भीमार्जुनकाे वकालत, अर्जुन मिलनकाे गीत

A+ A A-

मौनताको शहरमा हल्ला चलेको छ
हरदम किनकिन जीवन साह्रै गलेको छ

०००

संवैधानिक कानुनविज्ञ तथा अधिवक्ताका रूपमा चर्चित नाम हो, भीमार्जुन आचार्य । संवैधानिक कानुनमा विद्यावारिधि गरेका आचार्यले कानुन तथा संविधानबारे विभिन्न पुस्तक पनि लेखेका छन् ।

पेसाले अधिवक्ता, मिडियामा प्रायः संविधान र कानुनबारेका बहसमा देखिने भएकाले धेरैले उनलाई संविधानविद्, अधिवक्ताका रूपमै चिन्छन् । अझ अदालतमा उनको बहस सुन्नेहरूले त उनलाई ‘खरो वकिल’ भन्छन् ।

उनको अर्को परिचय पनि छ, संगीतकर्मी अर्जुन मिलन । गीत लेख्ने, त्यसलाई संगीतको मिठास भर्ने र गाउने उनको साहित्यिक नाम अर्जुन मिलन हो । उनले अहिलेसम्म ३० वटा आधुनिक गीत/गजल गाएका छन् । यति नै संख्याका गीतमा संगीत भरेका छन् ।

माथि उल्लेखित गजल उनकै रचना, संगीत र स्वरमा छ, जुन २०५२ सालमा रेकर्ड भएको थियो ।

सर्वोच्च अदालतमा बहस गर्ने अधिवक्ताले गीत गाएको विरलै सुन्न पाइन्छ । तर, भीमार्जुनका रूपमा ‘कोट रूम’मा बहस गर्ने उनी अर्जुन मिलनका नामले ‘स्टुडियो’ छिर्छन् ।

‘संविधान, कानुनभन्दा विल्कुल फरक विधा हो संगीत । यी दुई फरक विधासँग तपाईं कसरी उनिनुभयो ?’

भीमार्जुनले रोचक जवाफ फर्काए, डायरीमा लेखेको थिएँ, ‘टू बिकम अ ग्रेट लयर एण्ड ग्रेट सिङ्गर !’

उनले विषय आफ्नो बाल्यकालसँग जोड्न खोजे ।

दाङको आगारामा सामान्य परिवारमा जन्मिएका भीमार्जुनले ५ कक्षासम्म गाउँकै स्कुलमा पढे । ६ देखि १० कक्षासम्म घोराही बजारनजिकै रहेको भरतपुरको पद्मोदय पब्लिक माध्यमिक विद्यालयमा पढेर १५ वर्षको उमेरमा एसएलसी गरेपछि उनी आईएल पढ्न नेपालगञ्ज पुगे । घोराहीमा पढ्दादेखि नै भीमार्जुन दैनिक कविता, गीत लेख्ने गर्थे । तर, उनका सिर्जना डायरीमै सीमित थिए ।

नेपालगञ्ज पुगेरै त हो, उनले आफूलाई कानुन र संगीतसँग औपचारिक रूपमा जोडेको ।

कानुनसँगै उनले नेपालगञ्जमा सरस्वती संगीतालयमा संगीत पढ्न थाले । ‘त्यसबेला सुरेशराज शर्मा गुरु हुनुहुन्थ्यो, उहाँबाटै मैले शास्त्रीय संगीत सिकेको हुँ,’ भिमार्जुन अतिततिर फर्किए ।

कानुन र संगीत पढ्नका लागि पैसा जुटाउनुपर्ने दबाब थियो उनलाई । तर, परिवारको आम्दानी कम थियो । फेरि उनी आफ्नै बलबुताले केही गर्न चाहन्थे । त्यसैले भीमार्जुनले मासिक १ हजार रुपैयाँ तलबमा एक विद्यालयमा पढाउन थाले ।

नेपालगञ्जमै रहँदा उनले भ्रमणका लागि भारतको लखनउ जाने मौका पाए । त्यहाँबाट उनले अढाइ सय रुपैयाँमा एउटा सेकेन्ड ह्याण्ड हार्मोनियम किनेर ल्याए । यसले संगीतप्रति उनको मोह झल्काउँछ ।

संगीत उनको ‘प्यासन’ थियो । उनी कानुनमै ‘करिअर’ बनाउन चाहन्थे । त्यसैले नेपालगञ्जमा आईएल गरेपछि स्नातक गर्न काठमाडौं आउने सोच बनाए । तर, समस्या उही आर्थिककै थियो । त्यसैले एउटा बोर्डिङमा पढाउने र केही पैसा जम्मा गरेर काठमाडौं जाने योजना बनाएर उनी मुगु पुगे । अहिले मुगुको ताल्चामा एयरपोर्ट छ । त्यस बेला नेपालगञ्जबाट बाजुराको कोल्टीसम्म जहाज जान्थ्यो । मुगु पुग्न त्यहाँबाट तीन दिनजति हिँड्नुपर्थ्यो । उनी काँधमा रेडियो भिरेर हिँड्दै मुगु पुगेको सम्झिन्छन् ‘त्यो दुःखमा पनि रमाइलो थियो ।’

तर, मुगुमा उनले सोचेजति कमाइ भएन । र, उनी त्यही पुरानो हार्मोनियम र झोलामा केही पुस्तक लिएर २०४९ सालमा काठमाडौं आए, भैपरी आउने परिस्थितिको सामना गर्ने हिम्मत जुटाएर । हार्मोनियमले गीतसंगीतमा उनको झुकावलाई देखाउँछ भने किताबले उनको अध्ययन र करिअरप्रतिको लगाव ।

एकान्तमा आँसु बन्दै झर्ने बानी बसिसक्यो
सास फेर्दा फेर्दै पनि मर्ने बानी बसिसक्यो ।

काठमाडौंमा पनि उनले संगीतलाई भने छोडेनन् । बरू खर्च जुटाउन ट्युसन पनि पढाउन थाले । उनले संगीतप्रवीण नरराज ढकालसँग संगीत सिके । २०४९ सालमै उनले रेडियो नेपालमा पहिलो पटक गीत गाउने मौका पाए । तीन वर्षपछि २०५२ सालमा उनले ‘मौनताको शहरमा हल्ला चलेको छ’ ल्याए, जुन गीतले त्यसबेला राम्रै चर्चा कमायो ।

२०५३ सालमा वकालतको लाइसेन्स पाएपछि केही समय उनी भीमार्जुनका रूपमा बढी र अर्जुन मिलनका नाममा कम देखिए । पछि ‘मौनताको शहर’ मा रिमेक एल्बम ल्याएपछि भने उनी संगीतमा अलिक सक्रिय बने । र, कानुनका ठेली पल्टाएर अदालतमा बहस गर्दै डायरीमा सुन्दर शब्द शिल्प पोखिरहे । शब्दलाई मिठास र स्वर दिँदै गए, जुन क्रम अहिलेसम्म चलिरहेकै छ ।

सबैले त देशबाट लिन्छु केवल लिन्छु भने
तिमीचाहिँ देशलाई म त दिन्छु केही
भन्देऊ न है
तिमीचाहिँ जातै मेरो नेपाली हो
भन्देऊ न है

उनका गीतहरूमध्ये माथि उल्लेखित सर्वाधिक चर्चित गीत हो । यसबाहेक 'हिमालका कुरा गर्‍यौ, गुराँसका कुरा गर्‍यौ', 'हाँसो कता भाग्यो कुन्नि' 'ढिँडाे भए हुन्छ मलाई', ‘फूललाई दुख्यो होला’, ‘एकान्तमा आँसु झार्दै’, ‘ओठ तिम्रै गजल’, ‘जीवनको सार बल्ल’ लगायत गीत पनि अर्जुन मिलनलाई सांगीतिक कित्तामा उभ्याउन महत्त्वपूर्ण सावित भए ।

यद्यपि, कानुनी क्षेत्रमा स्थापित भीमार्जुनले संगीतमा भने आफूलाई त्यति सशक्त सावित गर्न सकेका छैनन् ।

‘टू बिकम अ ग्रेट लयर एण्ड ग्रेट सिङ्गरको मतलब ?’

यो वाक्य उनी ८ कक्षामा पढ्दाको एक पलसँग सम्बन्धित रहेछ । उनी ८ कक्षामा पढ्दा भर्खरै दाङमा सिनेमा हल खुलेको थियो । त्यसबेला सम्म सिनेमा कस्तो हुन्छ भन्ने नै थाहा थिएन रे उनलाई । उनले पहिलो पटक एउटा हिन्दी सिनेमा हेरे, जहाँ हिरोले इजलासमा बहस गर्दै गरेको सिन थियो । ‘ती अभिनेताले यति दमदार बहस गरे कि त्यसै दिन मैले तय गरेँ, एक दिन म यस्तै बहस गर्ने मान्छे बन्छु’, भीमार्जुन मुस्कुराए, ‘त्यो मेरो जीवनको टर्निङ पोइन्ट थियो ।’

स्वअध्ययन गरेका उनका बुबा र हजुरबुबा गाउँमा विद्वान् कहलिएका थिए । घरमा नियम, कानुनसँग सम्बन्धित पुस्तकहरू हुन्थे । ती पुस्तकले पनि उनलाई कानुनतिर आकर्षित गरेका थिए ।

उनी सानैदेखि भविष्यका योजना, दैनिकी, कविता, गीत आफ्नो डायरीमा लेख्थे । ‘फिल्म हेरेको दिन साँझ घर पुग्नेबित्तिकै उनले डायरीमा लेखेका थिए, ‘टू बिकम अ ग्रेट लयर एन्ड ग्रेट सिंगर !’ अर्थात्, एउटा महान् अधिवक्ता र गायक हुन्छु ।

अर्जुन मिलन नामको अन्तर्य

‘अर्जुन मिलन नाम कसरी जुराउनुभयो त ?’

यसमा पनि उनले एउटा रोचक प्रशंग सुनाए । गाउँमा उनलाई सबैले अर्जुन भनेर बोलाउँथे । गीतसंगीतमा लागेपछि नजिकका केही साथीले उनलाई सुझाव दिए, ‘तिमीलाई धेरैले अर्जुन भनेर चिन्छन्, तिमी मिलनसार पनि छौ, त्यसो भए किन नाम र आफ्नो स्वभावलाई समायोजन गर्दैनौ ?’

‘मैले संगीतलाई आफ्नो नाम दिएँ- अर्जुन मिलन’, उनी भन्छन् ‘भीमार्जुनले दृढ विचारको प्रतिनिधित्व गर्छ, जहाँ कुनै प्रकारको सम्झौता हुँदैन । अर्जुन मिलनले मनको भावना बोल्छ, जहाँ माया र संवेदना मात्र छ ।’

उनी संगीतप्रति यति मोहित छन् कि पुनर्जन्म सम्भव हुने भए संगीतलाई नै मुख्य पाटो बनाउने बताउँछन् ।

हिजोआज उनको दैनिकी सांगीतिक कर्मबाटै सुरु हुन्छ । दिनभर अदालतमा बहस गर्छन् भने साँझ लेख्ने र पढ्ने गर्छन् ।

संगीत अभ्यासका लागि उनले आफ्नो घरको माथिल्लो तल्लामा हार्माेनियम, तबला, गितार, मादल, बाँसुरीलगायत वाद्यवादनका सामग्री राखेका छन् । ‘बिहान पहिला हार्माेनियममा रियाज गर्छु, त्यसपछि अरु वाद्यवादन समाउँछु’, उनले भने ।

दैनिक बिहान आधा घण्टाजति रियाज गर्ने गरेको उनी बताउँछन् । गीत लेख्न भने उनी योजना बनाउँदैनन् । ‘मलाई कुनै कुरा छुनेबित्तिकै लेख्न बस्छु,' उनी भन्छन् । अर्जुन मिलन यति भावुक छन् कि गीत लेख्दा वा सिनेमा कारुणिक सिन देख्दा आँखामा आँसु रोक्न सक्दैनन् । उनका गीतमा पनि शृङ्गारिक छनक देखिन्छ । उनले माया, प्रेमसँगै राष्ट्रिय भावका दर्जनौँ गीत लेखेका/गाएका छन् ।

‘कानुन मेरो करिअर हो भने संगीत मेरो प्यासन हो’, उनले भने, ‘अझ भनौँ, कानुन र संविधान मेरो विचारसँग छ,’ उनी भन्छन्, ‘गीत संगीत आत्मासँग ।’

प्रगति गर्ने भए..

कानुनका यी विद्धान भन्छन्, जीवनमा सफल हुन वा प्रगति गर्न मानिसले तीन वटा पक्षमा सजग हुनुपर्छ, दृढ संकल्प, आत्मविश्वास र कडा मिहेनत ।’

अर्जुन मिलनको चिन्ता

पछिल्लो समय गीत/संगीतमा मौलिकता लोप हुँदै गएको उनी बताउँछन् । ‘नेपाली गीत संगीतको जग गाम्भीर्य नै हो । नारायण गोपाल, कालीप्रसाद रिजाल, किरण खरेल र भक्तराज आचार्यको जगबाट नेपाली संगीत उठेको हो,' उनले भने, ‘तर अहिले त्यसबेलाको जस्तो गहकिला शब्द र मौलिक शैली मेटिँदै गएको देख्छु ।’

सांगीतिक क्षेत्रमा आएको आधुनिकता चिन्ताको विषय नभए पनि आधुनिकताका नाममा मौलिकपन हराउँदै जानु गम्भीर ठान्छन् उनी । ‘समयानुकूल गीत बनाउँदा पनि गाम्भीर्य भुल्न हुँदैन । तर, अहिले गीतको गाम्भीर्य नयाँ पुस्ताले ग्रहण गर्न नसकेको हो कि भन्ने लाग्छ उनलाई ।

प्रकाशित मिति: शनिबार, असोज २४, २०७७ ०७:१७