कार्यालय सचिव कारबाही प्रकरणले गृहजिल्लामै देउवा विवादमा

A+ A A-

नेपाली कांग्रेसको केन्द्रीय अनुशासन विभागले केही समयपहिले कांग्रेस डडेल्धुराका कार्यालय सचिव रामबहादुर विष्टलाई पार्टीबाट साधारण सदस्यसमेत नरहने गरी निष्कासन गर्‍यो । तर, विष्ट अझै पनि ‘किसुनजी भवन’ स्थित कांग्रेस डडेल्धुराको कार्यालयमै भेटिन्छन् ।

उनले त्यहाँबाट नियमित जनसम्पर्क गर्दै आएका छन् । कार्यालय खोल्ने र बन्द गर्ने उनैले गरे पनि जिल्लास्तरीय अरू नेता भने कार्यालयमा भेटिँदैनन् । कांग्रेस डडेल्धुराका संस्थापक सभापति स्व. एनडी प्रकाश चटौतका नामबाट आपतकालीन चुल्हो सञ्चालनमा ल्याएर काेराेनाका कारण सदरमुकाममा खान, बस्न समस्यामा परेका नागरिकलाई सेवा दिइरहँदाको जस्तो चहलपहल पछिल्ला दिनमा किसुनजी भवनमा देखिँदैन ।

सुनसान बनेको कार्यालयमा क्रियाशील सदस्यता कहिले पुग्ला भन्ने अनुमान कसैले गर्न सकेका छैनन् । क्रियाशील सदस्यता वितरणसँगै जिल्ला अधिवेशनमा होमिने तयारीमा रहेका कांग्रेस डडेल्धुराका जिल्लास्तरीय नेताहरू समूह बनाएर राजधानी दौडिन थालेको धेरै भयो ।

‘क्रियाशील सदस्यताका लागि गत फागुनदेखि निरन्तर दौडधुप गरिरहेका छौँ,’ राजधानीमा रहेका कांग्रेस डडेल्धुराका सभापति कर्णबहादुर मल्लले भने, ‘अझै पाउन सकिएको छैन ।’ कांग्रेसका सभापति शेरबहादुर देउवाले हालै मनोनयन गरेका आमन्त्रित केन्द्रीय सदस्य जनक कलौनीमार्फत गत साता १ हजार १ सय ७ क्रियाशील सदस्यता गृह जिल्ला पठाएका छन् ।

पछिल्लो आमनिर्वाचन २०७४ मा कांग्रेस प्रवेश गरेका तत्कालीन नेकपा (माओवादी केन्द्र) का केन्द्रीय सदस्य कलौनीलाई उनीसँगै कांग्रेस प्रवेश गरेका माओवादी कार्यकर्तालाई वितरण गर्न भनेर नाम लिस्टका आधारमा सदस्यता फारम उपलब्ध गराएको कांग्रेस केन्द्रीय कार्यालयले जनाएको छ ।

पछिल्लो आमनिर्वाचनमा आलितालको चुनावी सभामा ७ सय ५० जना स्थानीय कार्यकर्तासहित तत्कालीन माओवादीका पोलिटब्युरो सदस्य जगत पार्की, केन्द्रीय सदस्य कलौनीलगायत नेताहरू कांग्रेस प्रवेश गरेका थिए । कलौनी कांग्रेसको राजनीतिमा सक्रिय रहे पनि पार्की भने अधिकांश नेता/कार्यकर्तासहित सत्तारुढ नेपाल कम्युनिस्ट पार्टीमा फर्किइसकेका छन् ।

कलौनीलाई मात्र होइन, अन्य पार्टीबाट कांग्रेस प्रवेश गर्ने थुप्रै नेता कार्यकर्तालाई क्रियाशील सदस्यता दिने सभापति देउवाको योजना रहेको जिल्लास्तरमा क्रियाशील देउवानिकटस्थ नेताहरू बताउँछन् । कार्यवाहक सभापति करुणाकर भट्टका अनुसार हाल कांग्रेस डडेल्धुरामा २ हजार ८ सय ३४ क्रियाशील सदस्य आवद्ध छन् ।

‘पार्टीको जिल्ला कार्यसमितिलाई क्रियाशील सदस्यता फारम उपलब्ध नगराउने तर अन्य पार्टीबाट प्रवेश गरेका व्यक्तिहरूलाई कुनै मापदण्डबिना धमाधम हजारौँको संख्यामा क्रियाशील सदस्यता दिने सभापति देउवाको रणनीति आश्चर्यजनक छ,’ जिल्ला कार्यसमितिका सदस्य सन्तोष देउवा भन्छन्, ‘गृह जिल्लामै आफ्नो वर्चस्व गुम्ने खतरा देखेर सभापति देउवाले पुराना र इमानदार नेता कार्यकर्ताहरूलाई पाखा लगाउने रणनीति बनाएको आशंका बढेको छ ।’

देउवाले जिल्ला नेतालाई माथि उठ्न दिएनन् !

पटक–पटकका निर्वाचनमा डडेल्धुराबाट देउवाले जित्दै आएका छन् । तर, उनी आफूनिकट व्यक्तिभन्दा अरूलाई माथि उठेको देख्न चाहँदैनन् । कांग्रेस डडेल्धुराको इतिहास पल्टाउने हो भने सभापति देउवाले हालसम्म कुनै पनि जिल्लास्तरीय नेताहरूलाई माथि उठ्न दिएका छैनन् ।

‘जिल्लास्तरमा पार्टीभित्र गुटबन्दी चलाएर आफ्नो दुनो सोझ्याउने सभापति देउवाको पुरानै रणनीति हो,’ पाका सदस्य भरत नेपालीले भने, ‘हालसम्मको इतिहास हेर्ने हो भने देउवाकै निर्देशन र योजनाअनुसार जिल्लास्तरका नेताहरूबीच गुटबन्दी चल्ने गरेको पाइन्छ ।’

२००६ सालमा नेपाली कांग्रेस स्थापना भएलगत्तै डडेल्धुरामा पनि जिल्ला कार्यसमिति गठन भएको थियो । संस्थापक जिल्ला सभापति एनडी प्रकाश चटौतको हवाई दुर्घटनामा निधन भएपछि एलबी विष्ट र रुद्रवीर मल्लले २०३६ सालसम्म पार्टीको कार्यवाहक सभापतिका हैसियतले जिल्लामा नेतृत्व गरेका थिए ।

२०३६ सालमा हीरादत्त भट्ट पार्टी सभापति भएपछि कांग्रेस डडेल्धुराको संगठन बस्ती र समुदायस्तरसम्म पुगेको पुराना नेता/कार्यकर्ता बताउँछन् । २०५३ सालसम्म नेतृत्व गरेका भट्ट हाल सक्रिय राजनीतिमा छैनन् । आफ्नो इशारामा चल्ने जिल्लास्तरीय नेतालाई काखी च्याप्ने र आफूअनुकूल नहुँदा हदैसम्म पेल्ने सभापति देउवाले २०४९ सालको स्थानीय निर्वाचनमा जिविस डडेल्धुराको सभापतिमा निर्वाचित भट्टलाई १ वर्ष नपुग्दै राष्ट्रियसभामा सांसद बनाए ।

राष्ट्रियसभामा पुगेपछि मतभेद उत्पन्न हुँदा सभापति देउवाबाट पेलिएकाे महसुस गरेपछि भट्ट राजनीतिबाट टाढिएका हुन् । १३औँ महाधिवेशनका लागि डडेल्धुरा जिल्लाबाट महाधिवेशन प्रतिनिधिको उम्मेदवार बनेका भट्टले लज्जाजनक पराजयपछि हाल राजनीतिबाट टाढिएको निकटस्थ नेता बताउँछन् । सभापति देउवासँगको मतभेदपछि हाल उनले डडेल्धुरा बस्न छाडेका छन् ।

२०५३ सालमा कांग्रेस सभापति बनेका रामचन्द्र चटौत कार्यकाल अवधि बाँकी रहेकै अवस्थामा सभापति देउवासँगको मतभेदका कारण गलहत्याइए ।

२०५६ सालमा तत्कालीन उपसभापति तारीसिंह बोहरालाई पार्टीका सबै कागजात बुझाएर कांग्रेस छाडेका चटौतले सभापति देउवाको नेतृत्वमा नेपाली कांग्रेस (प्रजातान्त्रिक) गठन भएपछि पुनः कांग्रेस डडेल्धुराको राजनीतिमा सक्रियता देखाएका थिए ।

प्रजातान्त्रिक कांग्रेस र नेपाली कांग्रेसबीच एकीकरण भएपश्चात् पनि लामो समय कांग्रेसकै राजनीतिमा सक्रिय चटौत सभापतिमा देउवा विजयी भएपछि पार्टी परित्याग गरे । २०५६ सालमा चटौतको बहिर्गमनपश्चात् उपसभापति बोहरा कार्यवाहक छँदाछँदै सभापति देउवाको निर्देशनमा कार्यवाहक सभापति भएका रघुवीर भट्टले २०५७ सम्म कांग्रेस डडेल्धुरा र तत्पश्चात् नेपाली कांग्रेस (प्रजातान्त्रिक) को नेतृत्व गरे ।

सभापति देउवाका प्रिय मानिने भट्टले समेत २०७२ सालमा सम्पन्न दोस्रो संविधानसभाको निर्वाचनमा डडेल्धुरा सदरमुकाममा आयोजित चुनावी सभालाई आफू निकटस्थ जिल्लास्तरीय नेतासँगै खुलेआम बहिष्कार गरे । प्रजातान्त्रिक कांग्रेसको गठनपश्चात् कांग्रेस डडेल्धुराको नेतृत्व गरेका सभापति शेरबहादुर ढाँट हाल सत्तारुढ नेकपाको राजनीतिमा क्रियाशील छन् ।

जिल्ला समितिमार्फत पठाइएका सदस्यता रोक्ने रणनीति

नेपाली कांग्रेस डडेल्धुराको पाँचौँ जिल्ला अधिवेशनका बेला महाधिवेशन प्रतिनिधिमा सबैभन्दा बढी मत ल्याएका वर्तमान सभापति तथा प्रदेश सांसद कर्णबहादुर मल्ललाई सर्वसम्मत नेतृत्व प्रदान गरिएको थियो ।

२०७२ माघमा सम्पन्न छैटौँ जिल्ला अधिवेशनका क्रममा एक पटक रघुवर भट्टलाई पुनः जिल्ला सभापति बनाउने योजनामा रहेका देउवाको निर्देशन अटेरी गर्दै चुनावमा होमिएका मल्ल दोस्रो कार्यकालका लागि सभापतिमा विजयी भएका थिए ।

सभापति मल्ल निकटस्थ नेता जिल्ला नेतृत्वमा पुग्ने सम्भावना बढ्दै गएपछि देउवाले सदस्यता वितरणमा हस्तक्षेप गरिरहेको जिल्ला नेताको गुनासो छ । पछिल्ला हरेक जिल्ला अधिवेशनमा जिल्लास्तरीय नेताबीच चुनावी प्रतिस्पर्धा हुने गरे पनि सभापति देउवा र उनकी धर्मपत्नी आरजु राणा देउवाका हकमा भने मतपत्रमा पहिला नै सबै भोट हालेर सर्वसम्मत रूपमा विजयी बनाउने गरिएको छ ।

‘चौथो जिल्ला अधिवेशनदेखि छैटौ जिल्ला अधिवेशनसम्म धर्मपत्नीसहित सभापति देउवाको नाम अगाडि भोट हालिएको रेडिमेट मतपत्र छापिने गरेको हो,’ कांग्रेसका एक पाका नेता भन्छन्, ‘यसपालि मल्ल नेतृत्वको टिमले सभापति देउवाका सबै निर्देशन पालना गर्नेजस्तो नदेखिएपछि पाखा लगाउन जिल्ला कार्यसमितिमार्फत सदस्यता वितरणमा रोक लगाउने रणनीतिमा देउवा भएको सहजै अड्कल गर्न सकिन्छ ।’

सभापति देउवासँगै नेपाली कांग्रेसको राजनीतिमा होमिएका स्वतन्त्रता सेनानी सत्यराज पनेरु, डीएल भण्डारी, महादेव भट्ट, पीएच भट्ट, धिरेन्द्र रावल, पदम भट्ट ‘काजी’, देवबहादुर खड्का, प्रकाश विष्टलगायतका सबै नेता/कार्यकर्तालाई जिल्लास्तरमा संगठन बलियो बनाएकै कारण सभापति देउवाले राजनीतिबाट पाखा लगाइसकेको डडेल्धुराका पुराना नेता कार्यकर्ता बताउँछन् ।

सभापति देउवाले कोइरालाहरूले पार्टीमा नातावादलाई बढावा दिएको र परिवारवाद हावी भएको भन्दै सोविरुद्ध दशाैँ महाधिवेशनदेखि पार्टी सभापतिका लागि प्रतिस्पर्धा गरेका थिए । उनै देउवामाथि अहिले गृहजिल्लामा जिल्लास्तरीय नेताहरूलाई लडाएर आफ्नो परिवारका सदस्यलाई पार्टीमा स्थापित गराउन खोजेको आराेप लागेकाे छ ।

कांग्रेसको राजनीतिमा लामो समयदेखि क्रियाशील पाका नेता रामदत्त भट्टले भने, ‘देउवाकै कारण डडेल्धुराजस्तो कांग्रेसको गढमा वामपन्थी राजनीति हावी हुन थालेको छ ।’

प्रकाशित मिति: बिहीबार, भदौ १८, २०७७ २३:३४