प्रदेश १ मा भेन्टिलेटर र आईसीयू अभाव, संक्रमितकाे उपचारमा समस्या

A+ A A-

दैनिक रूपमा कोरोना संक्रमणको दर बढेसँगै प्रदेश १ को अवस्था जटिल बन्दै गएको छ । संक्रमितको संख्या बढेपछि प्रदेश १ मा आईसीयू र भेन्टिलेटरको अभाव भएको छ भने अस्पतालमा अक्सिजनसहितको शय्यापाउन छाडेको छ ।

प्रदेशको राजधानी विराटनगरका अस्पतालमा करिब १२० हाराहारीमा भेन्टिलेटर भए पनि कोभिड-१९ को उपचार प्रयोजनमा भने कोसी कोभिड अस्पतालमा पाँच, नोबेल शिक्षण अस्पतालमा चार, विराट अस्पतालमा सात, र न्युरो अस्पताल विराटनगरमा दुई वटा भेन्टिलेटर मात्र प्रयोगमा ल्याइएको छ ।

कोभिडका बिरामीका लागि प्रयोग गर्न छुट्याइएका अधिकांश भेन्टिलेटर खाली छैनन् । त्यसमध्ये कतिपय त बिग्रिएर थन्किएको अवस्थासमेत रहेको स्रोतले जनाएको छ । पछिल्ला दिनहरूमा आईसीयू र भेन्टिलेटर खोज्दै अस्पतालको सम्पर्कमा आउने संक्रमितको संख्या बढ्दै गएको उपचारमा संलग्न चिकित्सकले बताएका छन् । सीमित स्रोतसाधनका कारण गम्भीर अवस्थाका बिरामीलाई समेत आईसीयू र भेन्टिलेटर उपलव्ध गराउन नसक्ने दुःखद् अवस्था उत्पन्न भएको संक्रमितको उपचारमा संलग्न चिकित्सकको भनाई छ ।

आईसीयू र भेन्टिलेटरका लागि धेरैले सम्पर्क गर्ने गरेको विराट कोभिड अस्पतालका चिकित्सक डा. स्वस्तिक कोइरालाले बताए । उनले आईसीयू र भेन्टिलेटरकै अभावमा श्वास फेर्न गाह्रो भएर अस्पताल आएका संक्रमितलाई फर्काउन बाध्य भएको शिलापत्रलाई बताए । ‘हाम्रोमा १ सय २० बेडको आइसोलेसन, १८ आईसीयू र ८ भेन्टिलेटर रहेको अवस्था छ । सबै प्याक छन् । अस्पतालमा ठाउँ नभएपछि फर्काएका कतिपय बिरामीलाई घरमै अक्सिजन दिएर राखिरहेको अवस्था छ,’ उनले भने, ‘खाली हुनासाथ बोलाएर भर्ना गर्ने गरिएको छ । राज्यले निजी अस्पतालमा लगानी गरेको छैन । तर, पनि हामीले संक्रमितको सक्दो उपचार गरेका छौँ । यही अवस्था रहे सिचुएसन आउट अफ कन्ट्रोल हुने देखिन्छ ।’

आईसीयू मात्र होइन, पछिल्लो समय स्वासप्रश्वासमा समस्या भएर अस्पताल आइपुगेका संक्रमितलाई अक्सिजनमा समेत राख्न नसक्ने जटिल अवस्था आएको उनले बताए । ‘कोभिडको उपचारमा जटिलता आइसकेको अवस्था छ । आईसीयू नभए अक्सिजनमा भएपनि राखिदिनु पर्‍याे भनेर बिरामीका आफन्तले भन्नुहुन्छ । अक्सिजका लागि हामीलाई बारम्बार भन्नुहुन्छ,’ उनले भने, ‘कुनै बेला हामी त्यो पनि उपलव्ध गराउन नसक्ने अवस्थामा पुग्न लागेका छौँ ।’

कहाँ कति आईसीयू र भेन्टिलेटर ?

प्रदेश १ सामाजिक विकास मन्त्रालयका अनुसार प्रदेश सरकारले लक्षणसहितका संक्रमितको उपचारका लागि सञ्चालनमा ल्याएको कोसी अस्पताल कोभिड- १९ उपचार केन्द्रमा १० शय्याको आईसीयू छ भने ५ वटा भेन्टिलेटर सञ्चालन गरिएको छ । त्यसैगरी धरानस्थित बीपी कोइराला स्वास्थ्य विज्ञान प्रष्तिठानको कोभिड- १९ उपचार केन्द्रमा ३० शय्याको आईसीयू र ९ भेन्टिलेटर सञ्चालनमा रहेको छ । तर, त्यसमध्ये ५ वटा भेन्टिलेटर भने बिग्रिएको श्रोतले जनाएको छ ।
त्यस्तै झापाको मेची अस्पतालको कोभिड उपचार केन्द्रमा १० शय्याको आईसीयू र दुई भेन्टिलेटर सञ्चालनमा सञ्चालमा रहेको मन्त्रालयले जनाएको छ ।

नीजि अस्पतालमा विराट अस्पतालको कोभिड उपचार केन्द्रमा १८ शय्याको आईसीयू र ७ वटा भेन्टिलेटर सञ्चालन गरिएको छ । नोबेल मेडिकल कलेजले सञ्चालन गरेको कोभिड उपचार केन्द्रमा ९ शय्याको आईसीयू र चारवटा भेन्टिलेटर छ । न्यूरो अस्पतालको कोभिड- १९ उपचार केन्द्रमा १० शय्याको आईसीयू, दुई भेन्टिलेटर छ । जटिल प्रकारको लक्षण भएका कोभिड संक्रमित बिरामीको उपचारका लागि सञ्चालन गरिएको आईसीयू र भेन्टिलेटर सक्रिय संक्रमित संख्याको आधारमा न्यून भएको चिकित्सकले बताएका छन् ।

आईसीयू र भेन्टिलेटरकै अभावमा केही संक्रमितको घरमै मृत्यु भइसकेको छ । पछिल्लो समय लक्षणसहितका र गम्भीर प्रकारका संक्रमितको संख्या बढ्दै गएकाले समस्या जटिल बन्दै गएको छ । कोसी अस्पताल विराटनगरका मेडिकल सुपरिटेण्डेन्ट डा. चुमनलाल दासले पछिल्लो समय कोरोना संक्रमण दर दैनिक उच्च हुँदै गएको र जटिल लक्षणसहितका संक्रमित बढ्दै गएका कारण कोभिड अस्पतालमा आईसीयू र भेन्टिलेटरसहितको बेड अभाव हुँदै जन थालेको बताए ।

‘पहिले केहीमा मात्र पोजिटिभ देखिने र नेगेटभको संख्या धेरै हुन्थ्यो, तर अहिले दैनिक पीसीआर परिक्षण गर्दा रिपोर्टको नतिजा पोजिटिभ बढी आइरहेको छ । परिक्षण गरिएका ६० प्रतिशत बढीमा कोरोना पोजिटिभ देखिन थालेको आवस्था छ,’ उनले भने, ‘संक्रमितमध्ये क्रिटिकल केसहरू पनि धेरै हुन थालेकाले स्वभाविकरूपमा बेडहरूको अभाव हुँदै गएको हो । तर, सरकारले आईसीयू र भेन्टिलेटर सेवा विस्तार गर्ने प्रकृया अघि बढाइसकेको छ ।’

प्रदेश राजधानी विराटनगरका अस्पतालमा दैनिक आईसीयू र भेन्टिलेटर खोजी गर्दै प्रदेश १ का मोरङ, सुनसरी, झापालगायतका क्षेत्रबाटसमेत धेरै फोन आउने गरेको नोबेल मेडिकल कलेजका प्रवन्धक नारायण दाहालले बताउछन् । ‘केही दिनदेखि मेरो काम आईसीयू र भेन्टिलेर खोज्नेहरूलाई समन्वय गर्ने मात्रै भएको छ,’ दाहालले भने ‘आईसीयू चाहियो, अक्सिजन सिलिण्डर कहाँ पाइन्छ भन्ने धेरै फोन आउन थाले तर हामीले मागअनुसार उपलव्ध गराउन सकेका छैनौँ । अहिले पनि हामी कहाँ भएको सबै आईसीयू र भेन्टिलेटर प्याक छ ।’ उनले गम्भीर प्रकृतिका संक्रमितका लागि अस्पतालमा शय्या अभाव भएपछि थप गर्ने तयारी थालिएको जानकारी दिए ।

छ हजार १ सय ४१ संक्रमित होम आइसोलेसनमै

संक्रमण बढेसँगै गम्भीर प्रकारका बिरामीको संख्या पनि थपिँदै गएको छ । तर, त्यही अनुपातमा आईसीयू र भेन्टिलेटरको पूर्वतयारी नगरेका कारण उपचार नपाएर धेरैको ज्यान जाने अवस्था आउन लागेको भन्दै उपचारमा संलग्नहरूले चिन्ता व्यक्त गरेका छन् । बिहीबार साँझसम्म प्रदेश १ मा छ हजार ८ सय ८ जना सक्रिय संक्रमित रहेका छन् । जसमध्ये छ हजार एक सय ४१ जना होम आइसोलेसनमै बसिरहेका छन् ।

सरकारी अस्पताल न्यून क्षमताको भएको र निजी अस्पतालले सञ्चालनमा ल्याएका उपचार केन्द्रहरूको क्षमताभन्दा बढी संक्रमित भएपछि लक्षण भएका संक्रमित पनि घरमै बस्न बाध्य छन् । लक्षण देखिएका सयौँ बिरामी घरमै बस्न बाध्य हुँदा होम आइसोलेसनमा बसेकै अवस्थामा पनि संक्रमितको मृत्यु हुुने र उनीहरूले न्यूनतम उपचारसम्म नपाउने अवस्था प्रदेश १ मा देखिन थालेको छ ।

संक्रमितको संख्या दिनहुँ वृद्धि हुँदै गएको र गम्भीर प्रकारका बिरामी बढ्दै गएको बेला आवश्यक आईसीयू र भेन्टिलेटर तयारी गर्ने विषयमा प्रदेश सरकारको अलमल देखिएको छ । आईसीयू र भेन्टिलेटर थप्नुपर्ने बेलामा प्रदेश सरकार एक हजार बेडको आइसोलेसन बनाउने प्रस्ताव माग्दै सुस्ताएको छ । हजार वेडको आइसोलेसन बनाउने कुरा पनि अलपत्र बन्दा सरकार मौन रहेको सरोकारवालाले बताएका छन् ।

सामाजिक विकासमन्त्री जीवन घिमिरेले लक्षणसहितका कोरोना संक्रमितको सहज उपचारका लागि आईसीयू र भेन्टिलेटर थप गर्न प्रदेश सरकारले तयारी थालेको बताए । उनले संक्रमण दर बढ्दै गएकाले लक्षणसहितका संक्रमितको उपचारमा समस्या हुने देखिएपछि प्रदेश सरकारले आईसीयू र भेन्टिलेटसहितको आइसोलेसन केन्द्र विस्तार गर्दै जान थालिएको बताए । ‘संक्रमण दर बढ्दै गएकाले आइसोलेसनको विस्तार गर्दै जाने हामीले तयारी थालेका छौँ । आइसोलेसनभित्र पनि अक्सिजन, आईसीयू र भेन्टिलेटर सेवा विस्तार गर्नुपर्ने चरणमा हामी पुगिसकेका छौँ । त्यसका निमित्त हामीले कोभिड हस्पिटलभित्र पनि चाँडै थप सेवा विस्तार गर्ने पक्रिया सुरु गरेका छौँ,’ मन्त्री घिमिरेले भने, ‘बिहीबार मात्र बीपी प्रतिष्ठानका पदाधिकारीसँग छलफलपछि तत्काल आईसीयू र भेन्टिलेटर विस्तार गर्न निर्देशन गरिएको छ । भोलिसम्म कार्य योजना पेस हुनेछ । त्यसैगरी नीजि अस्पताल, धनकुटा, इलाम, उदयपुरमासमेत अक्सिजन सेवा विस्तार गर्ने गरी प्रकियाअघि बढेको छ । आजबाटै काम सुरु भएको छ ।’

सरकार गैरजिम्मेवार बन्यो : प्रतिपक्षी

प्रदेश १ को प्रमुख प्रतिपक्षी दल नेपाली कांग्रेसले कोरोना संक्रमण रोकथाम नियन्त्रण र संक्रसिमतको उपचारप्रतl प्रदेश सरकार गैरजिम्मेवार बनेको आरोप लगाएको छ । कांग्रेसका प्रमुख सचेतक केदार कार्कीले सरकार आईसीयू र भेन्टिलेटर थप गर्नेभन्दा पनि अनावश्यक काममा अलमल्लिएको अरोप लगाए । ‘कोरोना नियन्त्रण र संक्रमितको उपचारमा सरकार असफल मात्र होइन, गैरजिम्मेवार बन्दै आएको छ । अहिलेको केसमा सरकारलाई भेन्टिलेटरतिर बढी जोडभन्दा पनि शिलान्यासतिर ध्यान छ,’ उनले भने, ‘मुख्यमन्त्री ज्यू शिलान्यास गर्दै हिँड्नुभएको छ । संक्रमित चाहिँ आईसीयू, भेन्टिलेटर नपाएर अस्पतालको गेटमै मरिरहेका छन् । हामीले फोन गर्दासमेत कतै खाली नभएको अवस्था छ । सरकार कहाँ छ त ?’

प्रकाशित मिति: शुक्रबार, असोज ३०, २०७७ ११:१०