‘वीरा’ मसँग डराउन छोडी

मैले वीराको अपहरण गर्दाखेरी उसको बिहे हुनै आँटेको थियो ।हातमा मेहन्दी लगाएर, सबै किनमेल सकाइवरी आफ्नो हुनेवाला पतिसँग हिँडिरहेको बखत बिहेको ठीक अघिल्लो रात अकस्मात् अपहरणमा पर्दा कस्तो महसुस हुन्छ भनेर तपाईं सोच्न पनि सक्नु हुन्न । म पनि सोच्न सक्दिनँ । वीराले मात्रै सोच्न सक्छे ।

अहिलेका लागि विवाह भएको ठीक भोलिपल्ट श्रीमान् बितेर आजीवन विधवा भएर बाँचेकी हाम्री डल्ली फुपूको कहानीलाई तपसिलमा नै राखौँ । उनको र वीराको कहानी उस्तै भए पनि एउटै नहुन सक्छ ।

अपहरणपश्चात् मैले वीरालाई ट्रकमा लिएर जंगलै-जंगलको बाटो महेन्द्र राजमार्ग भएर जाँदै थिएँ । ठीक त्यही बेला कोरोना-भाइरस सुरु भयो भन्ने खबर आयो । सरकारले लकडाउन गर्‍याे भन्ने पनि खबर आयो । हिँडडुल गर्न पाइँदैन भन्ने पनि खबर आयो ।

त्यो सबै खबर मैले ट्रकमा भ’को पुरानो रेडियोमा सुनेको थिएँ । मैले दुनियाँका सबै खबर सुने पनि मेराबारे चैँ दुनियाँ बेखबर थियो । मजस्तै धेरैजसो मान्छेहरू यो संसारमा बेखबर भएर बाँच्छन्, बेखबर भएर नै मर्छन् । मजस्तै, तपाईंजस्तै । हामीजस्तै ।

‘म घर जान चाहन्छु…….!,’ अपहरणमा पर्नेबित्तिकै वीराले रुँदै मलाई भनी । तर, अलीले त्यो कुरो सुनेन । सुनेर पनि वास्ता गरेन । अलीले जे भन्थ्यो, मैले त्यही गर्थें । वा भनौँ, गर्नै पर्थ्यो ।

‘महावीर ! यो केटीले घर जान्छु भन्ली, जान नदिनू । खान्छु भन्ली, खान चैँ दिनू । अनि ट्रकमा हालेर मैले रोक नभनेसम्म कुदाइराख्नू, यताउता,’ अलीले मलाई आदेश दिएको थियो ।

आखिर म अलीद्वारा निर्देशित थिएँ, इम्तियाज अली ।

‘म घर जान चाहन्छु…..…!,’ कुनै एक अमुक वीरबहादुरले राजधानीबाट रुँदै भनेको कुरा मैले ट्रकको रेडियोमा सुनेँ । तर, ओलीले त्यो कुरो सुनेन या सुनेर पनि वास्ता गरेन । ओलीले जे भन्यो, सबैले त्यही गर्थे वा भनौँ, गर्नै पर्थ्यो ।

‘वीरबहादुरले घर जान्छु भन्ला, जान नदिनू । खान्छु भन्ला, खान नदिनू,’ शायद ओलीले अलीको भन्दा क्रुर आदेश दियो ।

त्यो आदेश मैले चैँ सुनिनँ । तर, जसले सुन्यो, त्यसले आदेश पूरा शिरोपर गर्‍याे । आखिर देश ओलीद्वारा निर्देशित थियो, अमुक ओली ।

वीरा घर जान पाइन । वीरबहादुर पनि घर जान पाएन । कैयौँ वीरबहादुरहरू घर जान पाएनन् । वीरा लाचार थिई । वीरबहादुर लाचार थियो । वीरबहादुरहरू सबै लाचार थिए । म, महावीर पनि लाचार थिएँ ।

हामी वीर थियौँ ।
तर लाचार थियौँ ।
हामी लाचार थियौँ,
र त वीर थियौँ ।
हामी लाचार नभईकन वीर कहिल्यै हुन सकेनौँ ।

भूपि शेरचनले नयाँ कविता लेख्ने बेला भएन र ?

वीरा मसँग सुरुका दिनहरूमा बहुत डराउँथी । रुन्थी, चिच्याउँथी, भाग्न खोज्थी । तर, समय बित्दै जाँदा वीरा मसँग डराउन छोडी ।बरु उल्टै जिस्किन पो थाली ।

सन् १९७३ मा स्वीडेनको स्टकहोममा चार जना आमनागरिकलाई बन्दी बनाएर एउटा बैंक लुटिँदै थियो । बहुचर्चित स्पेनिस सिरियल ‘मनी हेइस्ट’ हेर्नुभएको छ भने तपाईंले बैंक लुटिँदै गरेको दृश्य कस्तो हुन्छ भनेर कल्पना गरिसक्नुभयो होला । यदि नहेरेको भए पनि कल्पना गर्न खासै समस्या नहुनुपर्ने हो ।

समयक्रमसँगै ती बन्दी बनाइएका नागरिकको बैंक लुटेराहरूसँग एक प्रकारको भावनात्मक सम्बन्ध जोडिन पुग्यो । त्यो सम्बन्ध कतिसम्म गहिरो भएको थियो भने पछि अदालतमा पनि लुटेराहरूविरुद्ध बयान दिन उनीहरूले मान्दैनन् । वा भनौँ, सक्दैनन् । जसलाई जानकारहरूले ‘स्टक होम सिन्ड्रोम’ भनेर नामकरण गरिदिए । ‘मनी हेइस्ट’मा मोनिका पनि डेन्भरसँग त्यसरी नै भावनात्मक भएर जोडिन पुग्छे । पछि गएर उसको नाम नै ‘स्टक होम’ हुन्छ भनेर पनि तपाईंलाई थाहा नै होला ।

मसँग मनोविज्ञानको खासै ज्ञान नभएका कारणले गर्दा वीरा मसँग त्यस्तै केही सिन्ड्रोमका कारणले डराउन छोडेकी हो कि अन्य कुनै आन्तरिक कारणले हो, केही पनि थाहा पाउन सकिरहेको थिइनँ । साँच्चै भन्ने हो भने वीरा खुल्दै गएको मलाई भित्रैबाट मीठो लागिरहेको थियो ।

अपहरण भएपछि वीराले आफूलाई चिन्ने मौका पाएको थिई । ऊ आफूसँगै खुलिरहेको थिई । लकडाउन भएपछि पुगिसरी आएको तपाईंले पनि बल्ल आफ्ना लागि, परिवारका लागि समय निकाल्नुभएको थियो । नयाँनयाँ साैख जन्माउनुभएको थियो ।

अझ नवीनतम परिकारहरू बनाएर चाख्नु पनि भएको थियो र संजालमा राखेर वाहवाही पनि बटुल्नु भएको थियो । यदि मैले संजाल चलाउने भएको भए तपाईंको परिकारलाई एउटा ‘वाह’ गरिदिने थिएँ ।

लकडाउनको घोषणा हुने बेलामा देशका गरिखाने जनता डराइरहेका थिए । कति रोगले मरिएला भनेर डराएका थिए, कति भोकले मरिएला भनेर । तर जेहोस्, डराउन चैँ डराइरहेका थिए । पछि समयक्रमसँगै कोरोनाप्रति जनताको डर हराउँदै जान थाल्यो । के सारा जनता ‘स्टक होम सिन्ड्रोम’ को शिकार भइरहेका थिए ? थाहा छैन ।

प्रत्येक डरको एउटा सीमा हुने रहेछ । रोगले मरिएला कि भन्ने डरलाई भोकले मरिएला कि भन्ने डरले जित्यो । किनभने रोगले कहिले मार्छ थाहा थिएन, तर भोकले अहिले नै मार्थ्यो । भोकको डरले रोगको डरलाई जितेपछि मान्छेहरू सडकमा निस्किन थाले, आन्दोलन गर्न हाेइन, खान, बाँच्न । लाग्थ्याे, मान्छेहरू पनि वीराजस्तै भएका थिए । उनीहरूले एउटा डरलाई जितिसकेका थिए । मान्छे तपाईं-हामीले सोचेजस्तो काँतर चैँ नहुने रहेछ ।

वीरा र मलाई लकडाउनले खासै असर गरेन, किनभने हामीलाई पुग्ने सामानहरूको बन्दोबस्त कसैले गरिदिइसकेको थियो । लकडाउन अवधिभर पनि म वीरालाई लिएर ट्रकमै निस्फिक्री हिँडिरहे, पहिलेजस्तै । लकडाउन भए पनि नभए पनि त्यसले मलाई कुनै असर गर्दैन । म जुजुमान हुँ ।

‘आत्महत्या गर्ने व्यक्तिको नाम वीरबहादुर रहेको……….,’ मैले रेडियोमा समाचार सुनेँ । यो आत्महत्या गर्ने अघि नै सुनेको घर जान चाहने वीरबहादुर हो या अर्को नयाँ वीरबहादुर हो, थाहा भएन । आखिर हाम्रो देशमा वीररबहादुरहरूको कमी छ र ? जो भए पनि खान नपाएर वीरबहादुरहरू मरिरहेका थिए । भोकले बहादुर र काँतर नभन्दो रहेछ । रोगले धनी र ग/lब नमान्दो रहेछ ।

‘बन्दुकबाट निस्किएको गोलीले एक जनालाई मात्रै मार्दैन,’ बन्दुक खेलाउँदै गर्दा मैले वीराको आँखामा आँखा नजुधाई पर हेरेर भनेको थिएँ, ‘बन्दुकबाट निस्किएकाे गोली लाग्ने र गोली दाग्ने दुवै जना मर्छन् । गोली लाग्ने मान्छे तत्क्षण तत्काल मर्छ भने गोली दाग्ने मान्छे अलिअलि गर्दै ‘स्लो-डेथ’ मरिरहन्छ ।'

यस्तो लाग्छ कि अहिले सरकारले जनतालाई एउटा अदृश्य गोली हानिरहेको छ । जसका कारण जनताको ठाउँको ठाउँ ‘स्पट-डेथ’ भइरहेको छ । तर, सरकारलाई के थाहा छैन भने ऊ पनि विस्तारैविस्तारै ‘स्लो-डेथ’ मरिरहेको छ । र, एक दिन सबै जना मिलेर सरकारको दाहसंस्कार गर्नेछन् ।

इतिहास पल्टाएर हेर्ने हो भने जनताले धेरै सरकारलाई आर्यघाटमा पुर्‍याइसकेका छन् । जनताभन्दा सरकार ठूलो कहिल्यै हुन सक्दैन ।

वीरालाई छुटाउनका लागि भनेर उसको परिवारले प्रहरी परिचालन गरिसकेको थियो । र, प्रहरीले मलाई मार्छ भनेर मैले थाहा पाइसकेको थिएँ । आखिर काल आएपछि जति नै टारे पनि मान्छे मर्छ नै । तर मरिन्छ भन्ने थाहा हुँदाहुँदै पनि बाँच्ने चाहना भने नघट्दो रहेछ । हामी मृत्युलाई पनि घडीमा बज्ने अलार्मलाई जस्तो ‘स्नुज’ गरेर अलिक पर धकेल्न खोज्छौँ । तर ‘स्नुज’ गरेको आयुले कहिलेसम्म धान्न सक्ने हो ? अनिश्चित छ ।

अलीले ‘कट्..’ भनेपछि म त ब्युँतिन सक्थे । तर, ओलीले जेसुकै भने पनि जतिसुकै चिच्याए पनि खान नपाएर आत्महत्या गरेको वीरबहादुर ब्युँतिन सक्दैन थियो ।

ओलीले आफ्नो आयु कैयौँ पटक ‘स्नुज’ गरिसकेका छन् भनेर मैले रेडियोमा सुनिसकेको थिएँ । तर, त्यही मान्छेले अर्को आममान्छेलाई बचाउन केही नगरेको देख्दा म बहुत अचम्मित भइरहेको थिएँ । कोही मान्छे कसरी यतिसम्मको आत्मकेन्द्रित हुन सक्छ यार ?

ट्रकको पुरानो रेडियोमा बजिरहेको साहित्यिक कार्यक्रममा त्यही बेला खै कुन्नि कसले हो, लेखनाथ पौडेलको कविता सुनाउन थाल्यो-

मै खाऊँ,मै लाऊँ,
सुख सयल वा मोज मै गरूँ,
मै हासूँ, मै नाँचू
अरु सबै मरुन् दुर्बलहरू…।

र, नभन्दै एक दिन मैले सोचेजस्तै भयो- मलाई गोली हानियो । म मुर्दा भएँ । शहरको फेमस ट्याक्सी ड्राइभर ‘ट्राभिस विकल’ ले आफ्नो शववाहनमा मलाई मुर्दाघरमा लिएर गयो । मुर्दाघरको कुरुवाले मलाई ट्राभिसको हातबाट लियो र वीरबहादुरको लासछेउमा लगेर राख्यो । वीरबहादुर र मेरो निधारमा एउटै शब्द कोरिएको थियो- जनता ।

त्यो देखेर मुर्दाघरको कुरुवा आश्चर्यचकित भयो । किनभने उसको पनि निधारमा त्यही शब्द लेखिएको थियो- जनता । देशमा विविध कारणले जनता भकाभक मरिरहेका थिए । वा भनौँ, मारिइरहेका थिए । तर, ताज्जुबको कुरा के थियो भने मुर्दाघरको कुरुवाले आजका मितिसम्म निधारमा ‘शासक’ लेखिएको कुनै पनि मुर्दालाई त्यस मुर्दाघरमा देखेको थिएन । किन भने शासकहरू कहिल्यै मरेका थिएनन्, फेरिएका मात्र थिए ।`

शासक भनेको व्यक्ति हाेइन, प्रवृत्ति हो । देशमा जस्तोसुकै व्यवस्था फेरिए पनि, जतिसुकै सरकार फेरिए पनि शासक भने सधैँ एकै प्रवृत्तिका मात्रै रहेको पाइएको छ ।

हामीले शासन-व्यवस्था त फेर्‍याैँ, तर नयाँ शासन-व्यवस्था चलाउनका लागि नेता चैँ फेर्न सकेनौँ । पुरानैले काम चलायौँ ।त्यसैले होला, उहिल्यैदेखि एकै प्रकृतिका शासकहरूले अनेकानेक हुलियामा हामीहरूलाई शासन गरिरहेका छन्, अनवरत ।

म अन्य ‘जनता’सँगै मुर्दा भएर पल्टिरहेको थिएँ । मुर्दाघरले भने अब चैँ ‘शासक’लाई कुरिरहेको थियो ।

सुन्नुहोस् त ! के ‘शासक’हरू साँच्चिकै अमर हुन्छन् हाे ?

प्रकाशित मिति: शुक्रबार, भदौ २६, २०७७ २१:५१