कष्टै कष्टमा कुष्ठरोग पीडित

A+ A A-

बाटोभरी चहल पहल छ । दसैं आयो भन्छन् । यस वर्ष विदेशबाट आउने मान्छे नदेखे पनि दसैंको लागि किनमेल गर्न बाटोभरी खुसी हुँदै हिंडिरहेका छन् । ७५ वर्षीया नुनियादेवी पनि दसैंमा किनमेल गर्ने जानेको ताँती हेर्दै दिन बिताउँछिन् ।

कुष्ठ रोगबाट पीडित नुनिया न त राम्ररी हिड्न सक्छिन् न राम्ररी आखा नै देख्छिन् । ८५ वर्षीया श्रीमानसँग बस्ने नुनियाले ३ महिना भन्दा बढी भयो सरकारले हातमुख जोर्न कुष्ठ रोगबाट पीडित दिने भत्ता र वृद्धभत्ता नपाएको । भत्ता नपाएपछि भने नुनियालाई दसैंमा पनि मिठो खान नपाउने कुराले मन खल्लो बनाएको छ उनलाई।

नुनियादेवी ३ महिनादेखि वडाले पैसा नदिएको भनेर दुखमनाउ गर्छिन् । कतिपटक त वडा कार्यालय जान पनि तम्सिएकी थिइन् तर उनलाई आफ्नै घरमाथिको बाटो कौशौँ पर लाग्यो । सकिनन् जान । पटक पटक गाउँका हिड्न सक्ने मानिसहरु भत्ता माग्न जाँदा वडाले पैसा नआउने भनेपछि रित्तै फर्केर आएको उनले देखेकी छन् ।

नुनिया मात्रै नभएर बुढानिलकण्ठको लिपिकोटमा रहेको अपांग अस्पताल गाउँमा बस्ने ५० घर परिवारको दिनचर्या दाताको आश गरेर बित्ने गरेको छ । यहाँ १ सय ५० भन्दा बढी मानिसहरु छन् जसमा अधिकांश कुष्ठरोगबाट पीडित असक्त र वृद्धहरु छन् । जसलाई सरकारले मासिक ४ हजार भत्ता दिँदै आएको थियो ।

सरकारले दिएको भत्ता र गाउँमा रहेका पुरुषहरुले मजदुरी गरेर ल्याएको पैसाले जीवन गुजारा चल्दै आएको थियो । तर कोरोनाका कारण मजदुरी बन्द भएर घरमै थन्किएपछि छाक टार्न नै धौ-धौ बन्ने गरेको छ ।

गाउँमा सबै दीर्घरोगी र अशक्त छन् जसलाई सरकारले नि:शुल्क स्वास्थ्यको व्यवस्था गरेको छ । ज्वरोदेखि क्यान्सर सम्मका गाउँका विरामीलाई सरकारी अस्पताल जाँदा उपचार खर्च तिर्नु पर्दैन थियो ।

तर कोरोनाका कारण अस्पतालहरु भरिभराउ बन्दा नुनियादेवि मात्र नभएर कुष्ठरोगी रामकुमारी साह, मृगौला रोगबाट पीडित साइँला तामाङ र क्यान्सर पीडित भिमबहादुर थापा र दमको रोगी हिलबहादुर क्षेत्रीहरु बिरामी भएर पनि घरमै थन्किनु परेको छ ।

गाउँभरी रोगले छटपटाएका बिरामीहरु भरिभराउ छन् । तर पनि न त उनीहरु अस्पताल जान सक्छन् न औषधि ल्याउन मेडिकलसम्म नै पुग्न सक्छन् । त्यसैले अस्पताल गाउँमा अहिले गत वर्ष जस्तो दसैंको रौनक देखिंदैन ।

दाताले खानेकुरा ल्याइदेलान् र दसैं मनाउँला भन्दै कुर्ने अपांग अस्पताल गाउँबासीहरु रोग, भोग र शोकका बीच दसैं मनाउने तयारीमा छन् ।

कुष्ठ रोग लागेपछि ३ वर्ष अगाडि सर्लाही जिल्लाबाट अपांग अस्पताल बस्न आएका साइला तामाङ लकडाउन सुरु हुन साथै बिरामी परे । अस्पताल जाँदा डाक्टरले युरिन इन्फेक्सन भन्यो । औषधि पनि खाए तर लकडाउन कडा भएपछि उनी अस्पताल जान पाएनन् । समस्या निको हुनु भन्दा बल्झिदै गयो । उनी उपचारका लागि सरकारी अस्पताल धाउन थाले तर कोरोनाका कारण नि:शुल्क स्वास्थ्य सेवा बन्द छ भनेर कसैले उपचार गर्न सकेनन् ।

तामाङ भन्छन्, ‘कुष्ठरोग निको हुँदै थियो । काम गर्न सुरु गरेको थिएँ । विरामी भएपछि उठ्न नि नसक्ने भएँ । बीर, टिचिङ त मैले २० पटक भन्दा बढी धाएँ तर कसैले उपचार नै गर्न मानेन् । उपचार नहुने भएपछि घरमै बसेँ । ६ महिना पछि सास फेर्न नि गाह्रो भएपछि निजी अस्पतालमा गएर उपचार गराउँदा मृगौला फेल भएको रहेछ ।’

साइला तामाङ एउटा मृगौला फेल हुँदा समेत अस्पताल जान पाएनन् । न त उनले उपचार नै पाए । स्वास प्रश्वासमा पनि समस्या भएपछि अहिले उनकी श्रीमतीले नजिकैको स्वास्थ्य चौकीको पहलमा घरमै अक्सिजन दिएर राखेकी छिन् । तामाङको उपचार अझै हुन सकेको छैन । अक्सिजन सँगै मर्ने दिन गन्दै बस्नु बाहेक कुनै उपाय नरहेको उनी बताउँछन् ।

त्यसो त अर्का रोगी भीमबहादुर थापा पनि कोरोना संकटमै क्यान्सर पीडित बने । घाँटीको क्यान्सर भएपछि काम गर्न नसकेका उनी विगत ३ महिनादेखि ओछ्यानमै छन् । छिमेकी हिलबहादुर क्षेत्री गाउँका सबै जनाले जम्मा गरेर दिएको ६ हजार रुपैयाँले बल्ल उनी भक्तपुर क्यान्सर अस्पताल पुगेको बताउँछन् । उनले भने, ‘क्यान्सरको अन्तिम अवस्थामा छ रे ? बिरामी भएको धेरै भयो के गर्नु पैसा छैन सहयोग गरौँ न भन्दा सबै अशक्त छौँ । एक पछि अर्कोको कहालीलाग्दो अवस्था टुलुटुलु हेर्नु बाहेक कुनै उपाय छैन हामीसँग ।’

क्षेत्री अपांग अस्पतालमा डाक्टर बस्न छोडेपछि बृद्ध र अशक्तहरु ओछ्यानमै मर्ने गरेको सुनाउँछन् । उनी भन्छन्, ‘यहाँ सबै अशक्त र हिड्न नसक्ने वृद्धवृद्धा छन् । अली अली भए पनि काम गर्न सक्नेहरु काम गर्न जान्छन् र कमाउँछन् तर काम गर्न नसक्नेहरुलाई भत्ता अरुले ल्याइदिएर सामान राखिदिन्छन् । कहिले पकाउँछन् कहिले भोकै सुत्छन् । अझ कति हाम्रै साथीहरु त बिरामी भएर ओछ्यान पर्दा अस्पताल जान नपाउँदै ओछ्यानमै मरेका पनि छन् । के गर्नु भोलि हाम्रो मरण पनि त्यहि हो । त्यसैलाई पर्खिनुको केही विकल्प नै छैन ।’

बुढानिलकण्ठको लिपिकोट भन्ने स्थानमा रहेको अपांग अस्पताल गाउँमा १ सय ५० भन्दा बढी कुष्ठ रोगबाट पीडित,वृद्ध र अपांगहरु बसोबास गर्दै आएका छन् । मारिया नामकी एक विदेशी दाताले बनाइदिएको ५० वटा भन्दा बढी छाप्रा छन् जहाँ उनीहरु बस्दै आएका छन् ।

फोटो : सुशील श्रेष्ठ

प्रकाशित मिति: मंगलबार, कात्तिक ४, २०७७ ११:००