खेतमै टौवा बनाएर बाँदर धपाउँदै डडेल्धुराका किसान

फाइल तस्वीर

A+ A A-

डडेल्धुरामा बाँदरको आतंकले कृषक हैरान भएका छन् । जिल्लाका ७ वटै स्थानीय तहमा बाँदरले दुःख दिन थालेपछि किसान हैरान भएका हुन् ।

खेतबारीमा लगाएको अन्नबाली बाँदरले खाइदिने र नाश गर्न थालेपछि यहाँका किसानले अन्नबाली नै लगाउन छाडेका छन् ।

यो वर्ष मात्रै नभएर यहाँका किसान विगत लामो समयदेखि नै बाँदर आतंक झेल्दै आएका छन् । खेतीपातीबाट घर खर्च चलाइरहेका यस क्षेत्रका किसानलाई जङ्गली जनावरले लगाएको अन्नबाली सखाप पारेपछि खाद्यान्न अभावको चिन्ता थपिएको छ ।

खाना पकाएर अन्य कामका लागि बाहिर गएको बेला बाँदरले घरभित्र पसेर खानासमेत खाने गरेको अमरगढी नगरपालिका- ८ की स्थानीय लक्ष्मी गैरालले बताइन् ।

‘हिजोआज बाँदर धपाउँदै दिन बित्छ । घरको काम सबै छुट्छ । लगाएको अन्नबाली बाँदरले नष्ट गर्न थालेपछि किसान खेतबारी बाझै छोडेर विदेश जानुपर्ने दिन आएको छ,’ उनले भनिन्, ‘केटाकेटीलाई धपाउन लगायो भने उल्टै बाँदरले केटाकेटीलाई लखेट्छन् ।’

अहिले मकै बाली घोगा लाग्दै गरेको छ । मकैबाली जोगाउनका लागि बाँदर धपाउने (हेरालु बस्न) कामको लागि एक जना अनिवार्य बस्नुपर्ने बाध्यता रहेको उनको भनाइ छ ।

विगतमा बाँदर धपाएर बालीको संरक्षण गर्न सके पनि अहिले बाँदरको संख्या बढेको र बाँदरले उल्टै आक्रमण गर्न थालेको आलिताल गाउँपालिका स्थानीय रतन थापाले बताए ।

‘खेतमा वर्ष दिन खाने कमै फल्दै छ । एकछिन खेतमा नबसे बाँदरले मकै सखाप पार्छ । खेतबारीमै टौवा वा गोठ बनाएर बस्न बाध्य छौँ,’ उनले भने ।

वन्यजन्तु संरक्षण ऐनले बाँदरलाई मार्न नपाइने जनावरका रूपमा सूचीकृत गरेको छ । त्यसैले बाँदरले पुर्‍याएको क्षति राज्यले पूर्ति गरिदिनुपर्ने डडेल्धुराका किसानको माग छ ।

गाउँमा मान्छेभन्दा बाँदर धेरै आउने गरेको गन्यापधुरा गाउँपालिकाका स्थानीय तर्कराज भट्टले बताए ।

‘सम्बन्धित निकायसँग क्षतिपूर्तिको माग गर्दासमेत दिएनन् । उनले बाँदर धपाउन स्थानीय प्रशासनले सहयोग गर्नुपर्ने माग गरे,’ उनले भने ।

बाँदर आंतक कम गर्न स्थानीय सरकारले केही पहल नगरेको भागेश्वर गाउँपालिकाका स्थानीय रमेश भाटले बताए । उनले भने, ‘कताकता स्थानीय सरकारले बाँदर धपाउन बजेट छुट्याएर हेरालु राख्यो भन्ने समाचार सुन्छु । हाम्रो स्थानीय सरकारले नि यस्तै गर्दिए हुन्थ्यो ।’

बाँदर धपाउन निकै नै समस्या परेकाले अब आउने स्थानीय सरकारले सहयोग गर्ने अपेक्षासमेत उनीहरूले राखेका छन् ।

बाँदरको उचित व्यवस्थापन गर्न नसकेको कारणले पहिलेको तुलनामा तरकारी, फलफूल र अन्नबालीको उत्पादनमा निकै नै कमी आएको छ ।

अमरगढी नगरपालिका- ८ का वडाअध्यक्ष नरबहादुर साँकीले जिल्लाभरी नै जंगली जनावरको आतंक भएकाले समस्या समाधान गर्न निकै समस्या भएको बताए । वडाले मात्रै नसक्ने भएकाले नगरपालिकासँग पनि समन्वय गरिरहको उनको भनाइ छ ।

‘स्थानीय सरकारले जंगली जनावरको आतंक रोक्न सक्दैन् । सरकारले नै यसको लागि कार्यदेश ल्याउनुपर्छ । हामीले नगरपालिकामा पनि छलफल गरेका छौँ,’ वडाअध्यक्ष साँकीले भने ।

कृषि ज्ञान केन्द्र डडेल्धुराका प्रमुख दिलबहादुर विष्टले कृषि ज्ञान केन्द्र डडेल्धुराले जंगली जनावरले अन्नबाली क्षति गरेपछि क्षतिपूर्ति नदिने भएकाले कृषकलाई बिमा गर्न आग्रह गरेका छन् ।

स्थानीयलाई अहिले स्थानीय सरकारले बाँदर तथा जंगली जनावर धपाउने यन्त्र वितरण गरे पनि तत्कालका लागि मात्रै यो फाइदाजनक भएको उनले बताए ।

प्रकाशित मिति: बुधबार, साउन २१, २०७७ १३:५३