गाडी चढ्ने सपना पूरा, पेट भर्ने चिन्ता थपियो

A+ A A-

सुदूरपश्चिमको पहाडी जिल्ला बाजुरामा गाडी पुग्दा खुसीसँगै दुःख थपिएको छ । अधिकांश ज्याला मजदुरी गरेर र भारी बोकेर गुजारा चलाउनेहरुका लागि गाडी पुग्नु दुःखको कारक बनेको छ ।

‘मार्तडीबाट कोल्टी बजारका साहुको भारी बोकेर आएको पैसाले चुल्हो बाल्ने र आङ ढाक्ने एक सरो लुगा फेर्न पुगेको थियो । गाउँमा गाडी आएपछि टाउकाको लाम्लो त हट्यो तर भोको पेटलाई थाम्न लाम्लोको पटुका बनाउनु परेको छ,’ बुढीनन्दा नगरपालिका–१ काखट्के लुहार दुखेसो पोख्छन् ।

उनका दुई छोरा, तीन छोरी, दुई बुहारी र नातिनी गरी दश जनाको परिवार पाल्न हम्मेहम्मे छ ।

‘एउटा छोरा कोरोनाले घर फर्किएको छ, अर्को छोरा भारतमा काम गरिरहेको छ । परिवार पाल्न गाह्रो परेको छ । अर्काको जमिन अधिया लिएर बुढाबुढीले सकी/नसकी काम गरिरहेका छौं, गाउँमा अरु काम पाइँदैन । गाडीको सुबिधा पैसा हुनेले लिएका छन्, हामीलाई गाडीले उठाएको धुलो शरीरबाट झार्नुमात्र भएको छ,’ बुढीनन्दा गरपालिका–१ की झिनु लुहारले गुनासो पोखिन् ।

‘पहिले गाउँमै भारी बोकेर गुजारा चल्थ्यो । यहाँ पेटपाल्न कठिन भएपछि साहुसँग ऋण झिकेर तीन वर्ष मलेसिया बसेँ । त्यहाँको गर्मी सहन नसकेर फर्किए । केही दिनपछि यहाँ बस्ने अवस्था नभएकाले फेरि भारतको बाटो नलागी पेटलाई आराम दिन सकिएन, कोरोनाले गर्दा भारतको साहुँले पनि कामबाट निकाल्यो । फेरि फर्किएर यहीँ आएँ । अहिले साहुको खेतमा सपरिवार काम गरिरहेका छौं,’ उनका छोरा अर्जुन लुहार भन्छन् ।

बाजुराको सदरमुकाम मार्तडीबाट ४३ किलोमिटर सडक १८ वर्षपछि ट्रयाक खुलेर गाडी चल्न थालेपछि यहाँका स्थानीयहरुले भारी बोक्नु परेको छैन । टाउकाको नाम्लो छुटेको छ । भारी बोकेर आफ्नो परिवार पाल्दै आएकाहरुलाई वैकल्पिक व्यवस्था नहुँदा भने झनै कठिनाई भएको छ ।

गाडी चढ्ने सपना पूरा

गाउँमा गाडी आएपछि स्थानीयको गाडी चढ्ने धोको पूरा भएको छ । ‘कोल्टीमा उपचार नभएर जिल्ला बाहिर बिरामी लैजानुपर्दा गाडीको सुविधा छ,’ बुढीनन्दा नगरपालिका–१ वीरमान सार्कीले भने ।

सार्कीले थपे, ‘हामीलाई बुढेसकालमा आवतजावत गर्न सजिलो भएको छ । सदरमुकामा आउन–जान बाटो राम्रो भए सहज हुन्छ, गाउँबाट बिरामी बोकेर ल्याउन पनि सहज भएको छ । दुई तीन दिन लगाएर बिरामी अस्पताल लैजानुपर्ने बाध्यता हटेको छ ।’

‘यहाँ ठूला समान ल्याउन कठिन थियो, मान्छेले बोकेर ल्याउन कठिन थियो । अहिले मिल, बत्तीको सामान, सिंचाईका समाग्रीहरु ढुवानीमा समेत सहज भएको छ । जसले गर्दा विकासका कारण समेत सहयोग पुगेको छ,’ स्वामीकार्तिक खापर गाउँपालिका–३ का धर्मराज शाही भन्छन् ।

शाहीले थपे, ‘गाडी चलेको समयमा पसलका सामान ल्याउन सहज भएको छ । मान्छेलाई बोकाएर सामान ल्याउदा टुट्ने फुट्ने हुन्थ्यो । अहिले सहज र मूल्य पनि सस्तो भएको छ ।’

६५ वर्षीय बले लुहार भन्छन्, ‘हामीले पहिलोपटक धनगढीमा देखेका थियौं । अहिले घरमा गाडी पुगेको छ । हामीले सडक बन्ने समेत कल्पना गरेका थिएनौं । अहिले घर अगाडिबाट गाडी चढ्न पाउँदा खुशी लागेको छ । बिरामी भएको समयमा गाडी चढेर जिल्लाको अस्पतालमा जान पाईएको छ ।’

जनशक्ति पलायन

‘गाउँमा कुनै काम छैन, गाउँमा सडकका योजना मात्र धेरै बनिरहेका छन्, सडकमा काम गर्ने अवसर पाईदैन, सबै डोजरले काम गरिरहेको छ । यहाँ खेतबारी केही छैन, छोराछोरी पाल्नका लागि सबै बाहिर जानुपर्ने बाध्यता रहेको छ,’ हरिचन्द्र लुहार भन्छन् ।

गाउँका युवाहरु भेटिदैनन् । अहिले कोरोनाका कारण गाउँ आएका छन् । पहिले भारी बोकेर आउने ज्यालाले परिवार पाल्न सहज थियो । काम नपाएपछि परिवार कसरी पाल्ने भन्ने समस्याले पिरोलेपछि फेरि काम गर्न भारत जानुपर्ने अवस्था आएको छ ।

तसला ओड भन्छन्, ‘शिक्षाको राम्रो व्यवस्था नहुँदा ज्याला मजदुरी बाहेक अरु काम पाइदैन । समय अनुसारको सीप समेत नुहँदा समस्यामा परेकालाई शिक्षा र सिपको आवश्यकता परेको छ ।’

बाजुराको पूर्वोत्तर क्षेत्रमा स्थानीय उत्पादनले तीन महिना पनि खाना नपुग्ने ४० प्रतिशत जनसंख्या छ भने वर्ष भरी आफ्नै उत्पादनले पुग्ने १४ प्रतिशत मात्र जनसंख्या छ । अधिकांश खानाको समस्याकै कारण जनशक्ति पलायत हुँदै आएको नागरीक समाज कोल्टीका संयोजक जनेश भण्डारी बताउँछन् ।

प्रकाशित मिति: बुधबार, असोज १४, २०७७ १९:०७