अराजक बिस्काः अलपत्र भैरवनाथ

A+ A A-

आठ दिन नौ रातसम्म चल्ने बिस्काः जात्रा सकिएको छ । जात्रा सम्पन्न भए पनि मुख्य आकर्षण केन्द्र भैरवनाथको रथ भने अलपत्र परेको छ ।

रथलाई गःहिटीबाट तानेर पाँचतले र भैरवनाथको मन्दिर परिसर टौमढी पुर्याइएपछि अन्तिम दिनको जात्रा सम्पन्न भएको मानिन्छ । तर, बिहीबार टौमढी पुगेको रथबाट भैरवनाथ र बेताललाई झिक्न नदिई जात्रालुले तलमाथि जबर्जस्ती तानिरहेका थिए ।

रथका छानालगायत विभिन्न भाग भग्नावशेषमा परिणत हुँदा पनि रथ भने तान्न छोडिएन । रथलाई तलमाथि गर्दै शुक्रबार बिहान ४ बजे वंशगोपाल लगियो तर त्यहाँसम्म पुग्दा रथ तान्नै नहुने गरी बिग्रिसकेको थियो । भैरवनाथको रथ टौमडी पर्रयाउनुपर्नेमा त्यही छोडेर देवता भने निकालिएको छ ।

किन पुग्दैन रथ टौमडी

भैरवनाथको जात्रा लगाम नभएको घोडा जस्तो हो । न यसको कुनै नियम छ न कसैले यसको पालना नै गर्छ ।

नियममा भने रथलाई गःहिटीबाट तानेर पाँचतले र भैरवनाथको मन्दिर परिसर टौमढी पुर्याएपछि अन्तिम दिनको जात्रा सम्पन्न हुनुपर्ने हो । तर रथ टौमडी पुगे पनि बेताल देवतालाई रथबाट झिक्न नदिई जवजस्ती गरिँदै आएको छ ।

रातभर रथलाई तल–माथि गर्दा गर्दा जात्रालु जहाँ थाक्छन्, जहाँ पुग्दा तान्ने मानिसको कोरम पुग्दैन, रथ भताभुङ्ग हुन्छ त्यहीँ छोडिदिने कु–संस्कार जात्रामा हावी भएको पाईन्छ ।

यसैले रथ जहिले पनि विच बाटोमा नै अलपत्र पर्ने गरेको छ । साथै जात्रालाई जति सभ्य बनाउन खोजेपनि मानव सागरका साथ तानिने भैरवनाथको रथलाई कसैले नियन्त्रण गर्न सक्ने अवस्था नरहँदा जात्रा दिन प्रति दिन अमर्यादित हुँदै गएको छ ।

जात्रालाई सभ्य बनाउन तथा रथलाई भत्कनबाट बचाउन जति जुक्ति लगाएपनि रथ एक दिन पनि टिक्दैन । रथलाई बलियो बनाउन प्रयोग भएका किला तथा विभिन्न फलामका तारले रथलाई अझ कमजोर बनाएको जानकार बताउँछन् ।

उनीहरु भन्छन्, ‘रथका छाना लगायतका विभिन्न स्थानमा किला ठोकिएको छ । किला ठोक्दा रथ बलियो हुन्छ भन्नु मुर्खता हो । किला तल र माथि रथ तान्दा काठ ठोकिएको स्थानमा झन ठुलो प्वाल पर्छ र किलाले रथका विभिन्न भाग समाउन सक्दैन ।’

ढुंगामुढा भएरै छाड्यो

बिस्का ढुंगामुढा हुने जात्राका रुपमा लामो समय देखि नै कहलिन्छ । यो बर्ष प्रहरी र स्थानीय जनप्रतिनिधिले ढुंगामुढा हुन नदिने प्रतिवद्धता पटक पटक जनाए । ठुलो संख्यामा सुरक्षाकर्मी पनि परिचालन गरियो । तर जात्रामा ढुंगामुढा भने भएरै छोड्यो ।

रथ ताल्ने वीच ढुंगामुढा भएपनि अप्रिय घटना भने हुन नपाएको स्थानीय बताउँछन् । विस्काः ढुंगामुढा र झै–झगडाको जात्रा भने हैन । यो त पुरानो वर्षलाई विदाई गर्दै नयाँ बर्षलाई स्वागत गर्ने सद्भावको जात्रा हो ।

यो जात्रामा २०२४ साल देखि भने झै–झगडा हुँदै आएको तथ्याङ्क छ ।

प्रकाशित मिति: शनिबार, वैशाख ७, २०७६ ०३:१६