छोरा प्रकाशको उद्धारका लागि आएका छन् । सिन्धुपाल्चोक रिपारगाउँका शेरसम्मु शेर्पा १३ वर्षीय छोरा छिरिङलाई घर ल्याउन चाहन्छन् ।

परराष्ट्र मन्त्रालयले नयाँदिल्लीस्थित नेपाली दूतावासमार्फत् सोधखोज गर्न थालेपछि बौद्ध गुरु शाक्य रिन्पोछे ज्ञान बज्राको गुम्बामा हलचल भयो । रिन्पोछेका प्रतिनिधिले ग्याल्जेनलाई फोन गरेर गल्ती स्वीकार गरे । उनले त्यो घटनालाई बिर्सिदिन आग्रह पनि गरे । साथै, उनका छोरालाई कुटपिट नगरिएको भन्दै ग्याल्जेनलाई विश्वासमा लिन खोजे । ‘कुटपिटपछि अफ गरिएकाे फाेन बुधबार साँझतिर खुल्यो । छोरासँग कुरा गराए’, गुरुका प्रतिनिधिको भनाइ उद्धृत गर्दै ग्याल्जेनले भने, ‘गुरु रिन्पोछेले नराम्रो बोलेको पनि हो । कुटपिट गरेको पनि हो । गल्ती भएकै हो, सबैसँग माफी माग्नुभएको छ । यो विषयलाई चर्काउनु राम्रो हुँदैन ।’

प्रवासी नेपाली संस्थासँग शाक्य एकेडेमीले इच्छुक विद्यार्थीलाई घर फर्काउने सहमति गरेको छ । तर, अभिभावकसँग कुनै सल्लाह गरिएको छैन । न त आधिकारिक जानकारी नै गराइएको छ । श्रद्धा गरिएका गुरुको व्यवहारले मन दुखे पनि तत्कालै जाहेरी दिएर विवाद चर्काउने इच्छा अभिभावकको छैन । आफ्ना सन्तानलाई सकुशल स्वदेश फर्किने व्यवस्था मिलाउन उनीहरूले आग्रह गरेका छन् । त्यस्तै, घाइतेको उपचार र उचित क्षतिपूर्ति दिनुपर्ने आफ्नो माग रहेको ग्याल्जेन बताउँछन् ।

प्रकाशित मिति: शुक्रबार, कात्तिक १४, २०७७ १८:२१